Morgunblaðið - 13.03.2021, Side 20

20 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 13. MARS 2021
Baldur Arnarson
baldura@mbl.is
Birgir Jónsson, fyrrverandi forstjóri
Íslandspósts, segir það alrangt sem
lesa megi úr bókun stjórnar fyrir-
tækisins að hann hafi sem forstjóri
ákveðið að breyta gjaldskrá án vit-
undar og samþykktar stjórnar.
Um það vitni fjöldi gagna sem
hann sé bundinn trúnaði gagnvart.
Málið varðar frétt á forsíðu
Morgunblaðsins í gær en þar var
vitnað til fundargerðar stjórnar
Póstsins 7. desember í fyrra þar sem
meint samráðsleysi Birgis var gagn-
rýnt vegna breytinga á gjaldskrá.
Varða þær breytingar stefnuna
„eitt land, eitt verð“ í ársbyrjun 2020
sem hafði í för með sér að miðað var
við eitt gjaldsvæði en ekki fjögur á
pakkasendingum innanlands.
Við þá ráðstöfun var miðað við
gjaldskrá á höfuðborgarsvæðinu
sem aftur þýddi miklar verðlækk-
anir úti á landi. Hafa Samtök versl-
unar og þjónustu og Félag atvinnu-
rekenda gagnrýnt Póstinn fyrir að
hafa með því niðurgreitt þjónustu á
kostnað einkafyrirtækja úti á landi.
Pólitísk ákvörðun
Spurður um aðdraganda þess að
stefnan „eitt land, eitt verð“ var inn-
leidd segir Birgir að stjórnmála-
menn hafi tekið ákvörðunina.
Máli sínu til stuðnings vísar Birgir
m.a. í minnisblað þar sem fjármála-
ráðuneytið tilkynnti fjárlaganefnd
að verð á höfuðborgarsvæðinu
skyldi ráða í nýju verðskránni.
Þá hafi komið fram í samtali
Morgunblaðsins við Willum Þór
Þórsson, formann fjárlaganefndar,
síðastliðið haust að gjaldskráin hafi
verið aðlöguð breytingum á póstlög-
unum í ársbyrjun 2020. En samtímis
var einkaréttur Póstsins á allt að 50
gr. bréfum afnuminn.
Birgir telur aðspurður að byggða-
sjónarmið hafi haft sitt að segja í
þessari ákvörðun. Sú hugsun að allir
þegnar landsins ættu að borga sama
verð fyrir þessa grunnþjónustu og
að ríkið myndi síðan greiða Íslands-
pósti mismuninn.
„Þessi stefna birtist í því að ráð-
herra samgöngumála er að færa
póstmálin frá Póst- og fjarskipta-
stofnun (PFS) til Byggðastofnunar.
Þetta var hluti af áætlun um að
gera póstþjónustu að grunnþjónustu
fyrir alla landsmenn, sem er göfugt
og fallegt markmið, en menn áttuðu
sig ekki á því að það þýddi að ríkið
færi í niðurgreiðslur sem kæmu illa
við einkafyrirtæki í rekstri,“ segir
Birgir og rifjar upp að fulltrúar PFS
og Póstsins hafi bent á þetta áður en
breytingarnar tóku gildi.
Skellt inn í meðförum nefndar
„Ákveðið var að sama verðskrá
skyldi gilda um allt land fyrir alþjón-
ustu sem fól í sér bréf upp að 50 gr.
og pakka upp að 10 kg. Þessu var
skellt inn í meðförum nefndar en
ekki af ráðuneytinu eða þeim sem
komu að því að skrifa lögin.“
Birgir rökstyður þetta með því að
vísa til ákvörðunar PFS númer 1/
2021 sem megi túlka þannig að
stofnunin sé að senda þingnefnd
„sneið“ fyrir að hafa ekki hugsað
áhrif breytinganna til enda. Nú sé
málið orðið pólitískt og þá hlaupi
allir frá ábyrgð sinni í málinu.
Átti að skila nægum tekjum
Einkaréttur Póstsins á bréfum
upp að 50 gr. var sem fyrr segir
afnuminn í ársbyrjun 2020.
„Það var litið svo á að einkarétt-
urinn tryggði Póstinum nægar
tekjur til að fara til dæmis tvisvar í
viku á alla sveitabæi og halda úti
þessari óarðbæru alþjónustu. Á móti
skyldu greiðslur samkvæmt þjón-
ustusamningi standa undir þessari
mikilvægu þjónustu,“ segir Birgir.
Ekki hafi náðst saman um þjón-
ustusamning heldur hafi Pósturinn
verið skipaður alþjónustuveitandi
með áðurnefndri alþjónustubyrði.
Birgir rifjar svo upp að Pósturinn
hafi bent ráðherra og ráðamönnum á
tekjufallið sem hlytist af því að
lækka verðið fyrir þjónustuna úti á
landi. Stjórnmálamennirnir hafi þá
svarað að þetta yrði borgað.
Birgir kveðst aðspurður ekki hafa
haft neitt um þessa stefnu að segja.
„Þegar ég tek við fyrirtækinu árið
2019 átti það ekki fyrir launum um
haustið. Ég hefði ekki látið mér
koma það til hugar að skerða tekj-
urnar um fleiri hundruð milljónir.
Það var ekki efst á listanum.“
Þurfti fulltrúa úr sama flokki
Birgir kveðst hafa komið þessum
sjónarmiðum skýrt á framfæri við
þingmenn og raunar hafi honum
verið óheimilt að hafa samskipti við
ráðherra eða þingnefndir nema til-
tekinn stjórnarmaður frá þeim
flokki væri með í för.
„Þannig að þegar ég fór og hitti
Katrínu [Jakobsdóttur] var Bjarni
Jónsson [formaður stjórnar] með í
för. Þegar ég fór og hitti Sigurð Inga
[Jóhannsson samgönguráðherra]
var Eiríkur Haukur [Hauksson] með
og auðvitað Bjarni alltaf líka sem
stjórnarformaður. Þannig að ég hef
aldrei á mínum ferli hitt einn einasta
ráðamann eða komið fyrir eina ein-
ustu nefnd nema ég sé með annað
hvort tvo eða alla fulltrúa stjórnar
með mér. Ári seinna er svo gerð
bókun þar sem enginn þykist kann-
ast við neitt,“ segir Birgir.
Hann segir aðspurður að þessi at-
burðarás – breyting á gjaldskrá með
tilheyrandi tekjutapi og niður-
greiðslum – hafi ekki átt þátt í af-
sögn hans í nóvember 2020, né hafi
hann verið undir þrýstingi að hætta.
Þakkað fyrir vel unnin störf
„Þegar ég sagði upp fékk ég ekk-
ert nema þakkir frá stjórninni og all-
ir voru sammála um að náðst hefði
gríðalegur árangur í rekstrinum, en
ég taldi mig hafa náð þeim rekstrar-
legu markmiðum sem hægt var að
ná. Ég er hvorki pólitíkus né úr
stjórnsýslunni og sagði skýrt að
Pósturinn stæði nú frammi fyrir
pólitískum úrlausnarefnum. Ég vísa
ekki aðeins í þetta mál heldur voru
stefnumál einstakra stjórnmála-
flokka farin að hafa áhrif á ákvarð-
anatöku fyrirtækis sem á að vera
opinbert hlutafélag og vera rekið
samkvæmt lögum um hlutafélög,“
segir Birgir og nefnir byggða-
sjónarmið sem dæmi um slík stefnu-
mál. Það sjónarmið hafi til dæmis
heyrst í stjórninni að niðurgreiða
ætti útburð á héraðsdagblöðum.
Spurður hvort ohf-rekstrarformið
hafi verið óheppilegt í þessu ljósi
segir Birgir að þetta form geti
reynst vel ef allir stjórnarmenn eru
hæfir og ef ríkið er leiðandi í
stjórnarháttum. Það eigi augljósa
ekki við í þessu tilviki. „Fundargerð-
irnar eru gerðar eftir dúk og disk og
þær eru þunnar og skrifaðar með
einhvers konar almannatengslasjón-
armið í huga. Það var sagt að ef eitt-
hvað færi í fundargerð myndi við-
komandi lesa um það í Frétta-
blaðinu. Þau vilja það náttúrulega
alls ekki. Nú hefur verið fjallað um
þá bókun [stjórnarmannsins] Thom-
asar Möller að hann hafi ekki stutt
breytingarnar. Ég er hins vegar
með mörg smáskilaboð frá honum
þar sem hann hvetur mig til að halda
dagbók af því að endurskipulagning
Póstsins verði kennslubókardæmi í
háskólunum. Nú þykist hann vera
ósáttur við stefnuna til að þjóna póli-
tískum hagsmunum, enda lagði
hvorki Thomas né nokkur annar
stjórnarmaður fram sérbókun, eða
lýsti óánægju sinni í fundargerð, þar
til mánuði eftir að ég hætti. Þá er
hægt að kenna mér um allt saman.
Þetta dæmir sig sjálft.“
Afdrifarík ákvörðun
Birgir segir þá ákvörðun að fella
pakka upp að 10 kg undir alþjónustu
– og láta sömu gjaldskrá gilda um
allt land – hafa verið afdrifaríka.
„Pólitíkin ákvað að lækka verðið
en annars hefðum við þurft að láta
kostnaðinn við að koma bréfi eða
pakka frá Reykjavík til Vopna-
fjarðar ráða og þá hefði pakkinn
kostað 5.000 krónur en ekki 1.200
krónur og þá hefðum við lagt Ís-
landspóst niður. En ég veit vel að
það myndi henta þeim sem mest
hafa gagnrýnt Póstinn. Hvað sem
einhverri bókun líður var þetta óum-
flýjanleg ákvörðun [að hafa sama
verð um allt land vegna lagabreyt-
ingarinnar] en það eru líka allir sam-
mála um að lögin eru gölluð. Svo er
spurning hvað á að gera ef þau eru
afnumin. Hvaða kostnaður á þá að
ráða? Er það hæsti kostnaður sem
þýðir að fyrirtækið fer út af öllum
mörkuðum og verður ógjaldfært?
Eða samkeppnishæfasti kostnaður-
inn sem þýðir þá að fyrirtækið er
starfhæft?“ spyr Birgir sem hætti
sem forstjóri síðasta haust.
Var ekki ákvörðun forstjórans
- Fyrrverandi forstjóri Íslandspósts segir stjórnmálamenn hafa ákveðið sama verð um allt land
Morgunblaðið/Kristinn Magnússon
Stjórnandi Birgir var forstjóri Íslandspósts á árunum 2019 til 2020.
Birgir Jónsson, fyrrverandi for-
stjóri Póstsins, segist vera gerður
að blóraböggli í málinu.
„Ég hef verið forstjóri í mörgum
fyrirtækjum og ætla að vera for-
stjóri í fleiri fyrirtækjum. Eitt af
lykilhlutverkum forstjóra er að
vinna með og halda trúnaði við
stjórn. En ég vakna upp einn góð-
an föstudagsmorgun og les það á
forsíðu Morgunblaðsins að það sé
verið að væna mig um að hafa upp
á mitt einsdæmi tekið ákvörðun
um að verja fleiri hundruð millj-
ónum, án þess að fara með það
fyrir stjórn. Ég er með gögn til að
sýna fram á hið gagnstæða og
þetta er því atvinnurógur. Segjum
að ég komi til álita í annað starf
og svo er nafn mitt „gúglað“ og þá
er það fyrsta sem kemur upp for-
síðufrétt Morgunblaðsins um að
Birgir hafi farið fram hjá stjórn.
„Heyrðu, eigum við nokkuð að
ráða þennan mann?“ gæti einhver
spurt.
Þessu verð ég að svara en með
því að taka þessu þegjandi væri ég
að samþykkja að svona hefði
þetta gerst,“ segir Birgir sem tel-
ur fundargerðir Póstsins villandi.
„Ég er fullkominn blóraböggull.
Fundarritari skrifar ítarlega fund-
argerð. Hún fer svo til stjórnarfor-
manns Póstsins sem býr hana
þannig úr garði að hún geti farið í
fundargerðarbók og verið undir-
rituð af stjórn,“ segir Birgir sem
telur fullvíst að Bjarni Jónsson
hafi undirritað fundargerðina 7.
desember í fyrra, en þar var Birgir
sakaður um samráðsleysi.
„Samkvæmt hlutafélagalögum
eiga stjórnarhættir stjórnar og
fundargerðir að stýra öllu í fyrir-
tækjum. En ef aðrir hagsmunir
stýra stjórnunum en hagsmunir
fyrirtækisins veit ég ekki hvaða
orð er hægt að nota yfir það – ein-
hver myndi segja umboðssvik – en
það eru alla vega aðrir hagsmunir
en hagsmunir fyrirtækisins. Það
er því ekki hægt að verjast því
sem stjórnandi ef stjórnin leikur
þann leik að geta síðan sagt að
eitthvað hafi ekki verið í fund-
argerðum,“ segir Birgir. Ef fund-
argerðir Póstsins hefðu endur-
speglað fundarefnið hefðu þær
verið margfalt lengri en fundar-
gerðirnar sem rata í fjölmiðla.
Ásakanirnar „atvinnurógur“
VIÐBRÖGÐ BIRGIS VIÐ UMFJÖLLUN
Morgunblaðið/Hari