Bæjarins besta - 17.09.1997, Blaðsíða 9

MIÐVIKUDAGUR 17. SEPTEMBER 1997 9
Sameining fyrirtækja
„Í kjölfarið fylgdi síðan sameining fyrirtækja. Þar eiga
jarðgöngin líka sitt hlutverk og eru ein forsenda þess að
fyrirtæki í þessum byggðum gætu yfirleitt sameinast, rétt eins
og þau voru forsenda þess að sveitarfélögin sameinuðust. Það
hefur alltaf sýnt sig, að það er erfiðara að sameina fyrirtæki
yfir mörk sveitarfélaga. Hins vegar er það mín skoðun, að við
Vestfirðingar hefðum mátt vera fyrr á ferðinni í sameiningu
fyrirtækja. Við vorum reyndar ekki búnir að missa af síðasta
vagninum, en ástandið hér var orðið mjög alvarlegt. Fyrirtækin
hvert um sig höfðu ekki lengur bolmagn til þess að keppa við
fyrirtæki annars staðar á landinu. En ég hefði kosið að þetta
ferli, sem loksins fór í gang á síðasta ári, hefði gerst nokkrum
árum fyrr. Þá stæðum við nú miklu styrkari fótum.
Ég hygg að það hafi verið orðið nokkurt vandamál hér, og
kannski eimir eftir af því ennþá, að menn ætluðu sér að fá alla
hluti annars staðar frá. Ef einhverjir erfiðleikar komu upp, þá
var hrópað upp að það væri kvótakerfinu að kenna eða þá
vitlausum stjórnvöldum. Þetta gildir alls ekki um stjórnendur
fyrirtækja eingöngu, heldur var öll umræðan og þanka-
gangurinn hér þannig, að það var alltaf beðið eftir einhverjum
björgunaraðgerðum frá hendi einhvers utanaðkomandi. Manni
fannst sjálfsbjargarviðleitnin vera orðin ákaflega lítil, í og
með vegna þess að atvinnulífið og fyrirtækin hér stóðust á
engan hátt snúning fyrirtækjum í sjávarútvegi annars staðar.“
Engir aðrir koma til bjargar
„Þess vegna er mjög gleðilegt að sjá það sem gerst hefur í
málefnum fyrirtækja hér upp á síðkastið, og vonandi á fleira
eftir að gerast í þeim efnum. Nú eru loksins að skapast hér
fyrirtæki, sem að stærð og vonandi styrkleika líka eru í þann
veginn að verða sambærileg við fyrirtæki annars staðar á
landinu. Hins vegar verðum við að gera okkur grein fyrir því,
að miklu skiptir að þessi fyrirtæki eiga ekki lítið undir því að
heimamenn sjálfir hafi trú á þeim, en leggi ekki allt út á versta
veg og snúist gegn þeim í orði og verki. Mér finnst nokkuð
hafa vantað upp á það hér á svæðinu, að fólk gerði sér grein
fyrir því að á endanum mun allt standa og falla með því að
þeim fyrirtækjum sem nú eru að verða til gangi vel og að þau
búi við svipað umhverfi og svipaðar aðstæður og fyrirtæki
annars staðar á landinu. Kannski er það arfur frá þeim hugs-
unarhætti sem ég minntist á áðan, en mér finnst að menn hafi
ekki áttað sig nógu vel á því, að það er ekki lengur uppi á
borðinu að einhverjir utanaðkomandi, stjórnvöld eða aðrir,
komi okkur til bjargar. Ef við gerum það ekki sjálf, þá gerir
það enginn annar. Svo einfalt er það.“
Koma einhverjir og gleypa Básafell?
– Má eiga von á því, að á næstunni komi einhverjir stórlaxar
fyrir norðan eða sunnan og gleypi Básafell, rétt eins og
Guðbjörgina og Bakka?
„Nei, ég held að það sé nú ekki líklegt. Ég sé ekkert í
spilunum í dag sem gæti orðið til þess. Hins vegar finnst mér
töluverður rembingur í þessu sífellda tali um að „gleypa“
fyrirtæki. Við verðum að átta okkur á því, að til þess að
fyrirtæki gangi þurfa að vera til staðar hluthafar með fjármagn.
Ég hef undrast nokkuð þá umræðu sem hefur verið hér upp á
síðkastið, um að það skipti í raun og veru einhverju máli
hverjir leggi fjármuni í fyrirtæki eða að þeir þurfi að hafa
eitthvert ákveðið heimilisfang. Það sem máli skiptir er að
sjálfsögðu, að fyrirtækin sjálf eigi sér grundvöll og þá þarf
ekki að hafa neinar áhyggjur af fjárfestunum. Fyrst og fremst
þurfum við að sýna, að hér á þessu svæði sé fýsilegt að
fjárfesta.“
Ómakleg umræða um málefni Bakka
„Umræðan í kringum Bakka fannst mér verulega ómakleg.
Þarna voru að koma inn aðilar, sem hafa ekki sýnt það hingað
til og ekki sagt annað en að þeim væri full alvara að halda uppi
rekstri í Bolungarvík. Ég sé enga ástæðu til að vera að
tortryggja það. Umræða um það, hvar einhverjir einstakir
stjórnarmenn fyrirtækja eigi heima finnst mér hreinn mol-
búaháttur, eða hvað svo sem á að nefna slíkt. Ég skil ekki
svona umræðu.“
– En hvað með Samherja og Gugguna?
„Í því máli er rétt að taka fram, að hægt hefði verið að selja
úr bænum hvert og eitt þeirra fyrirtækja sem nú mynda
Básafell hf. En eigendur þeirra vildu það einfaldlega ekki,
vegna þess að þeir höfðu trú á áframhaldandi rekstri hér um
slóðir. Vonandi hafa þeir rétt fyrir sér. Með Guðbjörgina og
Samherja var annað mál. Þar erum við að tala um fyrirtæki
sem átti einn togara ásamt umtalsverðum kvóta. Vissulega
þótti mér það leitt, eins og mörgum öðrum, að niðurstaðan
skyldi verða sú að skipið væri selt burt, sérstaklega vegna þess
að ég taldi að menn hefðu haft fulla burði til þess að halda
þessu skipi hér heima fyrir. Það sorglegasta í þessu máli er
kannski, að einn af aðaleigendum Guðbjargarinnar hafði
nokkrum mánuðum áður gengið hér um götur og gagnrýnt
ýmsa stjórnendur fyrirtækja hér fyrir lélega frammistöðu við
reksturinn. Mér heyrist hann vera ennþá við sama heygarðs-
hornið blessaður, enda gefst honum víst góður tími til slíks og
nægir eru hlustendurnir. En við þessu er náttúrlega ekkert að
gera. Þetta eru bara klár viðskipti og ég sé enga ástæðu til þess
að vera að ergja sig út af því. Menn einfaldlega seldu þetta
skip. Það sýnir okkur bara ennþá betur, að hér verður atvinnu-
reksturinn að standa sig og bera sig, til þess að hann eigi
einhvern tilverurétt hér. Það er ekkert náttúrulögmál að hér sé
svo og svo mikill rekstur eða svo og svo mikill kvóti. Ef
arðsemin er ekki fyrir hendi, þá leitar þetta eitthvað annað.
Það er bara svo einfalt.“
Samkomulagið við verkalýðshreyfinguna
– Hvernig er samkomulag ykkar hjá Básafelli við verka-
lýðshreyfinguna?
„Forystumenn verkalýðshreyfingarinnar tóku þátt í myndun
Básafells hf. með eignaraðild sinni að Togaraútgerð Ísafjarðar.
Þannig mátti þeim vera fullljóst hversu viðkvæmt atvinnulífið
er hér á svæðinu. Þeir vissu nákvæmlega hvernig fyrirtækin
stóðu. Þess vegna fannst mér það ákaflega sorglegt, að menn
skyldu hér þurfa á þessum tímapunkti að horfa upp á sjö vikna
verkfall. Þetta var það versta sem gat komið fyrir atvinnulífið
á þessu svæði. Sér í lagi var þetta ömurlegt þar sem búið var
að semja annars staðar og ákveða launastefnuna í landinu
áður en til samninga kom hér. Menn verða einfaldlega að
skilja, að hér verða að ríkja sömu lögmál og annars staðar í
landinu. Þess vegna var ákaflega slæmt að þetta verkfall
skyldi skella á og ekki síður að það skyldi verða eins hatrammt
og raun bar vitni.“
Útlendingar fluttir frá Flateyri til að vinna á Ísafirði
– Nú eruð þið Básafellsmenn byrjaðir að flytja útlendinga
frá Flateyri til þess að vinna á nóttunni í rækjuvinnslu á
Ísafirði. Hvaða áhrif hefur slíkt á samskiptin við Verkalýðs-
félagið Baldur á Ísafirði?
„Eftir að verkfallinu lauk stóðum við frammi fyrir því að
neyðast til að tilkynna fólki um lokun fiskvinnslunnar hér í
Norðurtanganum. Þessi ákvörðun var óumflýjanleg. Við gáfum
okkur nokkra mánuði eftir sameiningu fyrirtækjanna til þess
að reyna til hlítar hvort einhverjir möguleikar væru á því að
ekki lengur eftir þessum vaktavinnusamningum. Hér hefur
safnast upp mikið af hráefni sem annað hvort varð að fara að
vinna hér eða selja annað. Við tókum þá ákvörðun að vinna
það heldur hér heima og vinna tímabundið hefðbundna
næturvinnu í annarri verksmiðju félagsins. Á sama tímapunkti
ákváðum við að leggja niður í bili bolfiskfrystingu á Flateyri.
Í stað þess að segja upp fólkinu þar var einfaldast að færa það
til innan fyrirtækisins og flytja það hingað yfir á Ísafjörð,
þannig að til uppsagna þyrfti ekki að koma.
Staðreyndin er sú, sem betur fer, að hér á Ísafirði er ekki
atvinnuleysi og því get ég ekki séð að þetta eigi að hafa nein
áhrif á samskipti okkar við verkalýðshreyfinguna. Við skýrðum
formanni Baldurs frá þessari ákvörðun okkar og ég gat ekki
fundið að hann hefði neitt við hana að athuga, enda er þarna
um að ræða fólk sem vinnur samkvæmt þeim kjarasamningum
sem í gildi eru á svæðinu.“
Kjaftasögur um náungann
„Hins vegar urðum við varir við það, þegar þetta fór að
spyrjast út, að einstakir menn voru þá strax tilbúnir að koma af
stað þeim sögum að við værum að flytja þetta fólk nauðung-
arflutningum milli staða, ætluðum að smygla því í vinnu hér
og helst ekki að borga því nein laun. Þetta urðu ansi magnaðar
sögur á tímabili. Það er einn af meginlöstum þessa samfélags
hér, hversu óskaplega auðveldlega fólk tekur við svona óhróðri
um samborgara sína. Kjaftasögur um náungann eru það
auðveldasta sem hægt er að koma af stað hér. Við Básafells-
menn höfum ekki farið varhluta af því á undanförnum mán-
uðum.“
– Má ég þá spyrja um nokkrar fleiri sögur sem ég hef heyrt:
Er það rétt að Básafell sé dauðadæmt fyrirtæki? Er það rétt að
þið stjórnendurnir hafið allir keypt ykkur stóra jeppa? Er það
rétt að þú hafir verið í þann veginn að sprengja meirihlutasam-
starfið í bæjarstjórninni vegna persónulegra hagsmuna þinna
í Básafelli?
Stjórnendur Básafells hf. reknir?
„Já, þú mátt spyrja og ég skal svara. Okkur hefur þótt
leiðinlegt hvernig þessar sögur hafa gengið undanfarna mánuði.
halda uppi þessari fiskvinnslu hér. Við komumst að sömu
niðurstöðu og flestir aðrir, að landfrysting á mjög erfitt
uppdráttar. Á þeirri vinnslu hefur verið langvarandi tap og við
vorum tilneyddir að loka hér. Jafnframt ákváðum við að auka
rækjuvinnsluna hjá félaginu og koma þar á föstum vöktum
eins og tíðkast í öllum stærri rækjuverksmiðjum á landinu.
Þetta hefði gert það að verkum að við hefðum ekki þurft að
segja upp einum einasta starfsmanni og hefðum reyndar þurft
að ráða fleira starfsfólk. Því miður tókust ekki samningar um
slíkt. Verkalýðshreyfingin léði ekki máls á því að taka hér upp
vaktavinnusamninga á svipuðum nótum og annars staðar
gilda. Þess vegna urðum við að segja upp rúmlega 50 manns
um mánaðarmótin júní-júlí. Það er einhver ömurlegasta
ákvörðun sem nokkur stjórnandi í fyrirtæki þarf að horfast í
augu við, að þurfa að segja upp fólki. Sérstaklega var það
sársaukafullt í þessu tilfelli, því að þarna á meðal voru
starfsmenn sem höfðu unnið hjá þessum fyrirtækjum áratugum
saman, sumir jafnvel frá því áður en ég fæddist.
Lengi vel vorum við að vona að samningar tækjust, þannig
að til þessara uppsagna þyrfti ekki að koma. Það gekk hins
vegar ekki og flest af þessu fólki er nú hætt störfum hjá
fyrirtækinu. Sem betur fer virðast flestir hafa fengið vinnu
annars staðar. Síðan ákváðum við núna á dögunum að bíða
Ég gæti nefnt miklu fleiri. Í sögum fólks höfum við stjórnendur
Básafells hf. til að mynda verið reknir frá fyrirtækinu annan
daginn og verið að flytja úr bænum hinn daginn. Þetta hefur
gengið til skiptis. Jú, að Básafell sé dauðadæmt fyrirtæki.
Einhverjir menn hafa fróun af því að ganga hér um götur og
segja að Básafell sé dauðadæmt. Básafell hefur vissulega
ekki sannað sig ennþá, það er alveg ljóst. Slíkt gerir ekkert
fyrirtæki á einu ári.
Ég bendi á, að það er ekkert smáræðis verk sem menn
gengu hér í. Það er leitun að öðru eins átaki og gert var í
kringum sameiningu þeirra fyrirtækja sem mynda Básafell.
Þarna toguðust á ólíkir hagsmunir af ýmsum toga og við sem
vorum í þessu sameiningarstarfi vissum mætavel, að það
myndi seint skapa okkur vinsældir. Það þurfti að fækka í
yfirstjórnum, það þurfti að færa til fólk. Sums staðar breyttust
viðskipti. Okkur var ljóst að þetta myndi koma við hagsmuni
mjög margra, þannig að þetta yrði ekki til þess að afla
mönnum vinsælda. Hins vegar get ég fullyrt, að þessi vinna
hefur gengið ótrúlega vel, þó að eftir á að hyggja séu vissulega
einstök atriði sem menn hefðu hagað öðruvísi, hefðu þeir séð
hlutina fyrir. En við sem stjórnum þessu fyrirtæki höfum sagt,
að það muni taka allt þetta ár að koma hlutunum í rétt horf.
Undanfarna mánuði höfum við verið að skipuleggja landvinnsl-
Húsnæði Hraðfrystihússins Norðurtanga, sem deilur hafa staðið um að undanförnu.