Morgunblaðið - 11.11.2020, Blaðsíða 4

4 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 11. NÓVEMBER 2020
30%
AFÖLLUMVÖRUM
www.lindesign.is
SMÁRATORGI | KRINGLAN | GLERÁRTORGI | LINDESIGN.IS
KÓÐI í VEFVERSLUN
“1111”
DAGUR
VEFVERSLUNAR
Höskuldur Daði Magnússon
hdm@mbl.is
Sala á jólabjór fór óhemju vel af
stað hjá Vínbúðunum í liðinni viku.
Hún hófst á fimmtudag og fyrstu
þrjá dagana seldust alls 182.978
lítrar. Fyrstu þrjá söludagana í
fyrra nam salan 98.526 lítrum.
Þetta er aukning upp á 85,7%.
Eins og Morgunblaðið hefur
greint frá var sala á jólabjór viku
fyrr á ferðinni í ár en verið hefur.
Ástæðan er kórónuveirufaraldurinn
en af hans sökum hefur ekki verið
hægt að taka forskot á sæluna á
börum eða í Fríhöfninni eins og
jafnan.
Sigrún Ósk Sigurðardóttir, að-
stoðarforstjóri ÁTVR, kveðst að-
spurð ekki hafa skýringu á þessari
miklu söluaukningu á jólabjór. Trú-
legt sé að áðurnefndar skýringar
eigi við sem og það að fólk sé meira
heima vegna veirunnar. Hún bendir
þó á að þessi mikla sala þurfi alls
ekki að vera viðbótarneysla. „Sala á
hefðbundnum tegundum dregst al-
mennt eitthvað saman á meðan
jólabjórinn er í sölu. Það er líklega
ekki hægt að sjá það í tölum miðað
við svo stutt tímabil en það hefur
almennt gerst,“ segir Sigrún.
Eins og Morgunblaðið fjallaði um
í liðinni viku er mikil gróska á
markaðinum; sextíu tegundir af ís-
lenskum jólabjór og 88 tegundir
alls. Framboðið hefur aldrei verið
meira en í ár. Það breytir því þó
ekki að ein bjórtegund ber höfuð og
herðar yfir aðrar í vinsældum. Yfir
56% seldra lítra eru Tuborg Jule-
bryg og hefur það hlutfall aukist frá
því í fyrra.
Sala á jólabjór jókst um 86%
Sala jólabjórs fyrstu þrjá söludagana
10 mest seldu tegundir jólabjórs í Vínbúðunum 5.-7. nóvember 2020
Heimild:
Vínbúðin
Heiti Sala, lítrar Hlutdeild
Tuborg Julebryg 102.637 56,1%
Viking Jólabjór 12.663 6,9%
Thule Jólabjór 8.107 4,4%
Jólagull 7.329 4,0%
Jóla Kaldi 7.101 3,9%
Föroya Bjór Jólabryggj 4.791 2,2%
Hvít Jól Mandarínu White Ale 4.046 2,2%
Egils Malt Jólabjór 3.814 2,1%
Askasleikir nr. 45 Amber Ale 2.174 1,2%
Víking Jólabóndi IPA 2.115 1,2%
183 þúsund lítrar seldust alls af jólabjór sem
er 86% aukning frá í fyrra
 Salan hófst fyrr nú en áður  Tuborg langvinsælastur
„Blóðgjafar hafa svarað kalli og hér hefur verið órofin
starfsemi þrátt fyrir að aðstæður séu óvenjulegar,“
segir Sveinn Guðmundsson, yfirlæknir Blóðbankans.
Mikilvægt hefur þótt á tímum kórónuveirunnar að
nægar blóðbirgðir séu tiltækar eins og tekist hefur að
tryggja. Tryggir blóðgjafar hafa mætt, til að mynda
Ólöf Bóasdóttir sem var á bekknum þegar ljósmyndari
Morgunblaðsins kom við og gaf blóð í fjórða sinn.
Tekist hefur að halda uppi samstarfi Landspítalans
við blóðlækningadeild Landspítalans um stofnfrumu-
meðferðir. Jafnframt er nægt framboð á blóðflögum til
stórra aðgerða og krabbameinslækninga. „Blóðgjafar
hafa verið viljugir að mæta, bæði á Snorrabraut í
Reykjavík og á Sjúkrahúsið á Akureyri og ýtrustu
smitvarna er gætt. Ferðir Blóðbankabílsins liggja hins
vegar niðri,“ segir Sveinn. sbs@mbl.is
Morgunblaðið/Kristinn Magnússon
Tryggir blóðgjafar mæta áfram
Þórólfur Guðnason sóttvarnalæknir
sagði ánægjulegt að þrátt fyrir auk-
inn fjölda sýna hefðu ekki greinst
nema 11 smitaðir af kórónuveirunni í
fyrradag. Hann vonar að þróunin
haldi áfram í sömu átt.
Þórólfur sagði að áhrif hertra sótt-
varnaaðgerða færu að skila sér í
þessari viku. Sem kunnugt er tóku
tíu manna samkomubann og frekari
takmarkanir gildi fyrir ellefu dögum.
Hann sagði fréttir af bóluefna-
framleiðslu Pfizer og BioNTech
ánægjulegar og vita á gott, væntan-
lega yrði hægt að ljúka faraldrinum
með tilkomu rétta bóluefnisins.
Heilbrigðisráðuneytið vinnur nú
að samningum við tvö lyfjafyrirtæki
um kaup á bóluefni við kórónuveir-
unni, Sanofi og Janssen. Ísland hefur
þegar gert samning við AstraZeneca
um bóluefni. Ísland fær aðild að
bóluefnasamningum Evrópusam-
bandsins (ESB) í gegnum Svíþjóð.
ESB er komið langt í samningavið-
ræðum við Pfizer og BioNTech um
kaup á bóluefni.
Kári Stefánsson, forstjóri Ís-
lenskrar erfðargreiningar, segir að
vitað hafi verið um nokkra hríð að
bóluefnið sem sagt er gefa góða raun
í baráttunni við nýju kórónuveiruna
væri á leiðinni. Flest bendi til þess að
bóluefnið sé gott. Hann telur að líf
hér á landi gæti orðið eðlilegt upp úr
miðju næsta ári.
Valkvæðar skurðaðgerðir og aðr-
ar ífarandi aðgerðir á sjúkrahúsum
eru aftur leyfðar. Frestun þeirra tók
gildi 26. október eftir að Landspítali
var færður á neyðarstig.
Vonir bundnar
við bóluefni
 Hertar aðgerðir eru að skila árangri
Kórónu-
veirusmit
Heimild:
covid.is
Nýgengi innanlands
9. nóvember:
129,0 ný smit sl. 14 daga á 100.000 íbúa
569 eru með virkt
smit og í einangrun
1.076 einstaklingar eru í sóttkví
70 eru á sjúkrahúsi, þar af 3 á gjörgæslu
Nýgengi, landamæri: 13,9
11 ný inn an lands smit greindust 9. nóvember
24 einstaklingar eru látnir
Ágúst Ingi Jónsson
aij@mbl.is
Síðustu ár hafa erfðabreyttir sebra-
fiskar verið notaðir hérlendis af
fyrirtækinu 3Z til rannsókna á sjúk-
dómum í fólki. Miðtaugakerfi sebra-
fiska er hliðstætt því sem er í mönn-
um og hafa rannsóknir beinst að
sjúkdómum sem leggjast á mið-
taugakerfið, að sögn Karls Ægis
Karlssonar, framkvæmdastjóra 3Z
og prófessors við Háskólann í
Reykjavík.
Með leyfi til 2036
Hann nefnir í því sambandi MND,
flogaveiki, parkinson, svefntruflanir
og ADHD. Síðustu misseri hefur
áhersla verið á leit að lyfjum, þróun
og prófanir, en einnig á grunnrann-
sóknir. Fyrirtækið vinnur nú að
einkaleyfisumsókn á lyfjum sem
fundist hafa við lyfjaskimanir á síð-
ustu árum. Sebrafiskar þykja henta
vel til rannsókna á hlutverki og
starfsemi gena og hafa m.a. verið
notaðir til að líkja eftir sjúkdómum
manna.
Karl segir að fyrirtækið bæði
erfðabreyti og flytji inn erfðabreytta
sebrafiska með tiltekna erfðagalla.
Hverju sinni hýsi fyrirtækið þúsund-
ir fiska og eru rannsóknir fram-
kvæmdar á hluta þeirra. Nýlega
veitti Umhverfisstofnun 3Z leyfi fyr-
ir afmarkaðri notkun erfðabreyttra
sebrafiska og gildir það til 2036.
Líkt eftir breytileikanum
„Kjarnastarfsemin hjá okkur
beinist að sjúkdómum sem herja á
miðtaugakerfið í mönnum,“ segir
Karl þegar hann lýsir starfseminni í
stuttu máli. „Ef erfðafræðin á bak
við sjúkdóminn er þekkt þá reynum
við að líkja eftir þeim breytileika og
endurskapa í sebrafiski.
Ef vel tekst til er hægt að fram-
kalla sama sjúkdómsástand í til-
raunadýrinu, því næst er þess freist-
að að búa til atferlismælingar með
tölvusjón til að greina á milli stökk-
breyttra og heilbrigðra (villigerðar)
fiska. Þá erum við komin með mæli-
tæki til að hefja leit að lyfjum við
sjúkdómnum eða að við getum snúið
okkur að miðtaugakerfinu og reynt
að skilja í hverju munurinn felst ná-
kvæmlega.“
Sebrafiskar fræða um sjúkdóma
 Fyrirtækið 3Z rannsakar sjúkdóma sem leggjast á miðtaugakerfið í fólki
 Fiskarnir henta vel til slíkra rannsókna  Unnið að einkaleyfisumsókn á lyfjum
Ljósmynd/Wikipedia
Sebrafiskur Litfagur fiskur sem kemur að góðum notum í vísindastarfi.
Lögreglan á höfuðborgarsvæðinu
greindi frá því í gær að hún hefði
nú til rannsóknar umfangsmikið
mál sem snýr að meintum fjár-
svikum og peningafölsun. Sagði í
tilkynningu lögreglunnar að sjö er-
lendir ríkisborgarar hefðu verið
handteknir í síðustu viku vegna
málsins og færðir til yfirheyrslu, en
talið er að um skipulega brota-
starfsemi sé að ræða.
Þá hafi nokkrir til viðbótar verið
yfirheyrðir í tengslum við málið,
auk þess sem lögreglan hefur ráðist
í tvær húsleitir í þágu rannsókn-
arinnar.
Í tilkynningunni segir að grunur
leiki á að hópurinn hafi framvísað
fölsuðum peningaseðlum í allmörg
skipti og einnig svikið út peninga
með því að komast yfir greiðslukort
og PIN-númer hjá viðskiptavinum
öldurhúsa. Lögreglan hvetur því
fólk til að gæta að sér þegar PIN-
númer eru slegin inn og eins að
upplýsingar um þau séu ekki
geymdar með greiðslukortum. Þá
þurfi starfsfólk við afgreiðslukassa
sömuleiðis að vera á varðbergi
vegna falsaðra peningaseðla.
Sjö handteknir
vegna fjársvikamáls