Morgunblaðið - Sunnudagur - 17.01.2021, Qupperneq 16

16 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 17.1. 2021
Þ
að er ekki víst að margir hafi alvar-
legar áhyggjur af útþenslu hins opin-
bera. En sennilega ættu þeir að hafa
þær. Sé horft um öxl virðist hún
næsta stjórnlaus og undarlega óháð
því hvernig þeir eru merktir sem
sitja í stjórn landsins. Viðurkenna má þó stóru undan-
tekninguna, stjórn Jóhönnu og Steingríms, sem var
sýnu verst. Og annað hvort væri þegar fyrsta hreina
vinstristjórnin á Íslandi átti í hlut.
Almenningur á litla von
Það hefur löngum sést meiri munur í sveitarstjórnum.
Á meðan Sjálfstæðisflokkurinn fór með stjórn höfuð-
borgarinnar gætti hann þess að fara aldrei í topp þess
sem lög leyfðu, hvort sem um var að ræða útsvar, fast-
eignagjöld eða aðstöðugjöld svo það helsta sé nefnt.
Hann gekk líka varlega fram í hinum sérstöku gjöld-
um sem sveitarstjórnir mega að öðru leyti leggja á.
En samt var ekki safnað skuldum.Vinstri flokkarnir
komust að og höfðu allt annan hátt á. Þeir keyrðu allt í
topp í undrafáum áföngum. Og létu það ekki duga.
Þeir drógu jafnt og þétt úr þjónustu og úr þekktum
þjónustuvilja starfsmanna sinna. Fólk fann fyrir því í
stóru og smáu. Þannig skutust áður nokkrir bílar á
milli gatna strax eftir jól og söfnuðu jólatrjám borg-
arbúa, sem þeir komu fyrir við lóðarmörk. Þetta var
ekki mikið fyrirtæki en létti undir og dró úr mengun
því færri bílar voru í slíkum snúningum. En einkum
sýndi þetta með öðru skilning á því hvert væri megin-
hlutverk sveitarfélaga: þjónustuhlutverkið.
Eftir nokkurra ára veru öðruvísi þenkjandi manna í
sveitarstjórn eða borgarstjórn er ekki auðvelt að
skipta um gír, þótt þeir taki við á ný sem vilja styrkja
fjárhagsstöðu íbúa sinna með hófsemd í skattheimtu
og svo sveitarfélagsins í leiðinni með því að ganga var-
lega fram í eyðslu af öllu tagi.
Þar sem fyrrnefndir ráða fjölgar starfsfólki ótt þótt
þess sjái ekki stað í öflugri þjónustu.
Jafnvel borgarfulltrúum var fjölgað um rúm 50%,
sem var þó óþarft með öllu. Eina sem hafðist upp úr
því krafsi til viðbótar auknum kostnaði var að fæstir
borgarbúa þekkja nú nokkurn borgarfulltrúa með
nafni.
Viðreisir Dag
En þetta hefur fátt að gera með vinstri og hægri. Það
sést glöggt á flísinni Viðreisn, sem klauf sig úr Sjálf-
stæðisflokknum vegna þess að hollusta hennar við
ESB í bland við minnimáttarkennd er ofar allri ann-
arri hollustu. Hún hljóp strax til fylgilags við eyðslu-
klóna sem aldrei nokkra ábyrgð ber, skattheimtu-
manninn í stóli borgarstjóra og skrifaði undir allar
útgjaldahækkanir hans frá degi til dags, studdi slapp-
leika hans í þjónustuhlutverki við borgarbúa. Og gekk
loks í óguðlegt hjónaband við hann um að stífla alla
umferð í borginni með þeirri afsökun að þá mætti
tryggja að í framtíðinni myndu tæplega 4% borgarbúa
ferðast með strætó, eins og tæplega 4% borgarbúa
gera nú. Borgarstjórinn myndi áfram ferðast um í li-
músínu embættisins.
Hvað erindi átti Viðreisn í þann leiðangur? Engin
reisn var yfir þeim félagsskap.
Óheilindabragur á þögn fyrir
kosningar
Viðreisn hafði ekki sagt frá þeim áformum sínum fyrir
kosningar í Reykjavík, sem opinberuðust eftir þær.
Og hún mun ekki segja frá núverandi áformum held-
ur, sem eru að komast í hreinu vinstristjórn númer
tvö eftir næstu kosningar.
En hún er ekki ein um að láta kjósendur kaupa kött
í sekk við kjörborðið. Frægasta dæmið var og er
Steingrímur J. sem svo seint sem hann mátti, daginn
fyrir kjördag, lofaði, án nokkurra fyrirvara, að hann
og flokkur hans myndu aldrei samþykkja inngöngu
Íslands í ESB.
Daginn eftir kom í ljós að hann var fyrir nokkru bú-
inn að samþykkja einmitt það enda var það fyrsta og
síðasta krafa Samfylkingar í þeim ógeðfellda kaup-
skap öllum.
Eftir þau svik og hverja tilraunina af annarri til að
koma aftan að þjóðinni í Icesave og gera þar með til-
raun til að skaða hana varanlega, var fylgið farið að
losna. Einarðlega fólkið í þingflokknum hrökk burt
hvað af öðru og fékk kaldar kveðjur.
Eftir aðeins hálft kjörtímabil hafði þessi stjórn hald-
ið þannig á sínum málum að þingmeirihlutinn, sem
hún lagði upp með, var horfinn. Hún ákvað þó að
hanga, ónýt og illa þokkuð, út kjörtímabilið. Hvernig
gat hún það? Hún fékk skjól í nokkrum örflokkum
sem skynjuðu að kosningar á því augnabliki myndu
gera út af við þingferilinn. Það gilti reyndar einnig um
drjúgan hluta stjórnarliðsins. Það leiddi af stjórn-
málalegu reglunni um framboð og eftirspurn: Það gat
svo sem farið í framboð, en eftirspurnin var engin. Því
varð þrautalending allra sem deildu þessari dauflegu
sýn að ýta hinu óhjákvæmilega á undan sér og fram-
lengja launapakkann um tvö ár. Það reyndist ekki
vera neitt nýtt í „nýju stjórnmálunum“ þar. Eftir því
sem dauðateygjur lengdust óx fyrirlitningin á flokk-
unum tveimur með hverri viku.
Tapa á samstarfi við Sjálfstæðisflokk
Stjórnmálafræðingar höfðu lengi hjalað um það, eins
og vísindi væru, að vinstri flokkar töpuðu jafnan á því
að fara í stjórn með Sjálfstæðisflokki. Og í þeirri há-
vísindalegu kenningu töldust allir flokkar aðrir en
Sjálfstæðisflokkur vera vinstriflokkar.
Eftir bankafall höfðu hinir raunverulegu vinstri
flokkar staðið vikum saman fyrir árásum á Alþingi Ís-
lendinga. Munaði minnstu að atlagan tækist. Lands-
þekktur lögmaður úr þeim selskap harmaði nýlega að
svo fór! Þar sem byltingartilraunir hafa verið reyndar
á síðari tímum hefur það jafnan verið sagt brýnasta
verkefnið í slagnum að leggja undir sig útvarpsstöð.
Hér mátti sleppa þeim þætti. Útvarpið varð strax með
og útvarpaði öllu gagnrýnislaust dögum saman, hrak-
yrðum sem öðru, sem sjálfkjörnir leiðtogar bylting-
arinnar létu út úr sér. Eftir fall banka, hér sem annars
staðar, voru menn úfnir, sárir og reiðir. Aðeins hér
tókst þó að spila á þær tilfinningar svo að næstum
færi enn verr en þó fór.
Og þótt sá áróður þeirra sem síst skyldu og eðlileg
reiði og kergi ummyndaðist í skaðlegan meirihluta í
stjórn um hríð, sáu landsmenn ljósið furðufljótt. Bat-
anum seinkaði þó mjög því að hugur „leiðtoganna“
beindist að öðru, hefndaraðgerðum, bolabrögðum,
árásum á stjórnarskrá og að koma Íslandi undir ESB.
Eða kannski mætti fremur segja að það birti nægj-
anlega til að myrkrið gat ekki falið sig lengur. Og þótt
kjarnalausir flokkar hafi gerst doríur fyrir sökkvandi
skip á þingi var ekki mjög lengi hægt að forðast fund
með kjósendum. Og í þeim kosningum komu í ljós hin
raunverulegu vísindi, að ekkert var jafn hættulegt
fyrir vinstri flokka og sambúð þeirra við sjálfa sig.
Hvernig sem Ríkisútvarpið hafði reynt og hamast
voru kjósendur komnir með nóg. Þeir hafa ekki í ann-
an tíma veitt stjórnarliðum í landinu aðra eins refs-
ingu fyrir skemmdarstarfsemi og þá. Og þeir létu það
ekki nægja, heldur börðu Samfylkingu aftur og enn
betur í næstu kosningum á eftir. Fékk hún þá loka-
einkunn kjósenda „fyrir þátttöku í fyrstu hreinu
vinstristjórninni“. Stjórnmálafræðingar hafa enn ekki
treyst sér til að horfast í augu við sínar gömlu þreyttu
kenningar. En það fór þó varla fram hjá þeim að þeg-
ar VG eygði loks von um ráðherrasæti á ný, þá kaus
það að hafa háseta úr Sjálfstæðisflokki fjölmennasta
um borð hjá sér.
Eftir að Jóhönnustjórnin haltraði að verðleikum yfir
á ruslahaug sögunnar tók ný ríkisstjórn við völdum.
Óvæntur liðsauki Sjálfstæðisflokksins við Steingrím
og Jóhönnu í Icesave, sem aldrei fæst minnsta skýr-
Maður heldur
síðbúið boð
’Viðreisn hafði ekki sagt frá þeim áformumsínum fyrir kosningar í Reykjavík, sem opinberuðust eftir þær. Og hún mun ekkisegja frá núverandi áformum heldur, sem eru
að komast í hreinu vinstristjórn númer tvö
eftir næstu kosningar.
Reykjavíkurbréf15.01.21