Morgunblaðið - 07.09.2020, Blaðsíða 28

28 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 7. SEPTEMBER 2020
HAGI ehf Stórhöfða 37 • 110 Reykjavík • S. 414-3700 • hagi@hagi.is • Hagi ehf HILTI
Hágæða
vinnuföt
í miklu úrvali
Sérmerkjum fyrir fyrirtæki
Verkfæri og festingar
Mikið úrval af öryggisvörum
Nú fástS s vinnuföt í
Ragnheiður Birgisdóttir
ragnheidurb@mbl.is
„Það var árið 2005 sem ég tók mér
frí frá öðrum skrifum og teikni-
vinnu og hóf ljóðagerð. Það var í
rauninni ótrúlegt uppátæki og ekki
minni furða að út sé komin áttunda
ljóðabók mín,“ segir ljóðskáldið
Guðrún Hannesdóttir sem nýverið
gaf út ljóðabókina Spegilsjónir.
„Á tímabili lenti ég í smá útgef-
endahiksta og sjöundu bók mína
Þessa heims gaf ég út sjálf 2018
með dyggri aðstoð góðra vina. Í vor
kom til skjalanna eigandi Partus--
forlagsins Valgerður Þóroddsdóttir
og tók að sér handrit mitt að Speg-
ilsjónum mér til mikillar ánægju og
vildi ritstýra og gefa það út.“ Ljóð-
in eru öll ný nema tvö sem hafa
birst áður í tímaritum.
Mörk veruleika og ímyndunar
Guðrún segir ljóðin í Spegil-
sjónum stutt og einföld, svipuð
fyrri ljóðum sínum. „Ég á mér ljóð-
heim sem ég skynja mjög sterkt og
í bókinni má eflaust finna aftur
kunnugleg orð og efnivið úr eldri
bókum.
Sumum hefur fundist myrkari
tónn í þessari bók en hinum fyrri,
en því er ég ekki sammála. Allt lit-
ast sannarlega af þeim dagleiðum
sem gengnar eru, en núverandi
áfangastaður minn eða réttara sagt
sjónarhorn finnst mér jafn
heillandi og öll hin fyrri. Jafnvel
skýrari eða opnari í einhverjum
skilningi.“
Skáldið viðurkennir að hver les-
andi skilji ljóðin sínum skilningi en
henni sjálfri þykir þau vega salt á
mörkum veruleika og ímyndunar,
fjalla um eltingaleikinn og glímuna
við skynjun okkar. „Við erum sífellt
að hrökkva upp eða ranka við okk-
ur á nýjum stað og í nýju hugar-
ástandi. Ýmist í örvæntingu yfir
viðvarandi forsendubresti eða fögn-
uði yfir litlu eins og börnin. Það
mætti líka segja að efni bókarinnar
endurómi kunnuglega spurningu:
„Sérðu það sem ég sé?““
Í þessu samhengi nefnir Guðrún
grein Svövu Jakobsdóttur um þessa
einföldu spurningu úr sögu Jónasar
Hallgrímssonar „Grasaferð“. „Þar
veltir Svava meðal annars fyrir sér
svari hins unga sögumanns þegar
hann er spurður hvort hann hafi ort
tiltekið ljóð eftir séðri fyrirmynd:
„Því trúi ég ekki … en svona mun
það hafa farið samt, annars hefði
mér varla dottið það í hug,““ skýrir
Guðrún.
Heillandi og undarlega tvírætt
Um titilinn Spegilsjónir segir
Guðrún: „Orðið finnst mér heillandi
og undarlega tvírætt. Það hefur
lengi verið á sveimi í höfðinu á mér
og kom jafnvel fyrir í ljóði. Ég hélt
kannski að ég hefði búið það til sjálf.
En svo var ekki.“
Hún bætir við að speglar séu
mögnuð fyrirbæri bæði í skáldskap
og veruleika. „Þeir hafa áreiðanlega
verið mönnum íhugunarefni alveg
frá því þeir fóru fyrst fyrir millj-
ónum ára að skoða spegilmynd sína
í lindum og tærum vötnum. Speg-
ilmynd er síkvik og hverful og getur
varpað birtu á hluti, tvístrað heild-
armynd og skapað nýtt samhengi,
magnað kraftinn í því sem maður
ekki veit eða skilur – alveg eins og
ljóð.“
Náttúran er áleitin í ljóðum Guð-
rúnar. „Ég held að við berum öll að
vissu leyti byrðar genginna kyn-
slóða, kvíða þeirra og angist. Svo
ekki sé talað um hið hroðalega farg
nútímans sem er ekki smátt í snið-
um. Þetta getum við ekki lagt frá
okkur frekar en eigin skugga. En
athvarfið og huggunin er vís.
Það er ekki að ófyrirsynju eða af
einhverri rómantískri velluhugsun
að vísað er endurtekið til sömu fyr-
irbrigða í skáldskap á öllum tímum.
Innra með okkur býr líka allt hið
fagra, fegurð hafsins, himinsins og
náttúrunnar (lauf, stjörnur og
bjartar lindir) sem eru runnin okk-
ur í merg og bein. Náttúran er
meginstoð okkar til lífs og sálar og
okkar dýrmætasta eign.“
„Hver syngur með sínu nefi“
Spurð um skáldskapinn og hlut-
verk hans í eigin lífi svarar Guðrún:
„Ljóðlist held ég sé aðeins ein teg-
und viðbragða í eilífri viðleitni
mannsins til að skilja og koma
böndum á hinn heimsfræga marg-
brotna raunveruleika. Sama hvort
menn nota aðferðir hátimbraðra
vísinda eða trúarbragða, eða sitja
bara og stara í gaupnir sér og íhuga
möguleikana – útkoman getur verið
jafn heillandi. Hver syngur með
sínu nefi.
Sjálf er ég að hugsa upphátt um
vonir mannanna og vegferð, feg-
urðina og furðurnar og reyna að
finna mér leið til að nálgast ein-
hverja skilningsörðu. Og svo auðvit-
að að gera mér glaðan dag í viður-
eigninni við tungumálið. Ég hugsa
að ég geti ómögulega hætt því.“
„Allt hið fagra býr innra með okkur“
 Guðrún Hannesdóttir sendir frá sér ljóðabókina Spegilsjónir  Reynir að nálgast einhverja
skilningsörðu með ljóðagerðinni og gerir sér glaðan dag með tungumálinu  Áttunda ljóðabókin
Morgunblaðið/Styrmir Kári
Ánetjast „Það er þannig með ljóðlistina að þegar maður hefur eitt sinn ánetjast henni verður ekki aftur snúið,“
segir Guðrún Hannesdóttir ljóðskáld. Nýverið kom út hennar áttunda ljóðabók, Spegilsjónir.
horfðu á mig
gegnum steininn
ef ekki sést til sólar
og þú munt sjá
tvöfalt andlit mitt titra
eins og tvísleginn tón
snúðu steininum hægt
þar til andlitið
verður aðeins eitt
og rétt átt blasir við!
leið okkar greiðist
í þokunni
allt ljós
er fengið að láni
sólsteinn
ÚR SPEGILSJÓNUM
Myndlistarsýningin Áfallalandslag
var opnuð fyrir helgi í Listasafni
Reykjanesbæjar. Er henni ætlað að
tengja áhorfandann við atburðarás
áfalla sem tengjast náttúru-
hamförum, að því er fram kemur á
vef safnsins og er sýningin sögð
innblásin af grein sem skrifuð er af
Sigurjóni Baldri Hafsteinssyni og
Arnari Árnasyni, Landscapes of
Trauma: A Reflection on Wonder.
Sigurjón Baldur og Arnar eru
sagðir vitna í heimspekitrúfræðing-
inn Mary-Jane Rubenstein þar sem
hún dregur saman línu á milli
ensku orðanna „wonder“ og „wo-
und“.
„Enska orðið wonder þýðir með-
al annars á íslensku; jarðteikn, und-
ur, kraftaverk. Wound er þýtt á ís-
lensku sem; særa, meiða, meiðst,
áverki. Mary-Jane segir bæði orðin
standa fyrir truflun hversdagsleik-
ans, atburður sem brýtur upp dag-
legt líf með ófyrirsjáanlegum af-
leiðingum.
Rannsókn þeirra Sigurjóns og
Arnars beinist að áfalli sem íbúar
Vestmanneyja urðu fyrir vegna
náttúruhamfara árið 1973 og eftir-
mála þess í samtímanum,“ segir á
vefnum. Myndlistarmennirnir sem
sýna saman eru Ósk Vilhjálms-
dóttir, Rannveig
Jónsdóttir, Hall-
dór Ásgeirsson
og Gjörn-
ingaklúbburinn,
þ.e. þær Eirún
Sigurðardóttir
og Jóní Jóns-
dóttir.
Segir á vefn-
um að grein
þeirra Sigurjóns
og Arnars hafi vakið athygli Helgu
Þórsdóttur, safnstjóra Listasafns
Reykjanesbæjar og sýningarstjóra
Áfallalandslags, þar sem Reykja-
nesið virðist vera að vakna í
jarðfræðilegum skilningi og margir
jarðskjálftar hafa mælst yfir fjór-
um stigum á Richter-kvarðanum
frá seinni hluta árs.
„Þannig kviknaði sú hugmynd
mín að nota tungumál myndlistar-
innar til að tjá áfall sem fylgir
áverkum og undrum þess sem verð-
ur fyrir hamförum af völdum nátt-
úruafla. Listamennirnir sem taka
þátt í haustsýningu Listasafns
Reykjanesbæjar, Áfallalandslagi,
eru allir þekktir fyrir að vinna með
krafta náttúrunnar í eigin mynd-
listarsköpun,“ skrifar Helga um
sýninguna.
Áföll sem tengjast
náttúruhamförum
Helga
Þórsdóttir
 Samsýningin Áfallalandslag