Heilbrigðisskýrslur - 01.12.1990, Page 43
3.2.5 Kikhósti
Á 20. öldinni hafa verið miklar sveiflur í fjölda kikhóstatilfella ár hvert.
Hver faraldur hefur að jafnaði staðið stutt yfir og á milli faraldra hafa gjarnan
komið tímabil þar sem fáir eða engir hafa greinst með veikina.
Árið 1927 hófust bólusetningar gegn kikhósta, í litlum mæli þó, og deildu
menn um árangur. í kringum 1960 voru bólusetningar orðnar almennar. A
tímabilinu frá 1930 til 1960 dró nokkuð úr fjölda þeirra sem veiktust af kikhósta
en meginbreytingin var sú að bólusetningar virtust draga mjög úr einkennum
veikinnar sem lýsti sér m.a. í því að við lok tímabilsins var orðið fátítt að fólk
létist af völdum veikinnar (Heilbrigðisskýrslur 1927-1960).
Síðustu 20 árin hafa eingöngu mjög smáir faraldrar geysað, sá síðasti
1982/1983. Nokkuð mörg tilfelli voru einnig skráð árið 1987 en enginn hefur
látist. Tilfellum hefur einnig farið að jafnaði fækkandi síðustu 20 árin.
Mynd 3.4 Kikhósti, skráö tilfelli á 1.000 íbúa, 5 ára meöaltöl
1,2
1
0,8
0,6
0,4
0,2
0
3.2.6 Mengisbólga
Mengisbólga (meningitis) er bráð bólga í heilahimnunum sem umlykja heila
°g mænu. Sjúkdómnum valda oftast bakteríur en nokkrar veirur, sveppir og
aðrar örverur geta einnig átt hlut að máli. Mengisbólga af völdum mengiskokka
sem orsakast af bakteríunni Neisseria meningitidis er eina tegundin af
mengisbólgu sem getur gengið í stórum faröldrum.
Margar tegundir af bakteríum geta valdið mengisbólgu en eingöngu þrjár
tegundir hafa átt þátt í yfir 80% tilvika meðal vestrænna þjóða að undanfórnu.
Þessar bakteríur eru Neisseria meningitidis, Haemophilus influenzae og
Streptococcus pneumoniae (Kiple, KF. ritstj. 1993, bls. 875).
Á meginhluta 20. aldarinnar í vestrænum löndum hefur mengisbólga ýmist
gengið í smáum, staðbundnum faröldrum eða að um dreifð tilfelli hefur verið að
ræða og einkum hjá börnum (sama heimild, bls. 878).
Árið 1990 greindust 19 einstaklingar með mengisbólgu og aðrar sýkingar af
völdum mengiskokka en engin dauðsföll urðu það ár. Arið 1989 greindust sex
41