Morgunblaðið - 27.02.2021, Side 48

Sýningin Myndir ársins 2020 stendur nú yfir í Ljós-
myndasafni Reykjavíkur og lýkur um helgina. Á morg-
un, sunnudag, kl. 14 munu nokkrir verðlaunahafar árs-
ins 2020 segja frá ljósmyndum sínum á sýningunni en
þeir eru Þorkell Þorkelsson sem á mynd ársins og
myndaröð ársins, Kjartan Þorbjörnsson (Golli) sem á
bestu portrettmynd ársins og Kristinn Magnússon sem
hlaut verðlaun fyrir fréttamynd ársins og bestu tíma-
ritamynd ársins.
Þorkell, Golli og Kristinn segja frá
LAUGARDAGUR 27. FEBRÚAR 58. DAGUR ÁRSINS 2021
5 6 9 0 9 0 0 0 0 0 9 0 0
Í lausasölu 1.268 kr.
Áskrift 7.982 kr. Helgaráskrift 4.982 kr.
PDF á mbl.is 7.077 kr. iPad-áskrift 7.077 kr.
Sími: 569 1100
Ritstjórn: ritstjorn@mbl.is Auglýsingar: augl@mbl.is
Áskrift: askrift@mbl.is mbl.is: netfrett@mbl.is
Guðbjörg Jóna Bjarnadóttir setti í gærkvöld nýtt Ís-
landsmet í 60 metra hlaupi innanhúss er hún hljóp
vegalengdina á 7,46 sekúndum á Meistaramóti Íslands
15-22 ára í Laugardalshöll. Bætti hún metið sem hún
deildi með Tiönu Ósk Whitworth um 0,01 sekúndu.
Guðbjörg á nú ein Íslandsmet í 100 og 200 metra
hlaupum utanhúss og 60 metra hlaupi innanhúss. Silja
Úlfarsdóttir á enn metið í 200 metra hlaupi inni. »41
Guðbjörg Jóna bætti
Íslandsmet í Laugardalnum
ÍÞRÓTTIR MENNING
Karítas Ríkharðsdóttir
karitas@mbl.is
Anna Selbmann er fædd og uppalin í
Suður-Þýskalandi, fjarri nokkru hafi.
Hún barði sjóinn ekki augum fyrr en
hún varð sextán ára og segir það hafa
verið ást við fyrstu sýn. Þrátt fyrir
það segist Anna samt hafa haft alla
tíð mikinn áhuga á hafinu og hvölum.
Í dag vinnur hún að doktorsverk-
efni sínu við líf- og umhverfisvísinda-
deild Háskóla Íslands um hegðun
hvala, nánar tiltekið um hrekki grind-
hvala gagnvart háhyrningum.
Stríða rándýrum hafsins
Háhyrningar eru stundum kallaðir
úlfar hafsins. Þeir eru almennt taldir
efstir í fæðukeðjunni í hafinu og veiða
skipulega í hópum. Það kann því að
skjóta skökku við að reglulega sést til
grindhvala hrekkja háhyrninga í
Norður-Atlantshafi, þrátt fyrir að
þekkt sé að grindhvalir geti verið
bráð háhyrninga en ekki öfugt.
Kenning Önnu gengur út á að hljóð
gegni meginhlutverki í samskiptum
grindhvala og háhyrninga og rann-
sakar hún meðal annars hvort breyt-
ingar verði á köllum háhyrninga í
nánd við grindhvali og hvort munur
sé á hljóðum og hljóðröðum háhyrn-
inga á ólíkum stöðum í kringum land-
ið.
„Að fylgjast með samskiptum
grindhvala og háhyrninga er töfrandi
að mörgu leyti. Það kann að hljóma
óhugsandi að háhyrningar, helstu
rándýr hafsins, forðist aðra hvali og
flýi þá jafnvel á harðaspretti. Það
vekur margar spurningar; hvers
vegna hrekkja grindhvalir háhyrn-
inga svona? Er það samkeppni um
fæði, eða er þetta eineltishegðun?
Hvers vegna hræðast háhyrningarnir
grindhvalina, hvað kallar á þessi við-
brögð? Hver eru áhrif þessara sam-
skipta á háhyrninga? Vitandi það að
hljóðmerki eru mikilvæg báðum teg-
undum rannsaka ég nú hvaða hlut-
verki hljóðmerki gegna í þessum
samskiptum og hvort þau valdi þess-
um viðbrögðum hjá háhyrningum,“
útskýrir Anna í samtali við Morgun-
blaðið.
Samskipti dýra breytast
Anna segir atferlisfræði dýra mik-
ilvæga ekki síst þegar fram í sækir
vegna loftslagsbreytinga. „Vegna
þeirra getur dreifing og fjöldi dýra
breyst svo heimar tegunda sem áður
sköruðust ekki geta farið að mætast á
nýjum búsvæðum og þar með mynd-
að áður óþekkt sambönd milli dýra.“
Sem dæmi nefnir Anna að grind-
hvalir við Vestmannaeyjar hafi áður
verið sjaldgæf sjón en í dag eru þeir
tíðir gestir yfir sumartímann.
Ljósmynd/Nicholai Xuereb
Á toppnum Háhyrningar eru stundum kallaðir úlfar hafsins vegna þess að þeir eru efstir í fæðukeðjunni.
Grindhvalir hrekkja
rándýr Atlantshafsins
 Ást við fyrstu sýn þegar hún sá hafið sextán ára gömul
Ljósmynd/Anna Selbmann
Hljóðmerki Anna rannsakar hljóð-
merki hvala við Stórhöfða.