Morgunblaðið - 22.12.2020, Blaðsíða 21

UMRÆÐAN 21
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 22. DESEMBER 2020
Kæra ríkisstjórn.
Fyrir hartnær 40
árum, á aldarafmæli
fullveldis Íslands
2018, gaf þáverandi
ríkisstjórn þjóðinni
nýtt hafrannsókn-
arskip, Árna Friðriks
II. Eins og við þekkj-
um vel hefur skipið
þjónað þjóðinni afar
vel og fundið margan
fiskinn. En vandi steðjar nú að út-
gerð skipsins.
Eftir fundi utanríkismálaráð-
herra Íslands í Brussel í síðustu
viku er ljóst að skipið fær ekki
frekari undanþágur til reksturs.
Það er synd að ekki hafi meiri
framsýni verið árið 2021, þegar
hönnun skipsins hófst, en að knýja
það aðeins með olíugangverki.
Þetta átti sér stað þrátt fyrir að á
þeim tíma höfðu yfirvöld þegar tek-
ið þátt í að smíða fyrstu rafferju
landsmanna Herjólf og voru einnig
að styðja myndarlega við orkuskipti
í samgöngum á landi. Eflaust hefði
það hraðað orkuskiptum á sjó ef
skipið hefði verið knúið rafelds-
neyti, a.m.k. að hluta, þar sem það
hefði ýtt kröftuglega undir þróun
umhverfisvænni lausna á þeim
tíma, þ.e. innlendri eldsneytisfram-
leiðslu og dreifingu. En þrátt fyrir
þessa skammsýni hafa íslenskar út-
gerðir sýnt frumkvæði og þor og
eins og vel er þekkt eru liðin 30 ár
síðan fiskiskip var smíðað síðast
fyrir íslenskar útgerðir
sem er eingöngu knúið
með olíugangverki.
Kannski hefði þurft
mikinn dug og djörf-
ung í ársbyrjun 2021
til að láta hanna og
smíða skipið þannig að
það gengi á vistvænu
rafeldsneyti. Á þeim
tíma voru þó til fjöl-
breyttar vistvænar
lausnir sem enn eru í
fullu gildi í dag, en það
stoðar víst lítið að
hugsa nú 40 árum síðar um ef og
hefði.
Þó að núverandi undanþágur frá
Evrópusambandinu gildi enn í rúm
4 ár er reksturinn orðin ansi óhag-
kvæmur. Eins og með önnur skip í
rekstri ríkisins höfum við að mestu
siglt til Færeyja til olíukaupa
(spara rekstrarkostnað, ekki
greiddur VSK) en sú leið mun
lokast fljótlega þar sem Fær-
eyingar hafa tilkynnt okkur að þeir
muni með öllu hætta olíuafgreiðslu
á eyjunum fyrir 2060. Áfram verður
þó hægt að að fá olíu hérlendis þar
sem Gamla olíufélagið hefur upp-
lýst okkur um að það muni reka
sína olíuafgreiðslu áfram. Það er
orðið eina fyrirtækið sem afgreiðir
enn olíu í höfnum landsins. Verð á
olíu hefur hækkað mjög með
minnkandi samkeppni en einnig
vegna fákeppni erlendis, kolefn-
isskatta, sótgjalda og annarra
mengunargjalda og nú svo komið
að olíukaup eru um 80% af rekstr-
arkostnaði skipsins.
Það er því ljóst að ekki verður
við þetta búið. Árni Friðriks II get-
ur ekki þjónað íslenskum sjávar-
útvegi við þessar aðstæður og
nauðsynlegt að úrelda skipið þó að
skipið sjálft sem og rannsóknar-
búnaður þess eigi mörg ár eftir.
Hönnunin gerði ekki ráð fyrir að
hægt væri að skipta um eldsneyti
og breytingar væru því mun dýrari
en nýsmíði. Sjávarmálastjóri skorar
því á ríkisstjórnina að gefa þjóðinni
nýja vistvænni gjöf ellegar mun
stofnunin ekki geta stundað nauð-
synlegar rannsóknir fyrir eina mik-
ilvægustu atvinnugrein þjóðarinnar.
Opið bréf sjávarmálastjóra
framtíðarinnar
Eftir Jón Björn
Skúlason
Jón Björn Skúlason
»Hafnarfirði, 29.10.
2057: Opið bréf
sjávarmálastjóra
framtíðarinnar til
ríkisstjórnar Íslands.
Höfundur er framkvæmdastjóri
Íslenskrar NýOrku.
Alþingi samþykkti í
júní 2019 nýjar laga-
greinar þar sem rétt-
indi barna í kjölfar
fráfalls foreldris eru
betur skilgreind en
áður var.
Þegar einstaklingur
andast ber lækni sem
gefur út dánarvottorð
að kanna hvort hinn
látni hafi átt barn
undir lögaldri. Reynist svo vera
skal viðkomandi læknir eins fljótt
og unnt er tilkynna andlát foreldr-
isins til heilsugæslunnar þar sem
barnið á lögheimili. Heilsugæslan
skal, í samráði við félagsmálanefnd
í því sveitarfélagi þar sem barn á
lögheimili og foreldri eða forsjár-
aðila, hafa frumkvæði að samvinnu
við skóla barnsins. Þótt verkferlar
séu nú skýrari en áður skortir enn
nokkuð upp á að sérfræðiþekking
og reynsla sé fyrir hendi á hverjum
stað. Það er því mikilvægt að
byggja upp miðlæga handleiðslu
fyrir fagfólk í heilsugæslu og skól-
um sem er aðgengileg alls staðar á
landinu.
Skólinn og sorgin
Í nýlegri athugun, sem Krabba-
meinsfélagið lét gera í nokkrum
skólum á Norðausturlandi, kom
fram að langflestir fagaðilar í skól-
unum töldu að verklag/aðgerða-
áætlun og áfallateymi í skólanum
ásamt góðu aðgengi að utanaðkom-
andi faglegri handleiðslu væru lyk-
ilatriði fyrir starfsfólk skólanna til
að sinna þörfum barna þegar for-
eldri deyr. Sérfræðingar hjá ráð-
gjafarþjónustu
Krabbameinsfélagsins
bjóða fagfólki skóla og
heilsugæslu ráðgjöf og
handleiðslu varðandi
sorgarúrvinnslu barna,
óháð því hver dán-
arorsökin var.
Sorgin og tímamót
Stundum kann að
virðast sem börn og
unglingar séu ósnortin
af fráfalli nákomins
einstaklings, þau halda
áfram að leika sér og gera það sem
þau eru vön að gera. Þess vegna
geta þeir fullorðnu talið að miss-
irinn hafi ekki áhrif á börnin og að
þau skilji jafnvel ekki hvað hafi
gerst. Það er þó ekki raunin. Börn
syrgja gjarnan í lotum. Þess á milli
leita þau huggunar og öryggis í leik
og daglegu amstri. Þau þarfnast at-
hygli og stuðnings yfir lengri tíma.
Algengt er að sorgin taki sig upp,
jafnvel löngu síðar, þá gjarnan í
tengslum við ákveðna atburði eins
og jól og áramót.
Þegar foreldri deyr
Eftir Ásgeir R.
Helgason
Ásgeir R. Helgason
» Sérfræðingar hjá
ráðgjafarþjónustu
Krabbameinsfélagsins
bjóða fagfólki skóla og
heilsugæslu ráðgjöf og
handleiðslu varðandi
sorgarúrvinnslu barna.
Höfundur er dósent í sálfræði við HR
og sérfræðingur hjá Krabbameins-
félaginu.
asgeir@krabb.is
ÞÚ FINNUR ALLT Á FINNA.IS
Glæsilegar
jólagjafir
Bankastræti 12, 101 Reykjavík – Sími 551 4007
www.skartgripirogur.is
Glæsilegt úrval af úra- og
skartgripaskrínum
15.900
Demantar
58.900
Demantar
65.900
82.900 69.250 54.900 41.900 39.900 31.000 22.900 39.900
8.900
5.900
19.900
Frá 4.990
1
18 kt demantar
258.000
18 kt demantar
185.000
18 kt demantar
165.000
Frá 14.900
21.500
10.500