Börn og menning - 01.09.2012, Blaðsíða 8

8
Börn og menning
© Jutta Bauer/ Carlsen Verlag
textinn getur hugurinn túlkað myndina
að vild.
Já, fólk gerir sér almennt ekki grein fyrir
því að myndir segja sína eigin sögu. Þegar
fullorðinn lesandi í Þýskalandi tekur upp
myndskreytta barnabók les hann yfirleitt
bara textann og hirðir ekki um myndirnar.
Það er synd vegna þess að mynda er hægt
að njóta á miklu beinskeyttari hátt en þegar
um texta er að ræða; samt eru þær einhvern
veginn síaðar frá eða hunsaðar. Það er mjög
mikilvægt að stuðla að meiri vitund um
myndefni, eða hvernig texti og myndir vinna
saman.
( tengslum við öll þessi verðlaun sem
eru veitt víða um heim þá einblína
dómnefndirnar alltof oft bara á textann,
enda er dómnefndarfólkið yfirleitt alltaf úr
heimi bókasafna og texta. Aðeins örfáir
geta talað af einhverju viti um myndefnið.
Þannig er þetta líka á forlögunum, því að
ritstjórarnir þar hafa flestir lagt stund á
bókmenntir í skóla og taka að öllu leyti mið
af textanum. Iðulega vita þeir hreinlega ekki
hvað þeir hafa í höndunum. Þó að listamaður
sé fenginn til að myndskreyta textann ríkir
enginn skilningur milli hans og ritstjórans, og
það er mjög miður. Þeir hafa engan smekk
fyrir myndskreytingum því að þær gagnast
þeim ekki til að gera upp á milli verka. Þeir
hafa ekki lært til þessara hluta og kunna
aðeins að fást við texta.
Ég hef reynt að ná fram breytingum
á þessu. Ég setti á fót stofnun um
myndskreytingar í Þýskalandi ásamt öðrum
barnabókahöfundi, Susanne Berner, sem er
meðal þeirra þekktustu í þessari grein. Við
berjumst fyrir því að myndir verði meira í
hávegum hafðar!
/ bókunum þinum er mikil kímni og
lífsgleði þó að umfjöllunarefnið sé
stundum erfitt eða dapurlegt. Er þetta
með ráðum gert?
Ég hugsa ekki svo mikið um það. Ég segi
bara sögurnar og bý til myndirnar og nota
það sem kemur upp í hugann. En kannski
nýtist þetta börnunum til að takast á við
erfiðar aðstæður; og kímni og lífsgleði eru
einhver bestu verkfæri sem hægt er að
hafa til að höndla lífið svo að ég reyni alltaf
að koma því að. Og ég nýt góðs af því að
hafa fengið dálítinn skammt af þessu frá
foreldrum mtnum; ég er þakklát fyrir það og
reyni að skila því áfram.
Nú var að koma út á íslensku bókin í
skóginum stóð kofi einn og mig langar
að spyrja Juttu um hana. Á þýsku heitir
bókin Steht im Wald ein kleines Haus.
Bókin er byggð á hinni þekktu barnavísu
með sama nafni, segir Jutta og syngur
hana fyrir mig hátt og snjallt:
Steht im Waid ein kleines Haus
schaut ein Reh zum Fenster raus.
Kommt ein Háschen angerannt,
klopfet an die Wand.
Hilfe, Hilfe, groBe Not!
Bald schieBt mich der Jáger tot!
Háschen, Háschen, komm herein,
reich mir deine Hand!
Eitt vissi Jutta ekki þegar hún var að
vinna að þessari bók.
Ég hafði komið auga á skemmtilegt
sjónarhorn á það sem er að gerast í vlsunni
og fór með hugmyndina til útgefandans míns
í Þýskalandi—Barböru Gelberg—en hún var
ekki yfir sig hrifin, svo að ég stakk þessu
niður í skúffu og hugsaði ekki meira um það.
Nokkru seinna gisti hjá mér Marcus Weber,
útgefandi á Moritz Verlag. Við erum góðir
vinir en höfðum aldrei starfað saman að bók.
Eitt kvöldið spurði hann mig af hverju við
hefðum aldrei gefið neitt út saman. Ég sagði:
„Það getum við gert!" og sýndi honum það
sem ég hafði sett á blað. En þegar hann fer
að skoða málið kemur í Ijós að vísan er kunn
um alla Evrópu: á Spáni, í Frakklandi og í
Svíþjóð en það hafði ég ekki haft hugmynd
um. Ég hélt að þetta væri alveg sérstakt þýskt
kvæði, en núna er meira að segja verið að
selja bókina til Færeyja!
En dýrin eru ekki alstaðar þau sömu,
það er svo skrítið: í Frakklandi er dýrið (
kofanum ekki hind [eins og í Þýskalandi,
innskot viðmælanda], heldur karldýrið,
hjörtur. Ég var beðin um að breyta þessu
fyrir frönsku útgáfuna og gerði það—það er
ýmislegt hægt í Photoshop. Svo átti að selja
þetta til Svíþjóðar og Marcus kom til mín á
bókamessunni og sagði hálfhvíslandi: „Það
er eitt... þú settir inn hjörtinn fyrir frönsku
útgáfuna, en nú ætla Svíarnir að kaupa þetta
og þar er búálfur í kofanum". Ég sagði við
J