Morgunblaðið - 03.05.2021, Qupperneq 13

FRÉTTIR 13Erlent
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 3. MAÍ 2021
ÚRVAL AF LJÓSUM
FRÁ BELID
Guðmundur Sv. Hermannsson
gummi@mbl.is
Þótt tvær aldir séu liðnar frá því
Napóleon Bónaparte Frakklands-
keisari lést í útlegð á eyjunni St.
Helenu í Suður-Atlantshafi eru enn
harðar deilur um hvað hafi orðið
honum að aldurtila.
Hin opinbera niðurstaða, sem
breskir líkskoðarar gáfu út, var sú
að Napóleon hefði látist af völdum
magakrabba 5. maí 1821, 51 árs að
aldri. En margir hafa dregið þá nið-
urstöðu í efa og eru fjölbreyttar og
litríkar samsæriskenningar uppi um
hvernig dauða keisarans fyrrverandi
hafi í raun borið að höndum.
Eitur eða hármeðal?
Sú kenning, sem að sögn frönsku
fréttastofunnar AFP nýtur mestrar
hylli meðal samsæriskenningasmiða
í Frakklandi, er að eitrað hafi verið
fyrir Napóleon. Þar hafi verið ann-
aðhvort að verki Bretar, sem höfðu
Napóleon í haldi, eða einn af helstu
trúnaðarmönnm hans, Charles de
Montholon greifi. Hann hafi gengið
erinda franskra konungssinna sem
vildu ekki að keisarinn sneri aftur til
Frakklands.
Vísindaleg stoð undir þessari
kenningu er efnagreining, sem gerð
var árið 2001 á hárlokk sem klipptur
var af höfði Napóleons eftir dauða
hans en hárlokkurinn innihélt mikið
magn af arseniki.
Ári síðar var eitrunarkenningin
raunar dregin í efa í grein í blaðinu
Science et Vie, en þar var fjallað um
rannsókn á 19 hárum, sem klippt
voru af Napóleon árið 1804. Í þess-
um hárum fannst einnig mikið af
arseniki. Skýringin á þessu var talin
vera hármeðal sem Napó-leon notaði
við hárlosi en á 19. öld innihéldu slík
meðöl mikið af arseniki.
Dagleg stólpípa
Aðrir kenna áköfum læknum um
örlög keisarans. Bandaríski rétt-
armeinafræðingurinn Steven Karch
hélt því fram árið 2004, að læknar á
St. Helenu hefðu látið Napóleon
nota stólpípu daglega til að draga úr
krampa og magaverkjum. Þetta
hafi, ásamt neyslu hans á upp-
sölulyfi, valdið kalínskorti í líkama
Napóleons. Það geti valdið hjart-
sláttartruflunum sem geri það að
verkum að blóðflæði til heilans rask-
ist og valdi dauða.
Árið 2005 birti bandaríska líf-
tæknistofnunin, NCBI, niðurstöður
rannsóknar á buxum keisarans sem
studdu kenninguna um að hann
hefði þjáðst af magakrabbameini.
Vísindamenn frá háskólasjúkra-
húsinu í Basel og háskólanum í Zü-
rich í Sviss rannsökuðu tólf pör af
buxum sem Napóleon gekk í á ár-
unum milli 1800 og 1821 til að leggja
mat á þyngd hans þegar hann lést og
hvernig hún hefði breyst áratugina
tvo á undan. Niðurstaðan var sú, að
Napóleon hefði lést um rúm 10 kíló á
þessu tímabili sem bendi til þess að
hann hafi þjáðst af krónískum sjúk-
dómi sem hafi ágerst og það renni
stoðum undir að keisarinn hafi
þjáðst af magakrabbameini.
Hrekkur?
Árið 1840 voru jarðneskar leifar
Napóleons fluttar til Parísar þar
sem hann hvílir nú í stóru marm-
aragrafhýsi undir gullskreyttu
hvolfþaki Invalides-hersjúkrahúss-
ins. En ýmsir eru þeirrar skoðunar
að Bretar hafi skipt um lík til að ná
sér niðri á sínum gömlu óvinum og
láta Frakka heiðra einhvern óþekkt-
an mann.
Nokkrir af helstu stuðnings-
mönnum keisarans halda því þó enn
fram, að Napóleon hafi tekist að
flýja frá St. Helenu líkt og honum
tókst eftir að ann var fyrst fluttur í
útlegð til Miðjarðarhafseyjarinnar
Elbu árið 1814. Þeir trúa því, að
Napóleon hafi komist til Ameríku og
hafiðþar nýtt líf.
Enn deilt um dauða Napóleons
- 200 ár eru liðin frá því Napóleon Bónaparte Frakkakeisari lést í útlegð á St. Helenu - Samsær-
iskenningar eru enn uppi um hvernig dauða hans bar að höndum og hvort honum hafi tekist að flýja
AFP
Krýning Málverk sem sýnir krýningu Napóleons Frakklandskeisara og Jósefínu keisaraynju í Notre Dam-
dómkirkjunni í París árið 1804. Málverkið málaði Jacques Louis David og það er til sýnis í Louvre-safninu í París.
AFP
Keisarinn Kona gengur fram hjá auglýsingaskilti með mynd af Napóleon
Bónaparte í bænum Ajaccio á eyjunni Korsíku þar sem hann fæddist.
Aldrei hafa jafnmargir látist af Co-
vid-19 á einum sólarhring og á laug-
ardaginn á Indlandi en alls létust
3.689 manns vegna veirunnar sam-
kvæmt tölum frá heilbrigðisráðu-
neytinu þar í landi. Sjúkrahús þar
líða nú skort á sjúkrarúmum og súr-
efniskútum en Narendra Modi for-
sætisráðherra Indlands átti fund
með heilbrigðisráðherra á sunnu-
dagsmorgun þar sem rædd voru við-
brögð við ástandinu.
Meðan á þessu stendur fara fram
kosningar í landinu í fimm ríkjum:
Assam, Vestur-Bengal, Tamil Nadu,
Kerala og Puducherry. Úrslit kosn-
inganna munu væntanlega gefa til
kynna hvort Modi og þjóðernisflokk-
ur Hindúa njóti stuðnings þjóðarinn-
ar en hann hefur þá verið gagnrýnd-
ur fyrir að leyfa fólki að safnast
saman á kosningafundum í aðdrag-
anda kosninga. Í Vestur-Bengal er
útlit fyrir að TMC-flokkurinn, þar
sem stjórnarandstæðingurinn Ma-
mata Banerjee er fremst í flokki,
muni bera sigur úr býtum. Alls hafa
nú 19 milljónir greinst smitaðar á
Indlandi og um 215.000 látist síðan
faraldurinn hófst en útlit er fyrir að
þær tölur fari hækkandi.
veronika@mbl.is
AFP
Indland Alls hafa um 215.000 látist síðan faraldurinn hóf göngu sína.
Metfjöldi dauðsfalla
mælist enn á Indlandi
- Á laugardag létust 3.689 úr Covid-19
Napóleon Bónaparte (1769-
1821) fæddist á Korsíku og
hækkaði hratt í tign innan
franska hersins meðan á
frönsku byltingunni stóð (1789-
1799). Hann hrifsaði völdin í
landinu 1799 og ĺét krýna sig
keisara 1804. Á næstu árum fór
hann með hernaði gegn fjölda
Evrópuríkja og réð um tíma yfir
stórum hluta álfunnar en eftir
misheppnaða innrás í Rússland
1812 neyddist hann til að segja
af sér. Napóleon náði völdum á
ný 1815 en sagði aftur af sér
eftir ósigur Frakka fyrir Bretum
í orrustunni um Waterloo síðar
sama ár. Í kjölfarið sendu Bretar
hann í útlegð til eyjarinnar St.
Helenu.
Réð stórum
hluta Evrópu
NAPÓLEON BÓNAPARTE