Morgunblaðið - 07.01.2021, Blaðsíða 6

BAKSVIÐ
Helgi Bjarnason
helgi@mbl.is
Þeir skammtar af bóluefni sem útlit
er fyrir að berist til landsins á allra
fyrstu mánuðum ársins duga
skammt til bólusetninga. Ef farið
væri eftir forgangsröð í reglugerð
heilbrigðisráðherra myndi ekki
koma að allra elstu íbúum landsins,
utan hjúkrunar- og dvalarheimila,
fyrr en í mars. Hins vegar hefur for-
gangsröðuninni verið breytt í þágu
viðkvæmustu hópanna og kemur því
að elstu íbúunum fyrr, jafnvel þegar
næsta sending bóluefnis kemur.
Fyrsta sending bóluefnis sem kom
fyrir áramót var notuð til að bólu-
setja heilbrigðisstarfsfólk í fremstu
línu, fólk sem tilheyrir fyrsta for-
gangshópi, en hoppa að mestu yfir
aðra heilbrigðisstarfsmenn, um sjö
þúsund talsins, sem þó eru í öðrum
forgangshópi og bólusetja þess í stað
íbúa á hjúkrunar- og dvalarheimilum
og í úrræðum tengdum heima-
hjúkrun. Það varð til þess að hægt
var að ljúka að mestu bólusetningu
þessa viðkvæmasta hóps samfélags-
ins. Vitaskuld er aðeins búið að
framkvæma fyrri bólusetningu en sú
síðari er þremur vikum síðar.
Bólusetning á skrið í febrúar
Nokkuð óljóst er hversu hratt
framleiðendum tekst að afhenda
bóluefni og takmarkaðar upplýs-
ingar fást um það. Þá hefur Lyfja-
stofnun gefið Moderna, sem í gær
fékk meðmæli Lyfjastofnunar Evr-
ópu og framkvæmdastjórnar ESB,
skilyrt markaðsleyfi hér á landi.
Mun Moderna afhenda fimm þúsund
skammta samtals í janúar og febr-
úar. Ekki eru veittar upplýsingar
um framhaldið nema það að fyrir-
tækið sé að auka framleiðslugetu
sína og vonist til að geta afhent lyfið
hraðar eftir það. Fimm þúsund
skammtar eru eins og dropi í hafið,
duga aðeins til að bólusetja 2.500
manns.
Þá eru fyrirheit um að Pfizer muni
afhenda hingað á fyrsta ársfjórðungi
að lágmarki 45 þúsund skammta, til
viðbótar þeim 10 þúsund sem komu
fyrir áramót. Heilbrigðisráðuneytið
telur ekki útilokað að meira bóluefni
berist frá fyrirtækinu á þessu tíma-
bili vegna samnings sem gerður var
um viðbótarkaup. Fyrsta sending er
væntanleg 20. þessa mánaðar en ekki
er vitað hversu margir skammtar
verða í henni. Ef miðað er við að bólu-
efnið berist nokkuð jafnt út ársfjórð-
unginn munu koma um 4.500
skammtar á viku. Gangi það eftir má
búast við að 27 þúsund skammtar
berist frá Pfizer í janúar og febrúar.
Með bóluefninu frá Moderna gerir
það 32 þúsund skammta alls, sem
dugar fyrir 16 þúsund manns.
Enn meiri óvissa ríkir um það
hversu mikið af bóluefni berst hingað
á fyrsta ársfjórðungi í heild, til dæm-
is er ekkert vitað hvað kemur frá
AstraZeneca. Nokkuð öruggt má
telja að á fyrsta ársfjórðungi berist
að minnsta kosti 52 þúsund skammt-
ar samtals frá Pfizer og Moderna,
vonandi talsvert meira, enda hafi
framleiðendur þá aukið fram-
leiðslugetu sína. Gangi það eftir verð-
ur búið að bólusetja liðlega 30 þúsund
manns í lok mars, aðeins um 10% af
þeim fjölda sem ætlunin er að bjóða
upp á bólusetningu við kórónuveir-
unni.
Tvöfalt meira en þörfin er
Raunar hafa stjórnvöld samið við
fjögur lyfjafyrirtæki um kaup á 843
þúsund skömmum. Þar fyrir utan eru
tvö fyrirtæki skemmra á veg komin. Í
öðrum tilvikum en Janssen – John-
son & Johnson þarf tvo skammta til
að bólusetja hvern mann. Því duga
þessir skammtar til bólusetningar á
539 þúsund manns hér á landi en
þörfin er vel innan við helmingur af
því. Nokkuð innan við 300 þúsund
manns verður boðin bólusetning en
stjórnvöld stefna að bólusetningu
75% þeirra, eða liðlega 220 þúsund
manns, til að ná góðri viðspyru meðal
landsmanna, svokölluðu hjarðónæmi.
Vissulega er það öryggisráðstöfun
að semja um svona mikið magn því
óvíst var og er hvernig hvert og eitt
bóluefni reynist og hvenær það fæst
afhent. Því hefur verið lýst yfir að
umframefninu verði væntanlega deilt
til þjóða sem þurfa á því að halda.
Hvenær kemur að mér?
En hvernig á að nota það bóluefni
sem næst kemur? Það gæti orðið í
næstu viku og ekki síðar en í þar-
næstu viku. Það virðist ekki hafa ver-
ið ákveðið endanlega. Á vefnum co-
vid.is kemur fram að þegar næsta
sending kemur verði haldið áfram að
bólusetja framlínustarfsmenn í heil-
brigðisþjónustunni, fólk sem dvelur á
sambýlum og þá sem fá heima-
hjúkrun. Einstaklingar í elstu aldurs-
hópunum séu svo næstir í röðinni.
Litlar viðbótarupplýsingar koma í
svari embættis landlæknis við spurn-
ingu um hvort forgangsröðun verði
breytt frekar. Aðeins sagt að áfram
verði bólusett í elstu aldurshópum og
þar verði byrjað á þeim elstu og farið
niður aldurslistann. Aðrar ákvarð-
anir liggi ekki fyrir.
Sóttvarnalæknir hefur nánast
óskoraðar heimildir til að víkja frá
forgangsröðun reglugerðarinnar, í
heimildinni er aðeins vísað til nauð-
synjar vegna stöðu faraldursins eða
tegundar bóluefnis. Honum ber þó að
tilkynna ráðherra um breytingar og
rökstyðja þær.
Eins og fyrr segir var forgangs-
röðuninni breytt við fyrstu bólusetn-
inguna, í þágu íbúa á hjúkrunarheim-
ilum. Ekki er hægt að átta sig á
svörum yfirvalda hvernig næstu
sendingar verða notaðar, til dæmis
hvaða heilbrigðisstarfsmenn fá
sprautu áður en kemur að elstu ald-
urshópunum. Í forgangshópum eitt
til fimm eru liðlega 20 þúsund manns
og þarf 40 þúsund skammta fyrir þá.
Ef farið yrði alveg eftir forgangsröð
samkvæmt reglugerð kæmi ekki að
elstu íbúum landsins, utan hjúkr-
unarheimila, fyrr en í mars. Í gær
staðfesti Þórólfur Guðnason sótt-
varnalæknir síðan í samtali við Vísi
að forgangsröðun hefði verið breytt í
þágu 70 ára og eldri.
Í sjötta forgangshópi, 60 ára og
eldri, eru yfir 70 þúsund manns.
Áherslan verður í upphafi lögð á 70
ára og eldri en í þeim hópi eru um 33
þúsund manns þegar íbúar hjúkr-
unarheimila hafa verið dregnir frá.
Þar af eru um 10 þúsund 80 ára og
eldri. Eru því ærin verkefni að vinna
þar næstu mánuði. Þarf hátt í 70 þús-
und skammta til að ljúka bólusetn-
ingu þeirra. Þá eru eftir um 37 þús-
und landsmenn á sjötugsaldri sem
einnig eru í þessum forgangshópi.
Tekið skal fram að þeir 5.800 Íslend-
ingar sem fengið hafa Covid-19 hafa
ekki verið dregnir frá í þessum tölum
en þeir þurfa vitanlega ekki bólusetn-
ingu.
Langur listi forgangshópa
Ótímabært er að horfa neðar á
listann en benda má á að áætlað er að
54 þúsund Íslendingar séu með
undirliggjandi, langvinna sjúkdóma.
Þeir eru neðarlega á lista.
Í forgangshópunum eru alls um
165 þúsund manns, meirihluti þeirra
landsmanna sem ætlunin er að bjóða
bólusetningu. Eins og staðan er núna
í framleiðslu og kaupum á bóluefni er
langt í að þeir 130 þúsund Íslend-
ingar sem ekki eru í forgangshópum
komist að í bólusetningu.
VACCINE
COVID-19
Lorem ipsum dolor sit amet,
consectetuer adipiscing elit, sed
diam nonummy nibh euismod
tincidunt ut laoreet dolore magna
aliquam erat volutpat.
VACCINE
COVID-19
Lorem ipsum dolor sit amet,
consectetuer adipiscing elit, sed
diam nonummy nibh euismod
tincidunt ut laoreet dolore magna
aliquam erat volutpat.
Afhending bóluefna til Íslands Samið við framleiðendur
um kaup á bóluefni
2020
desember
Pfi zer – BioNTech:
10,000 skammtar
Uppsafnaður fjöldi skammta:
10.000
2021
janúar-febrúar*
Pfi zer – BioNTech:
27,000 skammtar
Moderna:
5,000 skammtar
42.000
2021
Samtals á 1. ársfj.*
Pfi zer – BioNTech:
45,000 skammtar
Moderna:
7,500 skammtar
AstraZeneca – Oxford:
(óljóst)
62.500
Umsaminn fjöldi skammta
Pfi zer – BioNTech 250,000
Moderna 128,000
AstraZeneca – Oxford 230,000
Janssen – Johnson & Johnson 235,000
CureVac (ófrágengið)
Sanofi (ófrágengið)
Umsamið samtals 843,000
*Áætlað
Þeir elstu eru ofarlega á blaði
 Það bóluefni sem öruggt er að berist til landsins á næstunni dugar skammt  Nú er stefnt að því
að nota næstu sendingar fyrir eldri borgara sem þýðir að aðrir forgangshópar bíða lengur
Bólusetning vegna kórónuveiru
Röð forgangshópa og áætlaður fjöldi
Röð Fjöldi Forgangshópar skv. reglugerð
Bólusett í
fyrri hluta
1 1.000 Heilbrigðisstarfsmenn á bráðamóttöku og gjörgæslu 1.000+
2 7.000
Heilbrigðisstarfsmenn á covid-19
göngudeild og legudeildum
Heilbrigðisstarfsmenn sem
framkvæma sýnatökur
á heilsugæslu
Starfsmenn hjúkrunar-
og dvalarheimila
3 3.500 Íbúar á hjúkrunar- og dvalarheimilum 3.000+
4 2.000
Sjúkrafl utningamenn og bráðatæknar
Vettvangsstarfsmenn Landhelgisgæslu Íslands
Slökkviliðsmenn, fangaverðir og lögreglumenn
5 7.000 Aðrir heilbrigðisstarfsmenn sem talið er nauðsynlegt
6
33.000
37.000
Landsmenn 70 ára og eldri (utan hjúkrunarheimila)
Landsmenn 60-69 ára
7 54.000 Fólk með undirliggjandi langvinna sjúkdóma
8 20.000
Starfsmenn leik-, grunn- og framhaldsskóla
Starfsmenn í félags- og velferðarþjónustu
og félagslegri heimaþjónustu
9 1.000 Fólk í viðkvæmri stöðu vegna félagslegra- og efnahagslegra aðstæðna
10 130.500 Allir aðrir, fæddir 2005 og fyrr, sem þess óska
296,000 Samtals 5.000
AFP
Langþráð Hver skammtur af bóluefni vegna Covid-19 er dýrmætur enda
getur hann bjargað heilsu eða jafnvel lífi manns.
6 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 7. JANÚAR 2021
SENSITIVE
heitir núna
PEAUX
SENSIBLES
Nýjar umbúðir
– sama góða
varan