Leiftur - 24.02.1934, Blaðsíða 7

L E I F T U R
5
*
Vormenn Islands
Eftiv Ólaf Þ. Kristjánsson.
Vormeun íslands, yðar bíða
eyðiflákar, heiðalönd,
segir eitt okkar snjöllustu skálda í ávarpi
sínu til íslenzkra æskumanna. Hann snyir
par máli sínu einkum til ungmennafélag-
anna, sem á þeim tíma voru miklu merk-
astur félagsskapur æskulýðsins, enda tiefir
margt manna hafizt til þroska í þjóðmál-
um og félagsmálum fyrir starf sitt í þeim
félagsskap.
En boðskapur skáldsins bindiir sig ekki
við ungmennafélaga eina. Hann snýr máli
sínu til allra vormanna, en það eru vor-
menn, sem trúa á íramtíðina og vilja leggja
fram krafta sína til þess að auka hagsæld
og menningu :sína og annara. Vormenn
irnir eru hvarvetna þar, sem göfugri hug-
sjón er tekið með hrifningu. Hvar sem
unnið er að því með ráðnum hug, að bæta
andleg og efnisleg kjör manna, — þar eru
vormenn að verki. Vormennirnir geta verið
á ýmsum aldri. Sumir eru vorinenn alla
sina æfi. Aðrir hafa aldrei fundið taugar
sínar titra eða hug sinn hitna við andblæ
vormennskunnar. Vormennirnir eru jafnt
karlar og konur. Peir eru í öllurn stéttum
þjóðfélagsins. Og þeir eru til í öllum stjórn-
málaflokkum, — mismunandi þó. Ekki ættu
þeir að vera fæstir í hópi jafnaðarmanna,
í þeim flokkinum, sem á glæsilegastar hug-
sjónir.
Hún er ekkí efnileg, lýsing skáldsins á
þvi verksviði, sem bíður vormannanna. Pað
eru »eyðiflákar, heiðalönd«. Og þessi lýs-
ing er sönn. Hvert sem litið er, blasir
óræktin við sjónum, andlega og efnislega.
Landið má heita óræktað, þótt mikið hafi
verið unnið að jarðrækt á síðustu árum.
En sú jarðrækt hefir verið framkvæmd
skipulagslaust. Skipulagsleysi landbúnaðar-
ins er óskaplegt. Stöku menn hafa hvatt
til ineiri samvinnu og betra skipulags 1
sveitunum. En þeir hafa verið eins og
hrópandinn í eyðimörkinni. Orðum þeirra
hefir lítill gaumur verið gefinn. Og þó, —
málgögn íhaldsins í landinu hafa séð ástæðu
til að hrakníða þessa tnenn, sem voru víð-
sýnni en fjöldinn, og rægja þá við almenn-
ing fyrir víðsýni þeirra. Samir eru þeir
jafnan við sig, andspyrnumenu menningar-
innar.
Sjávarútvegurinn er sömuleiðis óskipu-
lagður, að undantekinni þeirri litlu sam-
vinnu, sem er milli útgerðarhringa og má
teljast almenningi til vafasamra hagsbóta.
Fiskiveiðarnar, aðalatvinnuvegur þjóðar-
innar, er rekinn með öllum ágöllum og
annmörkum gróðafyrirtækja stóriðjunnar,
að svo rniklu leyti sem við verður komið
í kotríki. Fjöldi manna víðsvegar um land-
ið er vaknaður til alvarlegrar umhugsunar
um þessi mál, en þó er hnúturinn ennþá
óleystur: hvernig á að skipuleggja sjávar-
útveginn?
Menntamálin eru öll í molum. Ýmislegt
hefir að vísu verið gert til bóta í þeim
efnum og flokkur manna ber þau fyrir
brjósti, hugsar um þau og starfar að þeim
eftir mætti. En þar er við ramman reip að
draga. Aðstæðan er erfið vegna strjálbýlis
og mannfæðar. Etja verður við fjandskap
manna, sem sjá að þeim og valdi þeirra
stendur hætta af rökréttri hugarstarfsemi
og víðfeðmum skilningi. Allt of margir eru
áhugalausir um þessa hluti, eiga engan
skilning á mikilvægi þeirra, láta gamlar
erfðavenjur vera sína andlegu mælisnúru,
hugsa ekkert, eða þá eingöngu um fánýt
efni. —
Vormanna bíða »eyðiflákar, heiðalönd«
sem þeir eiga að breyta í ræktaða jörð>
sem gefur góðan ávöxt. Peir eiga »þunga