Bæjarins besta - 24.02.1999, Blaðsíða 6

Þingmenn Vestfiróinga
Stofnuð verði
nýbúamiðstöð
á VestQðrðum
„Umtalsverður hluti þess
erlenda fólks sem nú dvelur
á Vestfjörðum er frá fjarlæg-
um málsvæðum. Tungumál-
ið er því veruleg hindrun í
vegi þess að taka upp sam-
skipti við íslendinga [...] alls
eru íbúar á Vestfjörðum með
erlent ríkisfang frá 38 þjóð-
löndurn", segir m.a. í grein-
argerð með tillögu til þings-
ályktunar um stofnun ný-
búamiðstöðvar á Vestfjörð-
um. Flutningsmenn eru allir
þingmenn Vestfirðinga og
fyrsti flutningsmaður Einar
Kristinn Guðfinnsson.
Lagt er til, að félagsmála-
ráðherra undirbúi stofnun
miðstöðvar nýbúa á Vest-
fjörðum í samvinnu vð
sveitarstjórnir, Rauða kross
Islands og Svæðisvinnu-
miðlun Vestfjarða. Hlutverk
miðstöðvarinnar verði að
greiða fyrir samskiptum
Islendinga og erlendra
ríkisborgara, fyrirbyggja
vandamál í samskiptum
fólks af margvíslegunr
menningarsvæðum og
auðvelda aðlögun erlends
fólks að íslensku þjóðfélagi.
„A stöðum þar sem margt
fólk með erlent ríkisfang
dvelst er einnig þýðíngar-
mikið, til þess að varðveita
heillega samfélagsmynd, að
íbúarnir eigi sem greiðasta
leið til samskipta sín í milli.
Þar með er auðvelduð leið
allra að þátttöku í því
skemmtilega, fjölbreytilega
og þroskandi menningar- og
mannlífi sem er til staðar
víða úti um landið. Það er
því rnikils umvert að tryggja
með öllum tiltækum ráðurn
að svo megi verða“, segir í
greinargerð með tillögunni.
Seijaiandssvæðið
Attiugun hafin á
umhverfisáhrifum
snjóflóðavarna
Skipulagsstofnun hefur
hafið athugun á umhverfis-
áhrifum byggingar snjó-
flóðavarna á Seljalands-
svæðinu í Skutulsfirði en
eins og kunnugt er á að gera
þar 700 metra langan og
13,5-16 metra háan
varnargarð auk níu snjó-
flóðakeilna.
I tilkynningu frá Skipu-
lagsstofnun kemur fram að
áhrif mannvirkjanna á nátt-
úrufar séu töluverð því gróð-
ur og jarðvegur verði fjar-
lægður á 12 hektara svæði.
Samkvæmt frumathugunar-
skýrslu eru engar fágætar
plöntur á svæðinu en Skóg-
ræktarfélagi ísafjarðar hefur
verið úthlutað svæði þar
sem útplöntun er hafin.
I tilkynningu Skipulags-
stofnunar kemur einnig fram
að endi garðsins muni að
líkindum fara yfir fornminj-
ar ofan við Seljalandsbæinn
en þar er talið að búið hafi
verið frá miðöldum. Þá fer
vegurinn að skíðasvæðinu á
Seljalandsdal undir garðinn
en fyrirhugað er að leggja
hann í gegnum garðinn um
vítt stálrör. Frunrathugunar-
skýrsla Skipulagsstofnunar
liggur frammi á skrifstofum
ísafjarðarbæjar fram til 26.
mars.
ísafjaróarbær
Júiíus Einar Haiidórsson, yfirsáifræðingur Heiibri
Fúaspýtur og feyí
- hugleiðingar um þverfaglega samvinna á sviði heilbrigðis-
Um félags- og heilbrigðis-
þjónustu hafa alltaf gnauðað
vindar og munu alltaf gera í
þjóðfélagi sem vill standa
undir nafni sem velferðar-
samfélag. Tilgangur slíks
vindgangs er í flestum tilvik-
um að hreyfa við því senr
gamalt er og úr sér gengið,
stinga á graftrarkýlunum ef
einhver eru og skapa upp-
byggilega og framsækna
umræðu. En því er nú oftast
þannig farið að þjónustu-
kerfi sem hætt eru að þjóna
fólkinu fara að lifa sjálf-
stæðu lífi án tengsla við
veruleikann. I slíkum tilvik-
um er þjóðþrifaverk að
hreyfa við fúaspýtunum og
því feyskna í innviðunum
til að skapa því nýja og
ferskari rótfestu eða uppi-
stöður.
Tilgangur þessa greinar-
korns er að fjalla nokkuð
urn hvernig þessum málum
er háttað í ísafjarðarbæ, að
minnsta kosti hjá þeim
stofnunum senr undirritaður
telur sig þekkja nokkuð til.
Greinin er hugsuð sem um-
ræðugrundvöllur en ekki
tæmandi úttekt eða loka-
greining á þeim vanda sem
við blasir, en til að svo geti
orðið þarf ítarlegri umræðu
um þessi mál í bæjarfélag-
inu. Umræðuefnið er nokk-
uð víðfeðmt innan þeirra
málaflokka sem teknir eru
til umfjöllunar en í þessari
grein mun undirritaðurbeina
sjónunr sérstaklega að þeinr
stofnunum senr koma að
vandamálunr barna og ungl-
inga og fjölskyldna þeirra
og hvernig háttað er sam-
starfi þessara stofnana í dag.
Hér er átt við heilbrigðis-
þjónustuna, skóla og leik-
skóla, skólaskrifstofu og
félagsþjónustu sveitarfé-
lagsins.
Hugmyndafræði
heilsugæslu almennt
Undirritaður vill á þessu
stigi venda kvæði sínu í
kross og víkja að hug-
myndafræði heilsugæslu al-
mennt nú á tímum. í dag er
almennt talið að heilsa
nranna og heilbrigði sé ekki
einangrað fyrirbæri sem eigi
sér alfarið orsakavalda inni í
manninum.
Mjög sterkar líkur hníga að
því að heilsa manna sé sanran-
slungin a.nr.k úr þremur þátt-
um, líkanrlegu atgervi manna,
sálfræðilegum þáttum og fé-
lagslegunr þáttum. Þessir
þættir tengjast mjög náið sanr-
an og eru ákvarðandi unr
heilsufar nranna og verða ekki
aðskildir. Af þeim sökunr er
ekki hægt að slíta í sundur
félagsþjónustu og heilbrigðis-
þjónustu ef taka á af einhverju
viti á vandamálunum.
Heilbrigðisvanda þarf í
nrjög mörgunr tilvikum að
meðhöndla þverfaglega sem
nriðar að heildrænni lausn,
bæði félagslega, sálfræðilega
og læknisfræðilega. En þver-
fagleg vinna er sú vinna senr
nriðast við að nokkrar fag-
stéttir komi að vandamálinu
eftir eðli þess.
Vandamálin sem við er
að glíma meðal barna
og unglinga
Aður en lengra er haldið
þykir undirrituðum rétt að
varpa nokkru ljósi á þau
vandanrál senr taka til barna
og unglinga í dag. I nýlegri
könnun senr gerð hefur verið
kom í ljós að þær stofnanir á
landsvísu sem sinna eiga
geðrænum og félagslegum
vandamálunr barna og ung-
linga ráða vart við vandann
lengur. Talið er að 20% skóla-
barna eigi við geðræn og fé-
lagsleg vandamál að stríða.
Nefna má í þessu sanrbandi,
miðað við erlendar rann-
sóknir, að þá greinast 7-14%
barna upp að 15 ára aldri með
alvarlegt þunglyndi.
Álag á foreldra þessara
barna leiðir oft á tíðunr til
heilsufarsvandamála hjá
þeim. Og oft tengjast geðræn
vandamál barna, eins og
þunglyndi, kvíði og hegðunar-
truflanir, geðrænunr og fé-
lagslegum vandamálunr
heima fyrir, e.t.v. vegna álags
á heimili af ýmsum toga, s.s.
vegna fjárhagserfiðleika,
vanþekkingar, geðrænna
vandamála foreldra eða
áfengisneyslu.
Júlíus Einar Halldórsson.
í mjög mörgunr tilvikum er
þjónusta þeirra stofnana senr
málið heyrir undir óskilvirk
og hefur undirritaður heyrt
nokkrar foreldrasögur um
þrautagöngu þeirra milli
stofnana, frá Heródesi til Pfla-
tusar, án þess að tekið hafi
verið á vandanum á heildræn-
an og þverfaglegan hátt. Svo
virðist sem hver stofnun sinni
sínu og láti sig litlu varða hvað
hinar stofnanirnar aðhafast.
Hér virðist að um sóun á al-
mannafé og vannýtingu á fag-
þekkingu sé að ræða, sem auð-
vitað kentur niður á notendum
þessarar þjónustu.
Hlutverk heilsugæslu
Innan heilbrigðisþjónust-
unnarer m.a. rekin ungbarna-
og smábarnavernd sent hefur
það hlutverk að fylgjast með
vexti og þroska ungbarna upp
að fimm ára aldri skv. lögum
um heilbrigðisþjónustu nr.
97/1990. í tengslum við
heilsugæslu er einnig þjónusta
við grunnskólana sem hjúkr-
unarfræðingur sinnir. Ég hygg
að þessi stofnun sinni sínu
hlutverki vel innan þess
ramma sem henni er settur
nriðað við núverandi skipu-
lagsramnra. Það sem hins
vegar skortir á er að lítil
formleg samvinna er við
önnur þjónustukerfi, s.s.
skólaskrifstofu, félagsþjón-
ustu og skóla. Af þeim sökum
er ljóst að líkurnar á heild-
rænni lausn á þeim vanda-
málurn sem fylgja þroska-
frávikum, í víðtækum skiln-
ingi þessa orðs, er rninni fyrir
bragðið.
Annað atriði sem er um-
hugsunarvert varðandi heilsu-
gæslu almennt er að þjónustan
virðist oft ekki skila sér rneð
þeim hætti sem æskilegt væri.
I könnun sem Alþjóðaheil-
brigðisstofnunin (WHO)
gerði 1995 í 15 þjóðlöndum í
hinum vestræna heirni á sál-
fræðilegum og geðrænum
vandamálum sem kærnu til
kasta heilsugæslu, kom í Ijós
að um 24% samskipta á stofu
væru af geðrænum toga, s.s.
þunglyndi, kvíði, ýmsar per-
sónuleikatruflanir, og raskanir
af sál-líkamlegum toga og
fíkniefnaneysla. Það sem kom
hins vegar mest á óvart var að
þessi vandamál voru hvorki
greind né meðhöndluð á
skilvirkan hátt hjá þessurn
stofnunum og fóru órneð-
höndluð út þaðan í flestum
tilvikum. Ástæða er til að ætla
að ástandið á Islandi sé ekki
ólíkt því sem fram kernur í
þessari rannsókn. Þetta hlýtur
að veraáhyggjuefni þegarhaft
er í huga að sömu þættir eru
oftast að verki í líkamlegum
sjúkdómum og í sálrænum
og/eða geðrænum kvillum.
Þessi vandamál kalla því á
heildræna lausn út frá læknis-
fræðilegum, sálfræðilegum og
félagslegunt forsendum.
Sérfræðiþjónusta
við leikskóla
I leikskólum eiga urn 80%
barna viðkomu um lengri eða
skemmri tíma áður en þau
hefja formlega skólagöngu í
grunnskóla. Eðli málsins
vegna verður þá fyrst vart við
ef fram koma þroskafrávik eða
hegðunarerfiðleikar hjá barn-
inu. En hvernigermálum hátt-
að þar?
Skv. lögum um Ieikskóla
nr. 78/1996, 15. og 16. gr. og
reglugerð nr. 225/1995, 20.
og 21. gr., eiga börn þar rétt á
ákveðinni heilbrigðisþjónustu
s.s. sálfræðiþjónustu þegar
grunur vaknar um þroskafrá-
vik eða tilfinningavandamál.
Þjónustan felur í sér að vand-
inn sé greindur og meðhöndl-
aður. Mér að vitandi er engin
stofnun í bæjarfélaginu sem
hefur formlega séð það verk
með höndum þótt lagaákvæði
kveði á um að slíka þjónustu
eigi að veita. í þeim tilvikum
sem knýjandi þörf er á aðgerð-
unr s.s. greiningarvinnu, hefur
Enginn bæjarlistamaður
KFi á iygnum sjó fyrir úrsiitakeppnina
Tveir góðir útisigrar í röð
Við lokaafgreiðslu tjár-
hagsáætlunar ísafjarðarbæj-
ar var ákveðið að hætta við
fjárveitingu til bæjarlista-
manns, en eins og kunnugt
er lagði menningarnefnd
bæjarins til að útnefndur
yrði bæjarlistamaður ár
hvert eins og tíðkast hefur
víða í bæjarfélögum.
I framhaldi af þessari
ákvörðun lítur menningar-
nefnd svo á að tillaga nefnd-
arinnar um bæjarlistamann
Isafjarðarbæjar hafi verið
slegin af. Óvíst er hvort
nefndin leggi tillöguna fram
aftur að ári.
Þegar aðeins þrjár umferð-
ireru eftirí aðalkeppni DHL-
deildarinnar í körfubolta er
KFÍ í 5. sæti með 24 stig,
aðeins tveimur stigum á eftir
Grindavík og KR en fjórum
stigum á undan Tindastóli. Á
fimmtudagskvöldið í síðustu
viku sigraði KFI Skallagrím
á útivelli, 75-80, og fjórum
dögunt áður sigraði liðið KR-
inga nteð níu stiga mun,
einnig á útivelli. Það var
kærkomin hefnd fyrir þriggja
stiga tap fyrir KR hér heima í
byrjun nóvember.
Það er gulltryggt að KFÍ
mun leika í útsláttarkeppninni
í átta liða úrslitum. Spurningin
er aðei ns hversu ofarlega liðið
verður þegar deildakeppninni
lýkur. Það getur skipt tals-
verðu máli, vegna þess að
6
MIÐVIKUDAGUR 24. FEBRUAR 1999