Morgunblaðið - Sunnudagur - 27.09.2020, Qupperneq 6

VETTVANGUR
6 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 27.9. 2020
Fallegar vörur
fyrir heimilið
Sendum
um
land allt
Tjarnargötu 2 | 230 Reykjanesbæ | Sími 421 3377 | bustod@bustod.is | www.bustod.is
Nýja Mallorca línan
komin í sýningasal
Jerry Seinfeld sagði einhvern tímann: „Travelling is great. Arriving is overrat-ed.“ Það er frábært að ferðast en ofmetið
að komast á áfangastað. Já, já. Ég geri mér
grein fyrir því að þetta tapar einhverju í þýð-
ingunni.
En við náum samt pælingunni. Sumu fólki
finnst einfaldlega gaman að ferðast og saknar
þess núna á tímum kórónuveiru. Sko, ferðast.
Ekki fara eitthvað. Sem er í besta falli óskilj-
anlegt. Þó ekki meira en svo að Quantas,
stærsta flugfélag Ástralíu, hefur boðið upp á
flugferðir án áfangastaðar.
Það tók nokkrar mínútur að selja öll sætin í
breiðþotu frá Sydney sem fór í sjö tíma flug
áður en hún lenti aftur. Í Sydney. Þetta
heppnaðist svo vel að flugfélagið hefur ákveð-
ið að hlusta ekkert á úrtöluraddir um risa-
stórt sótspor og halda þessu áfram til að gefa
fólki tækifæri til að fljúga á þessum erfiðu
tímum.
Sjö tíma flug er ekki hressandi tilhugsun.
Sjö tíma flug í hring án viðkomu er líkara
martröð. En greinilega ekki fyrir alla. Það
verður náttúrlega að hafa í huga að Ástralar
skilgreina fluglengd á annan hátt en við. Sjö
tíma flug hjá þeim er eins og fyrir okkur að
skreppa til Egilsstaða.
Nokkur flugfélög í Asíu eru ýmist byrjuð á
svona ferðum eða í startholunum og þar er
greinilega mikill áhugi á því að komast um
borð í flugvélar, jafnvel þótt enginn sé áfanga-
staðurinn.
Ég verð að viðurkenna að ég botna ekkert í
þessu. Fyrir mann í minni stærð eru flug-
ferðir venjulega ekkert sérstaklega notalegar.
Ég er minntur á að það sé ekki gert ráð fyrir
að hægt sé að rétta úr fótunum og hjá mér er
það alltaf minniháttar kraftaverk ef ég næ að
festa blund. Þannig að ég get ekki sagt að ég
eigi mér draum um að komast í svona ferð.
En þessi eftirspurn segir okkur eitthvað
um hvað við erum orðið hungruð í að komast
eitthvað. Komast í frí og skipta um umhverfi
(þótt það eigi kannski ekki við í þessu dæmi).
Ferðlög eru nefnilega orðinn svo stór hluti af
því hvernig við skilgreinum okkur og mikill
hluti af því sem við leyfum okkur að njóta.
Kannski nær svona flugferð að slá á þessa
þrá. Rétt eins og þegar ég renni í Holtagarða
og spila þar Pebble Beach-völlinn í Kaliforníu
– í golfhermi. Ekki alveg það sama en samt
eitthvað í áttina.
Svo las ég viðtal við sálfræðing sem sagði
að það væri nauðsyn-
legt fyrir okkur að
hætta ekki að láta okk-
ur dreyma um ferðir til
fjarlægra staða. Það
væri sífellt algengara
að fólk fylltist sektar-
kennd vegna dag-
drauma um frí í útlönd-
um. Það skammaðist
sín fyrir að geta ekki
horfst í augu við heims-
faraldur og neitað sér um slíkar hugsanir.
Sálfræðingurinn segir að það sé okkur ein-
mitt mikilvægt að láta okkur dreyma. Það sé
ákveðin hugleiðsla í tilhlökkun. Þannig náum
við að losa um stress sem hefur safnast upp
og það sé hverjum manni mikilvægt að gera
sér vonir um bjartari tíð með útlendum blóm-
um í haga.
Jafnvel þótt við gerum okkur algjörlega
grein fyrir því að sennilega erum við ekki að
fara neitt á næstunni.
’Það sé ákveðin hug-leiðsla í tilhlökkun.Þannig náum við að losaum stress sem hefur safnast
upp og það sé hverjum
manni mikilvægt að gera sér
vonir um bjartari tíð með
útlendum blómum í haga.
Á meðan ég man
Logi Bergmann
logi@mbl.is
Fulla ferð heim
Ég ætla að hætta mér út ávettvang þar sem hætt ervið að mönnum skriki fótur.
Reyndar hef ég stundum komið
nálægt efninu áður, til dæmis þeg-
ar ég sagði frá frúnni sem rann í
hundaskít á kirkjustétt í Fær-
eyjum. Þá hafi komið til skjalanna
lögfræðingur sem sagði að á henni
hefði verið brotið enda ætti hún
ótvíræðan rétt á því að renna ekki
í hundaskít. Nú þyrfti að finna
hundinn og síðan eiganda hans eða
þann sem lét óátalið að hundurinn
hlypi um á svæðinu og gerði þarfir
sínar … eða þann sem hreinsaði
ekki skítinn. Rannsóknarefnin
væru mörg sem þyrfti að kanna og
til þess væri hann til þjónustu
reiðubúinn. Eitt væri víst, þetta
væri einhverjum að kenna, það
væri lögfræð-
innar að finna
hinn seka og
tryggja makleg
málagjöld. Þetta
er orsök þess að
ástæða er til að
fyllast skelfingu
þegar fréttist af
atvinnuleysi
meðal lögfræð-
inga, því þá
hefst leit þeirra
að verkefnum.
Nú þarf að
setja fyrirvara
áður en lengra er haldið. Að sjálf-
sögðu er það svo að margt sem
hendir okkur hvert og eitt og er
öðrum að kenna af vangá, að ekki
sé talað um illan ásetning, getur
hafa leitt til tjóns sem þarf að
bæta með einhverjum hætti, í sum-
um tilvikum skaðabótum. Þetta
ætti að vera óumdeilt.
Það er hitt sem ekki er eins aug-
ljóst og það er hvar mörkin skuli
liggja. Umræðan um þessi landa-
mæri má aldrei einskorðast við
dómssalinn, þá umræðu þarf líka
að taka úti í samfélaginu, því hún
er í eðli sínu í bland lýðræðisleg og
lögfræðileg. Við eigum því ekki að
láta lögfræðinga eina um hana. Og
stjórnmálamenn verða að hætta að
hlaupa í felur þegar erfið siðferði-
leg álitamál koma upp eins og
ítrekað gerist í umræðunni um
hælisleitendur: „Spyrjið kerfið,“
segja þeir og loka að sér. Síðan er
það komið undir sviptivindum hvar
þeir endanlega lenda.
Í fréttum er okkur sagt frá lög-
sóknum á hendur austurrískum
stjórnvöldum fyrir að hafa ekki
lokað borgum og bæjum, helst
landinu öllu, þegar vitað var að ko-
vidveiran var að breiðast þar út. Í
sjónvarpsfréttum birtist ábúð-
armikill lögmaður sem sagði aug-
ljóst að yfirvöldin hefðu metið
efnahaginn mikilvægari en heilsu-
farið með þeim afleiðingum að fólk
hefði veikst alvarlega og sumir lát-
ist. Nú þurfi að fá skaðabætur. Ís-
lenskur fréttamiðill minnti á í sam-
henginu að íslensk stjórnvöld hefðu
verið fyrri til en austurrísk að skil-
greina viðkomandi svæði sem
hættusvæði. Með öðrum orðum, við
erum komin nærri því að talað sé
um ásetningsglæp; að yfirveguð
ákvörðun hafi verið tekin um að
tefla í tvísýnu á kostnað heilsufars.
Þetta var í upphafi árs. Á sama
tíma trúði því enginn að Banda-
ríkjunum yrði hreinlega lokað fá-
einum dögum síðar og út-
göngubann sett víða um heim.
Þannig hlýtur aðgerðaleysi aust-
urrískra stjónvalda að líta öðru vísi
út í baksýnisspegli en þegar menn
þrátt fyrir allt vissu ekki betur á
líðandi stund. Þannig er það nú
samt ekki í heimi skaðabótalög-
fræðinnar.
Annað dæmi: Hörmuleg mistök
eiga sér stað í krabbameinsleit, svo
alvarleg að hugsanlega hefur leitt
til ótímabærra dauðdaga og veik-
inda. Kerfið tekur allt við sér að
því er best verður séð. Enginn
vefengir að huga þurfi að viðeig-
andi viðbrögðum gagnvart þeim
sem mistökin bitnuðu á jafnframt
því sem allt kerfið er tekið til end-
urskoðunar. En
eru það lögfræð-
ingar sem eiga
að stýra þeirri
umræðu; aðilar
sem sjálfir hafa
persónulegan
hag af því að
keyra málin inn
í farveg him-
inhárra fjár-
hagslegra
skaðabóta?
Varla.
Ef ekki er að
gáð munu sífellt
fleiri mál, sem í eðli sínu eru póli-
tísk eða siðferðileg, enda sem úr-
lausnarefni dómstóla. Þar öðlast
þau gjarnan þá skilgreiningu að
teljast til mannréttinda. Dirfist
menn að finna að niðurstöðum
dómstólanna þykir mörgum það
jafngilda því að vera andsnúinn
mannréttindum.
Að lokum nefni ég óplægðan ak-
ur fyrir lögfræðingastéttina, akur
sem er vel plægður vestur í
Bandaríkjunum og skýrir hvers
vegna heilbrigðiskerfið þar er hið
dýrasta í heimi. Það er vegna þess
hve markaðsvætt það er og fyrir
vikið opið fyrir lögsóknum á
grundvelli tryggingabrota. Þegar
kostnaður við heilbrigðiskerfið þar
er metinn reiknast með kostnaður-
inn við að standa straum af fram-
færslu gráðugrar stéttar lög-
manna.
Nú má sjá þess merki að trygg-
ingafyrirtækin íslensku auglýsi af
auknum krafti að landsmenn
tryggi sig fyrir veikindum og þá
væntanlega skakkaföllum í
tengslum við sjúkdóma. Í seinni tíð
höfum við tryggt okkur fyrir sjúk-
dómum með öflugu sameiginlegu
heilbrigðiskerfi. Ef háskólar halda
áfram að framleiða lögmenn um-
fram eftirspurn í sama mæli og
gert hefur verið munu þeir opna á
ný „viðskiptatækifæri“ með til-
heyrandi afleiðingum. Væri
kannski þjóðhagslega skynsamlegt
að mennta færri en fleiri lögfræð-
inga og hafa þá við störf sem
gagnast okkur sem samfélagi?
Ég hallast að því.
Ekki fleiri
lögfræðinga!
Úr ólíkum
áttum
Ögmundur Jónasson
ogmundur@ogmundur.is
’Og stjórnmálamennverða að hætta aðhlaupa í felur þegar erfiðsiðferðileg álitamál koma
upp eins og ítrekað gerist
í umræðunni um hælis-
leitendur: „Spyrjið kerf-
ið,“ segja þeir og loka að
sér. Síðan er það komið
undir sviptivindum hvar
þeir endanlega lenda.
Fasteignir