Morgunblaðið - 31.10.2020, Blaðsíða 22

22 FRÉTTIRViðskipti | Atvinnulíf
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 31. OKTÓBER 2020
Eltak sérhæfir sig í sölu
og þjónustu á vogum
Bjóðum MESTA úrval
á Íslandi af smáum
og stórum vogum
STUTT
● Hagnaður samstæðu Marz sjávar-
afurða í Stykkishólmi, sem er útflutn-
ings- og umboðssölufyrirtæki á sjávar-
afurðum í eigu Erlu Bjargar Guðrúnar-
dóttur og Sigurðar Ágústssonar, nam
183 milljónum króna á síðasta ári, en
hann var 275 milljónir króna árið áður.
Eignir félagsins námu rúmlega 1,5
milljörðum króna í lok ársins en þær
voru ögn meiri í lok árs 2018, eða
rúmlega 1,6 milljarðar. Eigið fé Marz
sjávarafurða var tæplega 1,3 milljarðar
í lok 2019, og jókst lítillega milli ára.
Eiginfjárhlutfall félagsins er 81%.
Tekjur minnkuðu um 10%
Tekjur Marz drógust saman milli ára
um tæplega 10%. Þær voru rúmlega
4,6 milljarðar á síðasta ári, en 5,1
milljarður árið 2019.
Í ársreikningi félagsins kemur fram
að kórónuveirufaraldurinn hafi haft
mjög neikvæð áhrif á reksturinn á
fyrstu mánuðum 2020, en tekjur á
fyrstu sjö mánuðum ársins drógust
saman um 15% frá sama tímabili árið
2019. Eins og segir í ársreikningnum
ríkir enn veruleg óvissa um endanleg
áhrif faraldursins á félagið, en þau
ráðast meðal annars af því hversu
lengi faraldurinn varir, hvort þær ráð-
stafanir sem stjórnendur hafa gripið til
skili tilætluðum árangri og hve lengi
núverandi efnahagssamdráttur stend-
ur yfir.
Marz hagnaðist um 183
milljónir króna 2019
Sighvatur Bjarnason
sighvaturb@mbl.is
Á morgun taka gildi lög sem innleiða
hlutdeildarlán og eru að margra mati
einhver mesta kerfisbreyting á hús-
næðismarkaði um langt skeið. Húsa-
og mannvirkjastofnun annast um-
sýslu málaflokksins og segir Anna
Guðmunda Ingvarsdóttir aðstoðar-
forstjóri að mikill áhugi sé meðal
byggingaraðila fyrir þessu nýja úr-
ræði.
Áfram blandaðar byggðir
Gagnrýnisraddir hafa komið fram
um að kerfið skapi jarðveg fyrir eins-
leit hverfi og félagslegan aðskilnað.
Anna telur að misskilnings gæti í
þeirri umræðu. Ekki sé gert ráð fyrir
að fólk muni setjast að í minni fast-
eignum til langframa, heldur sé kerf-
ið hannað til þess að gera fólki kleift
að komast inn á eignamarkað sem
muni svo í flestum tilvikum selja sig
út og stækka við sig. Því til stuðnings
bendir hún á að í sambærilegu kerfi í
Bretlandi sé reynslan sú að viðdvölin
sé 5-7 ár áður en íbúar söðli um í önn-
ur kerfi.
Að auki segir Anna að ekkert
bendi til þess að byggingaraðilar eða
sveitarfélög stefni á að „byggja heilu
blokkirnar eða hverfin“ að uppskrift
hlutdeildarlána. Miklu frekar sé lík-
legt að haldið verði áfram með bland-
aðar byggðir og mismunandi stað-
setningar, eins og raunin hefur verið
undanfarin ár.
Úrræði til framtíðar
Nýjar íbúðir sem rúmast í kerfinu
eru afmarkaðar af stærð og verði.
Nokkur umræða hefur skapast um
hversu margar íbúðir á núverandi
markaði gætu verið lánshæfar og sú
mynd verið dregin upp að ekki sé um
auðugan garð að gresja. „Þetta úr-
ræði er ekki hugsað til að selja lúxus-
íbúðir í 101,“ segir Anna og útskýrir
að mikið af þeim íbúðum sem hafa
komið á markað henti einfaldlega
ekki fyrstu kaupendum, en þá sé ver-
ið að horfa um öxl. Þetta kerfi sé ein-
mitt hugsað til framtíðar og hafi það
sem eitt af meginmarkmiðum að
hvetja til uppbyggingar á minni,
ódýrari og hagkvæmari íbúðum, sem
skort hafi á markaðinn hingað til.
Anna segir að greiningar sýni að utan
miðborgar séu um 280 íbúðir byggð-
ar árlega sem myndu rúmast innan
kerfisins og væntingar um 4-500
íbúðir árlega á landsvísu séu því
raunhæfar og rúmist vel innan þess
fjárlagaramma sem mótaður hefur
verið.
Óttast ekki verðhækkanir
Spurð um áhrif á fasteignamark-
aðinn og hvort úrræðið geti leitt til
hækkunar á fasteignaverði segist
Anna ekki telja hættu á því vegna
þess hvernig kerfið er byggt upp. Í
dag sé skortur á framboði, en hvatinn
sem fylgi kerfinu ætti að virka örv-
andi og aðstoða við að koma jafnvægi
á markaðinn. Fjöldi íbúða og verð
sem rúmast innan kerfisins sé vel af-
markað og því lítil hætta á verðhækk-
unum vegna þessa.
„Við ættum frekar að hafa áhyggj-
ur af því að ekki verði byggt,“ segir
Anna, því fyrir hendi sé óuppfyllt
íbúðarþörf. Miklar sveiflur í bygging-
ariðnaði, torsótt fjármagn og spor
sem hræða segir Anna vera söguleg
vandamál, en nú verði allir að leggj-
ast á árarnar til að láta þettta úrræði
verða að veruleika og tryggja jafn-
vægi á markaði og stöðugt framboð.
Morgunblaðið/Eggert
Nýtt Vonir standa til þess að hlutdeildarlán örvi byggingariðnaðinn.
Mikill áhugi verktaka
fyrir hlutdeildarlánum
 Telur ekki að nýtt úrræði skapi ójafnvægi á markaði
BAKSVIÐ
Þóroddur Bjarnason
tobj@mbl.is
Í tilefni af umfjöllun Morgunblaðsins
fyrr í vikunni um tækifæri í upplýs-
inga- og fjarskiptatækniiðnaði, þar
sem fram kom að Íslendingar væru
miklir eftirbátar nágrannaþjóðanna
þegar kemur að einkaleyfum í iðn-
aðinum, leitaði blaðið upplýsinga um
einkaleyfaskráningar hjá þeim ís-
lensku fyrirtækjum sem eru stórtæk-
ust í skráningu þeirra, stoðtækjafyr-
irtækinu Össuri og Marel, sem
framleiðir búnað til matvælavinnslu.
Eins og fram kemur á heimasíðu
Össurar fékk fyrirtækið 104 ný
einkaleyfi samþykkt á síðasta ári,
ásamt því sem félagið lagði inn um-
sókn um 113 til viðbótar. Í lok 2019
átti Össur um 2.000 einkaleyfi, að
meðtöldum þeim sem voru í umsókn-
arferli.
Samkvæmt upplýsingum frá Guð-
mundi Þór Reynaldssyni forstöðu-
manni hugverkaréttinda hjá Marel
býr fyrirtækið yfir tæplega 3.000
einkaleyfum, að meðtöldum þeim
sem eru í umsóknarferli.
Tíu sinna einkaleyfaverndinni
Mikil vinna fer í alla umsjón með
einkaleyfunum og vinna tíu manns
eingöngu við þau mál hjá Marel. Hjá
Össuri eru tveir starfsmenn í fullu
starfi við utanumhald hugverkarétt-
indanna, en fyrirtækið nýtir sér þjón-
ustu sérhæfðra erlendra lögfræði-
stofa við einkaleyfaskráninguna.
Marel sækir að jafnaði fyrst um
einkaleyfi í Evrópu og svo í fleiri
löndum í kjölfarið. Ferlið tekur 4-5
ár. Stærsti markaður Össurar er í
Bandaríkjunum, og því sækir fyrir-
tækið fyrst um einkaleyfi þar, en í
kjölfarið í fleiri löndum.
Eftir að einkaleyfi er fengið í Evr-
ópu t.d. hafa fyrirtækin val um í
hvaða löndum leyfið á að gilda. Ár-
gjald er greitt af hverju einkaleyfi, og
því getur verið kostnaðarsamt að
vera með leyfi í öllum löndum. Mik-
ilvægt er að því sækja um einkaleyfi á
réttum svæðum þar sem keppinautar
eru með framleiðslu og/eða þar sem
lykilmarkaðir eru.
Fyrirtækin vakta gaumgæfilega
það sem samkeppnisfyrirtækin gera
á hverjum tíma og nýta sér hug-
verkasafnið til að verja samkeppnis-
stöðu sína.
Guðmundur segir að einhver slík
varnarmál séu jafnan í gangi. Málin
geta endað fyrir dómstólum að hans
sögn, en oftast sé hægt að ná saman
með öðrum hætti fyrir þá sem koma
að málum.
Bæði Guðmundur og Tatjana Lat-
inovic, framvæmdastjóri hugverka-
deildar hjá Össuri, segja að mikil-
vægt sé að vanda sig vel í einkaleyfa-
ferlinu. Segir Guðmundur að mörg
fyrirtæki á alþjóðlegum vettvangi
hafi í gegnum tíðina brennt sig á því
að setja vöru á markað án þess að
kanna fyrirfram hvort uppfinningin
hafi verið til.
Aðspurð segir Tatjana að nær allar
einkaleyfaumsóknir Össurar séu
samþykktar. „Undirbúningsvinnan
hjá okkur er það góð að við sækjum
ekki um nema vera viss um að um
einkaleyfishæfa nýjung sé að ræða.“
Össur og Marel samtals
með 5.000 einkaleyfi
 Tíu starfa við hugverkavernd hjá Marel  Nær 100% árangur Össurar
Verðmæti Á Íslandi sér Hugverkastofan um skráningu einkaleyfa.
Hugbúnaður flóknari
» Guðmundur hefur yfir 20
ára reynslu af hugverkaskrán-
ingu og vann lengi í Danmörku
við skráningu einkaleyfa í upp-
lýsinga- og fjarskiptatækniiðn-
aði. Hans reynsla er að Danir
séu oft meðvitaðri um þörf
þess að skrá einkaleyfi strax í
upphafi þróunarvinnu en þörf-
in komi stundum seinna fram á
Íslandi. Hann segir að það sé
flóknara að sækja sér vernd
fyrir hugbúnað, eins og gert er
með vélbúnað, líkt og þann
sem Marel framleiðir.
Þrátt fyrir
samdrátt í
flestum at-
vinnugreinum
á tímabilinu
júlí-ágúst á
þessu ári jókst
smásala um 7%
frá því á sama
tíma í fyrra.
Þetta kemur
fram í grein-
ingu Hagstofunnar og er byggt á
virðisaukaskýrslum. Mestur sam-
dráttur var hjá ferðaskrifstofum á
fyrrgreindu tímabili eða 82% og í
rekstri gististaða sem dróst saman
um 64%. Aðrir þjónustugeirar bera
skarðan hlut frá borði, t.d. dróst
veltan saman um 30% í leigu á bif-
reiðum og um 24% í veitingasölu.
Sala og viðhald ökutækja jókst um
12% á umræddu tímabili.
Velta
eykst í
smásölu
Mestur er samdráttur
í ferðaþjónustu.
Árni Oddur Þórðarson, forstjóri
Marel, og Linda Jónsdóttir, fjár-
málstjóri fyrirtækisins, seldu hluta
af hlutabréfum sínum í því í gær.
Þannig seldi Árni Oddur 200 þús-
und hluti á genginu 703 fyrir 140,6
milljónir króna. Á hann eftir við-
skiptin ríflega 142 þúsund hluti í fé-
laginu auk þess sem hann á 17,9%
hlut í Eyri Invest sem er stærsti
hluthafi Marel. Linda seldi 150 þús-
und hluti í félaginu á genginu 703
fyrir ríflega 105 milljónir. Eftir við-
skiptin á Linda tæplega 560 þúsund
hluti í Marel.
Topparnir
selja í Marel
31. október 2020
Gengi Kaup Sala Mið
Dollari 141.14
Sterlingspund 182.65
Kanadadalur 105.49
Dönsk króna 22.186
Norsk króna 14.81
Sænsk króna 15.844
Svissn. franki 154.62
Japanskt jen 1.3532
SDR 199.3
Evra 165.2
Meðalgengi/Viðskiptavog þröng 194.9712
Hrávöruverð
Gull 1876.85 ($/únsa)
Ál 1801.0 ($/tonn) LME
Hráolía 39.16 ($/fatið) Brent