Börn og menning - 01.09.2012, Page 16

Þegar Hungurleikasögurnar eftir Suzanne
Collins hefjast er Katniss Everdeen sextán
ára og hefur árum saman liðið margvíslegan
skort en jafnframt alið önn fyrir Prim,
litlusystur sinni, og móður þeirra sem sökk
niður í þunglyndi eftir að faðirinn fórst
[ námuslysi. Það er varla á erfiðleikana
bætandi en vandræði Katniss eiga samt eftir
að margfaldast. Hún býr í ríkinu Panem sem
er samsett af höfuðborginni Kapítól og tólf
umdæmum. Umdæmin höfðu eitt sinn gert
uppreisn en hún var brotin á bak aftur og
ógnarstjórnin í Kapítól refsar umdæmunum
sífellt með því að halda árlega svokallaða
Hungurleika þar sem tveir unglingskeppendur
úr hverju umdæmanna berjast upp á líf og
dauða. Sá einn sem lifir af sigrar. Leikunum
er sjónvarpað, þeir eru skemmtiefni fyrir
forréttindafólkið í Kapftól en áminning
til sveltandi almennings í umdæmunum.
Keppendurnir eru valdir í happdrætti með
öfugum formerkjum, fyrirkomulagið kallast
sláttukerfi, en þegar Prim, systir Katniss, er
dregin út bjargar Katniss henni með því að
bjóða sig fram I staðinn.
Með þessari ákvörðun stígur Katniss fyrsta
skrefið af mörgum út á vígvellina í Panem.
Fyrst heyr hún persónulega baráttu um líf
og dauða í Hungurleikunum en síðar þróast
átökin upp í uppreisn gegn stjórnvöldum og
andstöðu við einræði og kúgun. Leiðin sem
Katniss fer frá því að vera stelpa sem kann
best við sig á veiðum úti í skógi til þess að
vera uppreisnarhetja er hvorki bein né greið.
Meðal margra kosta við bækurnar er hversu
margþættar og margræðar sögupersónurnar
og gjörðir þeirra reynast, auk þess sem
ítrekað er snúið upp á væntingar lesenda.
Fortíð, nútíð og framtíð
Einn hlutinn af margbrotnum vef
Hungurleikabókanna er hvernig þar fléttast
saman mismunandi tímasvið. Heimsmyndin
sem dregin er upp sameinar fortíð, nútíð
og framtíð. Sagan gerist í framtíðinni og
fram kemur að Panem sé reist „úr ösku þess
svæðis sem sinu sinni hét Norður-Ameríka"
(Hungurleikarnir, bls. 22).
Fortíðin birtist meðal annars í tengslum
við Rómaveldi til forna, þar á meðal í
valdbeitingartækninni „panem et circenses",
þ.e. „brauð og leikar" sem ógnarstjórnin (
Kapítól grundvallast meðal annars á. íbúarnir
í Kapítól fá hvort tveggja I ómældu magni
en gagnvart fólkinu í umdæmunum hafa
stjórnvöld snúið fyrri liðnum upp í andhverfu
sína því þegnarnir fá takmarkað brauð en
skorturinn á því er vissulega mótandi og
hvað almenning snertir eru Hungurleikarnir
sérstaklega grimmdarlegt tæki til að halda
honum í skefjum. Auk þess heitir ríkið
beinlínis Panem sem er augljós skírskotun
til latneska frasans og þær persónur sem
upprunnar eru í Kapítól bera rómversk
fornöfn, t.d. leiksmiðurinn Seneca Crane og
spjallþáttastjórnandinn Sesar Flickerman.
Nútíðin fléttast síðan rækilega inn í
myndina því að ótalmargt ( bókunum hefur
sterkar skírskotanir til samtímans. Suzanne
Collins hefur sagt frá því að hugmyndin
að bókunum hafi kviknað við flakk á milli
sjónvarpsstöðva þar sem stríðsfréttum og
raunveruleikaþáttum fór að slá saman í
kollinum á henni.1 Áhrifamikil ádeila bókanna
1 Þetta kemur m.a. fram ( viðtali við sem birtist á vef
bókaforlagsins Scholastic: http://www.scholastic.com/
thehungergames/media/suzanne_collins_q„and_a.pdf