Morgunblaðið - 27.02.2021, Qupperneq 23

FRÉTTIR 23Erlent
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 27. FEBRÚAR 2021
Flatahrauni 7 | 220 Hafnarfirði | Sími 565 1090 | www.bjb.is
Fékk bíllinn
ekki skoðun?
Aktu áhyggjulaus í burt á nýskoðuðum bíl
Sameinuð gæði
BJB-Mótorstilling þjónustar
flesta þætti endurskoðunar
anngjörnu verði og að
ki förum við með bílinn
n í endurskoðun, þér
kostnaðarlausu.
á s
au
þin
að
Fyrrverandi leiðtogi skosku heima-
stjórnarinnar, Alex Salmond, gagn-
rýndi harðlega í gær stjórn fyrrver-
andi skjólstæðings síns, Nicola
Sturgeon. Deilur flokksmanna eru
taldar geta haft miklar afleiðingar
fyrir tilraunir Skota til að kljúfa sig
frá Bretlandi og öðlast sjálfstæði.
Salmond sat fyrir svörum í dag við
vitnaleiðslur um rannsókn heima-
stjórnarinnar á meintu kynferðislegu
áreiti hans frá 2018. Sú rannsókn
klúðraðist og dómstóll dæmdi síðar
að rannsókn heimastjórnarinnar
hefði verið ólögleg og hlutdræg og
Salmond saklaus af 13 ákærum níu
kvenna, þar á meðal um nauðgun.
Sakaði Salmond Sturgeon um að
hafa villt um fyrir heimaþinginu um
hlut hennar í rannsókninni á hendur
honum og samsæri hennar og nán-
ustu samstarfsmanna um að koma
honum í steininn.
Eldheitar deilur stjórnmálaleið-
toganna gætu stórlega rýrt vonir
Sturgeon um sjálfstæði Skota en það
gæti ráðist af útkomu skoska þjóð-
arflokksins (SNP) í sveitarstjórnar-
kosningum í maí í vor.
Verði sýnt fram á að Sturgeon hafi
villt um fyrir þinginu gæti það þýtt
að hún ætti engra annarra kosta völ
en að segja af sér. agas@mbl.is
Salmond
skýtur föst-
um skotum
AFP
Nefndarfundur Salmond situr fyrir miðju á fundi stjórnskipunarnefndar skoska heimaþingsins í Edinborg í gær. Deilurnar gætu rýrt vonir um sjálfstæði.
Ágúst Ásgeirsson
agas@mbl.is
Hlýnun loftslagsins hefur leitt til
þess að Golfstraumurinn er nú mátt-
minni en nokkru sinni í rúmlega eitt-
þúsund ár að sögn vísindamanna sem
hafa endurskapað flæðisögu öflug-
asta sjávarstraums veraldar. Sér
hann fyrir mildri tíð í Bandaríkjun-
um austanverðum og í Norðvestur-
Evrópu.
Straumurinn hefur mikil áhrif á
veðurfar og þykir geta leitt til ákaf-
lega harðrar vetrarveðráttu að
óbreyttu og aukinnar loftslagshlýn-
unar og vaxandi og tíðari flóða á aust-
urströnd Bandaríkjanna. Án áhrifa
Golfstraumsins er talið að lofthiti í
t.d. Bretlandi væri að jafnaði 5°C
lægri.
Vísindamenn frá Írlandi, Bretlandi
og Þýskalandi fundu „mótsagnalaus-
ar“ vísbendingar sem skjóta frekari
stoðum undir kenningar þess efnis að
veltihringrás Atlantshafsins
(AMOC), öðru nafni Golfstraumur-
inn, hafi hægt meira á sér en nokkru
sinni áður á undanförnum áratugum.
Gögn um forsögulegt veðurfar
voru unnin úr botnseti á djúpsævi og
úr ískjörnum allt að 1.600 ár aftur í
tímann og gerðu mönnunum kleift að
reikna út hvernig straumkraftur
Golfstraumsins hefur þróast undan-
farnar aldir. Um rannsóknina er
fjallað í nýjasta jarðfræðiritinu Nat-
ure Geoscience í fyrradag.
Þar segir að straumurinn hafi ver-
ið tiltölulega stöðugur öldum saman
en veikst kringum 1850 og síðan hafi
harkaleg dýfa átt sér stað um miðja
tuttugustu öldina.
Sannanir um þverrandi styrk
straumsins á 20. öldinni verða ekki
misskildar segir Stefan Rahmstorf,
einn af höfundum rannsóknarskýrsl-
unnar, en hann starfar hjá loftslags-
fræðistofnun í Potsdam í Þýskalandi.
„Þetta er eitthvað sem veðurfarslí-
kön hafa lengi spáð sem afleiðingu
hinnar hnattrænu hlýnunar. Hér er
um fordæmislausa veikingu að ræða
eftir að straumkrafturinn hafði verið
tiltölulega jafn og stöðugur um ald-
ir,“ sagði Rahmstorf við frönsku
fréttastöðina RFI.
Risastórt færiband
Golfstraumurinn virkar eins og
„ógnarstórt færiband“ er hann flytur
sjó úr hitabeltinu upp í Norður-Atl-
antshafið. Meðan hlýr saltur sjór er
sendur til norðursins sekkur kaldara
og saltminna vatn og streymir suður
á bóginn. Þetta er risavaxið fram-
leiðslukerfi sem flytur um 20 millj-
ónir rúmmetra af sjó á sekúndu með
djúpstæðum afleiðingum og áhrifum
á loftslag í Norður-Atlantshafi – og
hefur þegar leitt af sér þrákelkna
„kuldakúlu“ skammt suður af syðsta
odda Grænlands.
Loftslagsbreytingar af manna-
völdum valda ekki aðeins hlýnun
sjávar heldur og auka á flutning
ferskvatns til Norður-Atlantshafsins
í formi úrkomu og ísbráðnunar frá
íshellu Grænlandsjökuls. „Við það
þynnist yfirborðsvatnið þar og það
gerir þeim erfiðara fyrir að sökkva,“
útskýrir Rahmstorf.
Rannsóknin er „sterkasta og tær-
asta“ sönnun þess að styrkur Golf-
straumsins hefur minnkað um 15%
frá því á miðri tuttugustu öldinni,
segir Rahmstorf. Og bætir við að
ólíklega sé hér um hluta náttúrulegs
breytileika loftslags að ræða. „Það
er staðreynd að selta Norður-Atl-
antshafsins er að minnka. Við vitum
að ísbráðnunin er af völdum hnatt-
rænnar hlýnunar og það er engin
náttúruleg útskýring til á fyrirbær-
inu.“
Í nýlegu mati ríkjaráðstefnu SÞ á
loftslagsbreytingum var því spáð að
Golfstraumurinn myndi halda áfram
að veikjast. Vísindamenn ræða einn-
ig um „veltiás“ en við þau mörk
myndi straumurinn slökkva algjör-
lega á sér. Afleiðingar þess yrðu
sorglegar fyrir lönd sem liggja í veð-
urlegu áhrifasvæði Golfstraumsins.
Golfstraumurinn missir máttinn
AFP
Fjör í frosti Fyrir tveimur vikum hrelldi ofurkuldi Breta. Í Aberdeen-skíri
fór frostið niður í 23 stig og hafði ekki mælst meira í Bretlandi í 25 ár.
 Straumurinn hefur mikil áhrif á veðurfar  Veikingin sögð fordæmalaus  Selta hafsins minnkar
Bandaríkin sendu „ótvíræð skila-
boð“ með loftárás sinni í gær gegn
uppreisnarmönnum í austurhluta
Sýrlands sem njóta stuðnings frá
Íran, að sögn Jen Psaki, blaðafull-
trúa Hvíta hússins í Washington.
Hún sagði að Joe Biden myndi
gera sitt besta til að verja banda-
ríska þegna, og þegar þeim væri
ógnað væri það réttur hans að
bregðast við.
Að sögn sýrlenskra samtaka sem
fylgjast með framgangi átaka í
Sýrlandi féllu 22 uppreisnarmenn í
árásinni. Það stangast á við stað-
hæfingar bandaríska hersins um
að einn maður hafi fallið.
Árásin í Sýrlandi var svar
Bandaríkjamanna við fjölda eld-
flaugaárása á bandaríska hermenn
og fjölþjóðaliðið í Írak.
Í einni þeirra á hernaðarleg
mannvirki í höfuðstað kúrda í Ar-
bil 10. febrúar féllu óbreyttur
borgari og erlendur verktaki í
þjónustu hersveita bandamanna
auk nokkurra verktaka.
Psaki sagði þessar árásir upp-
reisnarmanna hafa verið af ásettu
ráði gerðar og takmark Bidens
væri að draga úr spennu og þar
með fækka hernaðaraðgerðum
bæði í Sýrlandi og Írak.
Nokkrir þingmenn í fulltrúa-
deild Bandaríkjaþings gagnrýndu
herförina og forsetann fyrir að
hafa ekki sóst eftir samþykki
þingsins áður en látið var til skar-
ar skríða.
Psaki sagði að ítarlega hefði ver-
ið fjallað um lagalegu hliðina í
æðstu röðum og útfærslu loftárás-
arinnar. Hún er fyrsta hernaðar-
aðgerð í stjórnartíð Bidens. Varn-
armálaráðuneytið sagði að varpað
hefði verið sprengjum á fjölda
skotmarka í austurhluta Sýrlands
skammt frá landamærum Íraks.
Hefðu aðgerðirnar verið í hlutfalls-
legu samhengi við árásir uppreisn-
armanna.
Sýrlensk yfirvöld fordæmdu
árásina og sögðu hana „slæman
fyrirboða“ frá nýjum ráðamönnum
í Hvíta húsinu. agas@mbl.is
Fyrsta herför Joes Bidens
AFP
Forsetahjónin Joe Biden og Jill Bi-
den lentu í Houston í Texas í gær.