Vinnan - 01.02.1948, Page 17

Heiðarlega og drengilega samkeppni er því ekki um
að tala innan kapítalisnrans.
HvaS mundi nú sósíalisminn segja um frjálsa sam-
keppni?
Hann mundi segja, aS hún væri ein af slagæSum
lífsins, en samkeppni hans hefur allt annan blæ og inni-
hald. Sósíalistisk samkeppni byggist á því, aS allir kepp-
endur standi jafnt að vígi hvaS auS og vald snertir,
því sósíalisminn veitir öllum sömu aðstöSu til andlegs
og líkamlegs atgerfis.
I sósíölsku samfélagi verður maðurinn því aS heyja
hina raunverulegu valdabaráttu, ná valdi yfir sjálfum
sér og sínum verkefnum, sem er hið eina vald, sem
manninum er samboðiS. MeS þessu, þessu einu, nær
hann marki lífsins: að lifa þótt hann deyi, og eiga
hagsmuni sína í órjúfanlegri heild við þá menn, sem
hann lifir með.
Hvort skildi nú þetta form skila mannlegri einstakling-
um en hitt, sem er kaldbrasað úr heræfingum, heims-
styrjöldum, hungri, kúgun og örbirgð?
Þegar einhver velur sér húsnæði, e fhann á þá á ein-
hverju völ, athugar hann þennan'fyrirhugaSa samastað
sinn frá öllum sjónarmiðum, til aS tryggja þaS, aS
þarna líði sér vel. Aftur getur þessi sami maður gengiS
að kjörborðinu með nafn, sem einhver hefur hvíslaS
í eyru hans við dyrnar á kosningaskrifstofunni.
ÞjóSfélagiS er bara stórt hús, sem við búum öll í.
Við getum því vart látiS það afskiþtalaust, hvernig þaS
er innréttaS, eða um þaS gengiS.
Sá sem ekki hugsar fyrir sinni eigin íbúS, hlýtur að
dæmast til að standa utan dyra, eða aS hurSarbaki.
Nærtækasta dækmið, er hvaS verkalýður Reykjavík-
ur hefur byggt, en byggt á þann hátt, aS byggja sjálf-
um sér út. Nú býr mestur hluti hans í kjöllurum, brögg-
um, úthverfaskúrum, eða á götunni. HerralýSurinn býr
í hæSunum og horfir brosandi á þennan lýS, sem allt
af er aS byggja sér út.
Efnaleysi og andleg fátækt eru tvær drepsóttir á sama
stofni, sem báðar leiSa til menningarhruns og ein-
hvers konar dauða. Tilvist þessara systra byggist á því,
að verið er aS knýja efniS og andann í stríS hvort á
móti öðru, en tilvist okkar byggist á því að þetta hvort
tveggja leiti áfram eftir sömu lögmálum.
ÞaS þýSir ekkert aS vera þaS sem kallað er róttækur,
þegar síSasti eyririnn er skroppinn úr lófanum og at-
vinnan er orðin happadrætti. Þann leik léku margir
1939 ,en þóttUst svo á stríðsárunum ekki þurfa að hugsa
um félagsmál. Nú lítur samt út fyrir, að þessi góðu
menn fái aftur tækifæri til að hugsa sig um, því nokkr-
ar þúsundir segja lítiS þegar atvinnan er farin.
Hjá okkur eins og svo víða annars staSar er þjóS-
skipulagiS komiS á þann punkt, aS harðsvíraðasti hluti
fjármálavaldsins myndar stjórn meS þeim lítilsigldustu
/■--------------------------------------------------------------------------------------------.
EINAR SVEINN FRÍMANN
TRÖLLATRÚ
Þú gengur heim götuna þína
í góðklæSum saddur og hress;
ef óvænt útgjöld þér mæta
ótt þú „í bók" til þess.
En eitt sinn varstu samt ungur
allslaus með róttækan hug
og þráin þér titraði í taugum
að taka á, og sýna þinn dug.
Svo fékkstu arfinn hans afa,
ágæta stöðu og frú,
og ávöxtur auðfengins gróða
er svo þín hjartfólgna trú:
„Vor Drottinn er amerísk-enskur
auðugur „Bank-direktör".
En austur í Kreml situr Kölski
með kommúnistana í för.
Samt rís þó sólin í austri
— þeim synda og lasta stað —
það er af því að jörðin snýst öfugt,
við ætlum að lagfæra það!"
L___________________________________________________/
úr borgaraflokkunum. Þá eru settir á toppinn úr sterk-
asta flokknum, sem raunverulega ræður öllu, gáfaðir,
harSvítugir menn, sem ekkert sjónarmiS eiga nema í
sambandi við peninga, gjörsamlega samvizku- og sam-
kenndarlausir, sem gætu séð síðasta Islendinginn utan
sinnar fjölskyldu krókna úr kröm á húströppum sínum.
ÞaS er sagt, að það sé seint að iðrast eftir dauðann,
en á meðan við tórum er þó inöguleiki.
ViS skuylum því í tvennum skilningi hugsa um heim-
ilisástæður okkar, stefna beint að því marki að verða
alls ráðandi á okkar heimili, heimili farsældar og menn-
ingar.
En slíka skeður aldrei í þrjátíuogtvéggjarónaráSIeysu.
VINNAN
7