Bæjarins besta - 21.12.2000, Blaðsíða 27

Ólafur Helgi Kjartansson sýslumaður á ísa-
firði hefur um árabil ritað jólasögur fyrir
Bæjarins besta. Sú fyrsta birtist í jólablaði
BB 1986, og síðan þá hafa sögur hans birst
árlega að undanskildum árunum 1992 og 1993.
Hér er nýj asta smásaga Ólaf s Helga, j ólasagan
Skyldi Kristur hafa hlustað?
látið á sér standa. Meira að
segja þeir sem seldu hjálpar-
tæki kynlífsins höfðu lofað
að stilla út í anda jólanna.
Að minnsta kosti rámaði
Grástein í að hafa séð viðtal
við einn slíkan kaupmann,
sem ætlaði ekki að valda
biskupi vonbrigðum. Galla-
buxnasali á Laugaveginum
hafði brugðizt skjótt við og
auglýsti sínar buxur í Jesú
nafni. Hann sneri sér frá
glugganum og kyrrðinni og
jafnvæginu að unga fólkinu
fyrir framan sig og horfði
íhugull á þau Maríu og
Mikael, guðsmóðurina og
erkiengilinn, skaut niður í
huga hans. Þögnin var orðin
löng. Þau höfðu deilt og
talað einhver ósköp meðan
þau biðu framan við skrif-
stofuna fyrir skantmri stund.
Nú sögðu þau ekki orð.
Spurningunni hafði ekki ver-
ið svarað. Nærfærnislega
hóf hann mál sitt á nýjan
leik. „Ég spurði að því hvort
þið hefðuð lesið yfirlitið,
sem bankinn gerði og at-
hugasemdirnar mínar um
fjármál ykkar?“
Þögn.
Eftir smástund, sem þó
virtist löng, reyndi hann
aftur. „Gerðuð þið það?“
María leit undan og út um
gluggann, en Mikael ók sér
eins og honum liði illa,
horfði á Grástein eitt augna-
blik, reisti sig í sætinu og
virtist ætla að taka til ntáls.
Svo roðnaði hann varð vand-
ræðalegur, drúpti höfði.
Þögn.
Grásteinn leit á Maríu og
út um gluggann eins og hún.
Mikið var það dásamleg sýn
og í algerri andstöðu við
vandræðalegt andrúmsloftið
á skrifstofunni. Auðvitað var
ekki hægt að þegja enda-
laust, fleiri verkefni biðu,
annað fólk átti að mæta
fljótlega, ný vandamál til
þess að greiða úr og tíminn,
þessi takmarkaða auðlind,
sinnti engunt vandræða-
gangi fólks. Hann bara leið
tilfinningalaus, skeytingar-
laus um vandamál þessara
þriggja einstaklinga, sem
sátu á skrifstofunni og biðu
eftir því að eitthvert þeirra
tæki til máls. Ég verð að
reyna aftur, hugsaði Grá-
steinn og leit á andlit Maríu,
sem var sviplaust. Þá tók
hann eftir því að tárin runnu
hægt niður kinnar hennar.
Vel tilhaft andlitið var
ekki lengur nákvæmlega
eins og eftirlíking úr glans-
myndablöðunum, sem
sýndu konum og körlum,
hvernig hin hamingjasama
unga nútímakona skal líta
út. María var ekki lengur sú
sama og hafði gengið hér
inn fyrir viku með allar kröf-
ur sínar á hreinu. Ekkert í
fari hennar minnti á orð
hennar frammi á biðstofunni
fyrir skammri stundu. Hún
var eins og lítið barn í óvið-
eigandi fullorðinslegunt
fötum. Þó vissi hann að hún
var orðin þrítug og var í
þokkalegu starfi hjá öðru
stóra einkafyrirtækinu í
byggðinni. Augu Maríu voru
farin að þrútna og hún bar
höndina upp að andlitinu til
að strjúka framan úr sér.
Þessir dæmigerðu dropar,
sem til verða við grát fólks,
voru að byrja að renna úr
nösum hennar. Brátt myndu
þeir renna saman við tárin.
Smástund leið áður en
Grásteinn hafði hugsun á
því, að teygja sig í skrif-
borðsskúffuna eftir pappírs-
þurrkunt. Þessa stutta, tíma-
lausa eilífð, sem leið meðan
honum fannst María breytast
úr uppstillingu í konu eða
mannveru öllu heldur, færði
honum söntu innri rósemi
og ríkti í huga hans áður en
ungu hjónin komu inn í
skrifstofuna, meðan hann
heyrði ekki í Guðrúnu
einkaritara, heldur fannst að
hann væri hluti af sköpunar-
verkinu róseminni fyrir utan
gluggann. Eins og úr fjarska
heyrði hann sjálfan sig
segja: „Gerðu svo vel hér
eru pappírsþurrkur“, um leið
og hann sá hönd sína teygja
sig í átt til hennar, líkt og
húti tilheyrði einhverjum
öðrum, „þurrkaðu þér utn
augun“, og eftir andartaks
hik, „snýttu þér!“ Reyndar
furðaði hann sig á því að
tala svona við ókunnuga
konu.
Honum varð ljóst að þarf-
laust var að endurtaka
spurninguna unt það hvort
þau hefðu kynnt sér efni
pappíranna, sem hann hafði
tekið saman handa þeim, við
Maríu. Hún var greinilega
nógu skynug til þess að vita
hvað niðurstöðurnar þýddu.
Grásteinn horfði í augu
ungu konunnar og greindi
þar vonleysi, en utrt leið
skilning. Fíngerð vel snyrt
vinstri hönd hennar strauk
pappírsþurrku yfir augun og
hún horfði beint í augu hans
og svo út á fjörðinn. Hún er
örvhent. Þá er það erkieng-
illinn hugsaði Grásteinn.
Mikael starði á einhvern
ósýnilegan blett á gólftepp-
inu og munnur hans var
samanherptur. Grásteinn
ræskti sig og þegar það
dugði ekki til að fanga at-
hygli Mikaels sagði hann:
„Hefurðu kynnt þér niður-
stöður greinargerðarinnar,
sem ég sendi ykkur eftir síð-
asta fund okkar?“
Mikael hreyfði sig
þyngslalega, rétti úr sér
horfði beint í augu eldra
mannsins og hálfpartinn
hreytti úr sér svarinu: „Já ég
gerði það.“ Eftir andartaks
hik spurði hann eins og út í
loftið svipað og maður talar
við sjálfan sig. „Það getur
ekki verið satt, er það nokk-
uð?“ Þó leyndi sér ekki að
hann vissi að svar lögfræð-
ingsins yrði aðeins á eina
lund. Farðu varlega hugsaði
eldri maðurinn og svaraði
hægt og yfirvegað á eins
hlutlausan hátt og honum
var unnt. „Jú, því miður er
það satt og mér var illa
brugðið, þegar ég gerði mér
sjálfur grein fyrir því hvað
þessar tölur þýða. En þetta
eru ekki endalok. Alltaf er
til leið út úr öllum vand-
kvæðum ef grannt er gáð.
En þetta þýðir að eigna-
skiptin verða einföld í þeim
skilningi að engu er að
skipta nema skuldum. Þær
eru að vísu umtalsverðar, en
ég hef hugmynd."
Skyndilega tók María til
máls og sagði: „Þetta þýðir
að við eigum ekki neitt, að
við getum ekki skilið, því
við höfum ekki efni á þvf að
búa hvort í sínu lagi ef við
eigum að borga þessar
skuldir." Mikael greip
framm í fyrir henni. „Það
getur ekki verið. Við höfum
ekki verið að gera neitt ann-
að en það sem allir aðrir eru
að gera.“ „Hvað hafið þið
verið að gera?“ spurði
Grásteinn blátt áfram.
Þögn.
„Við keyptum einbýlishús
þegar við byrjuðum að búa
fyrir fimm árum“, sagði
Mikael. „Og bfl, reyndar
fórum við í utanlandsferð
sama árið. Fara ekki allir í
brúðkaupsferð?“ voru við-
brögð Maríu. „Hvað áttuð
þið þegar þið byi juðuð að
búa?“ spurði lögmaðurinn
rólega og yfirvegað. Þau litu
hvort á annað eins og þau
skildu ekki spurninguna og
horfðust í augu drjúga stund,
skilningsvana á svip. María
varð fyrri til. Undrunar-
svipur kom á andlit hennar
þegar hún svaraði: „Ekki
neitt, reyndar skulduðum
við bæði námslán. En það
gera allir. Auðvitað viljum
við búa eins og almennilegt
fólk. Við vorum orðin
tuttugu og fimm og 28 ára
þegar við byrjuðum að búa.
Allir sem við þekkjum búa í
einbýlishúsi og eiga nýja
jeppa og fara til útlanda
tvisvar til þrisvar á ári. Við
getum ekki skorið okkur úr.“
Mikael starði á Maríu
meðan hún talaði en sagði
ekki aukatekið orð. Þegar
María þagnaði varð aftur
löng þögn, ekki nándar
nærri eins vandræðaleg og
fyrr. Þau þögðu öll. Grá-
steinn starði fram fyrir sig,
fyrstur til að átta sig á því
sem var að gerast fyrir
sjónum hans. Lífsreynslan
gaf forskotið hugsaði hann
með sér og gaut augunum
aftur út á spegilsléttan fjörð-
inn. Oljóst heyrði hann ungu
hjónin í hrókasamræðum og
hugsaði um þá braut sem
margt ungt fólk fetaði í
hugsunarleysi neyzlukapp-
hlaupsins, sem bankar,
verzlanir og önnur lánafyrir-
tæki kynntu undir í nafni
hagvaxtar. Enn var að mót-
ast í huganum hvernig ætti
að leggja rnálið fyrir ungu
hjónin. I aðra röndina fannst
honum huggun í því að þau
áttu ekki börn. Ungt mynd-
arlegt og vel gefið fólk er
ekki í nokkrum vandræðum
þó peningar séu af skornum
skammti.
Grásteinn hugsaði til
fyrstu búskaparára þeirra
Dísar. Allt var af skornum
skammti á nútímavísu þótt
aðeins aldarfjórðungur væri
liðinn. Stundum hvarflaði að
sú hugsun, að hamingjan
væri engan veginn í réttu
hlutfalli við efnisleg gæði.
Dreyminn á svip starði hann
út, eftir því sem myrkið
færðist yfir urðu Ijósin, sem
spegluðust í sjávarfletinum
skærari. Þessi sýn var svo
unaðsleg, einmitt þegar dag-
ur var stytztur. Meira að
segja jólahaldið framundan
fékk á sig seiðandi blæ. Það
hafði ekki oft gerzt að því
fylgdi ómæld ánægja að
skreyta jólatréð eins og fyrir
ári. Yfirleitt hafði annríkið í
desember þau áhrif að jóla-
haldið fékk á sig fjarlægan
blæ hins óraunverulega.
Hvernig mátti það vera
öðruvísi, viðskiptavinirnir
heimtuðu að hert skyldi á
innheimtu skulda, svo árs-
uppgjörið stæði betur. Hann
tók þátt í því. Var hann
kannski einn af víxlurunum,
£mdim okkffli hcÁth ó&kvv im gltáikga jóld- og iðjánÁlmJJuó og þöklam á/wá ám e/i aá lu&a
Sindragötu 10 - Isafirði
~ ■ ■ '
Verslunarmannafélag
Isafjarðar
Suðurgötu - Isafirði
Sími 456 3328
Vífilfell ehf
Suðurgötu - Isafirði
Hárstofan
Aðalstrœti 21-23, Bolungarvík
Sími 456 7599

Frœðslumiðstöð Vestfjarða
* /
Arnagötu 2-4, Isafirði

Sparisjóður
Þingeyrarhrepps
FIMMTUDAGUR 21. DESEMBER 2000
27