Heilbrigðisskýrslur - 01.12.1990, Qupperneq 55

3.4.5 Æxli
Undir þennan flokk sjúkdóma heyra jafnt illkynja og góðkynja æxli (ICD9
140-239).
Um 4,7% þeirra sem lágu á sjúkrahúsum 1989 lágu vegna æxlis, en töluvert
stærri hluti legudaga, eða 7,4% urðu vegna þessara sjúkdóma. Til samanburðar
niá geta að æxli eru önnur helsta dánarorsök íslendinga með 26% dauðsfalla
1989, 451 einstaklingur.
Krabbamein, eða illkynja æxli er samheiti fyrir meira en hundrað
mismunandi sjúkdóma. Æxli er hugtak með víðari merkingu og á við sjúklegar
vefjastækkanir. Æxli eru flokkuð í góðkynja og illkynja æxli. Krabbamein
geta verið mjög mismunandi m.t.t. orsaka, einkenna og batahorfa.
Tíðni æxla fer ört vaxandi með hækkandi aldri. Framan af ævinni er tíðnin
hærri meðal kvenna en tíðni meðal karla verður hærri eftir 65 ára aldurinn og
þá sérstaklega eftir 75 ára (mynd 3.13).
Mynd 3.13 Fjöldi karla og kvenna á 1.000 íbúa sem lágu á sjúkrahúsum 1989
vegna æxlis (ICD9 140*239)
Skráning illkynja æxla á sér langa sögu hér á landi en fyrsta tilraun til þess
að meta tíðni þeirra var gerð árið 1908 í tengslum við talningu krabbameins-
sjúklinga í Danmörku sama ár.
Frá 1954 er hægt að tala um reglulega og áreiðanlega landsskráningu
krabbameins hér á landi, en 1. janúar það ár var krabbameinsfélagið stofnað og
fól landlæknir félaginu að annast skráningu krabbameina. Krabbameins-
skráningin hefur frá upphafí byggt á þremur megin heimildum. í fyrsta lagi er
um að ræða tilkynningar frá læknum allra sjúkrahúsa en læknar senda
tilkynningar til Krabbameinsfélagsins um sérhvern krabbameinssjúkling sem
kemur á sjúkrahúsið. A þennan hátt er tilkynnt um þá einstaklinga sem eru
"klínískt" greindir. Mikilvægasti liður skráningarinnar eru upplýsingar sem
koma frá Rannsóknastofu Háskólans. Þar eru nánast öll sýni af landinu
rannsökuð og Krabbameinsfélaginu eru sendar upplýsingar um niðurstöður. I
þriðja lagi er farið yfír öll dánarvottorð í lok hvers árs og allar upplýsingar um
53