Morgunblaðið - Sunnudagur - 16.05.2021, Blaðsíða 6

VETTVANGUR
6 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 16.5. 2021
Kraftaverkakrem fyrir viðkvæma og
rauða húð. Hentar vel þeim sem eru
t.d. með rósroða eða ójafnan húðlit.
Meðhöndlar Verndar
-SPF 50
Hylur
Sölustaðir: Hagkaup, Fjarðarkaup,
Heimkaup.is og öll helstu apótek.
Stundum er eins og það sé starfsmaður íþjálfun að stjórna umferðarljósunum íReykjavík. Þannig koma dagar þar
sem maður lendir á rauðu ljósi alla Miklu-
brautina. Alveg sama hvernig maður passar
sig að aka á löglegum hraða og fylgja um-
ferð eftir bestu getu.
Það er náttúrlega einstaklega pirrandi því
auðvitað gerist þetta helst þegar maður er
að flýta sér og er orðinn of seinn á einhvern
mikilvægan fund eða jafnvel, sem er vissu-
lega enn mikilvægara, í golf.
Það er heldur ekki gaman að þurfa alltaf
að vera að stoppa og taka af stað aftur.
Hlutir eru betri í flæði. Þegar þeir líða
áfram áreynslulaust á jöfnum hraða þar til
komið er á leiðarenda. Það er óskastaðan.
En það er ekki eins og þetta sé bara umferð-
in.
Í gær var föstudagur en samt í raun líka
mánudagur. Það var síðasti dagur fyrir helgi
en líka fyrsti dagur eftir frí. Dagurinn á
undan, uppstigningardagur, var í raun
fimmtudagur en líka laugardagur (fyrri frí-
dagur) og sunnudagur (seinni frídagur) og
það þarf þá varla að taka það fram að mið-
vikudagurinn var líka föstudagur. Svona
þannig.
Það eru þessir frídagar í miðri viku sem
eru í raun ekki neitt. Jújú það er alltaf gott
að fá frí en væri ekki hægt að gera þetta að
einhverri samfellu þannig að við séum ekki
alltaf að stoppa og taka af stað aftur.
Til að gera þessa viku enn undarlegri þá
var frí á mánudaginn í skólum. Þá var
starfsdagur í öllum grunnskólum Reykjavík-
ur og í gær var starfsdagur hjá sumum dag-
mæðrum. Þetta getur varla verið óskastaða
fyrir fólk sem á kannski tvö börn, eins og
sex ára.
Væri ekki sniðugra að hreinlega færa
þessa fimmtudagsfrídaga okkar og óreglu-
legu hátíðisdaga upp að helgi og búa þá eitt-
hvað til úr þessu? Gefa fólki tækifæri á að
eiga langa helgi og jafnvel gera þá eitthvað
úr henni. Það er gert í sumum löndum, til
dæmis Bretlandi. Þar heitir þetta því frum-
lega nafni Bank Holiday. Við gætum örugg-
lega fundið eitthvert betra nafn á þetta.
Þetta kerfi okkar þýðir nefnilega líka að
við töpum frídögum. Einföld stærðfræði seg-
ir okkur að tveir af hverjum sjö frídögum
verkalýðsins koma upp um helgi. Það sama á
við um þjóðhátíðardaginn okkar 17. júní. Á
þessu ári fáum við til dæmis bara níu frídaga
í stað 12 árið 2019. Á næsta ári verða nýárs-
dagur, 1. maí, aðfanga-, jóla- og gamlárs-
dagur allir um
helgi. Fimm
tapaðir dagar!
Væri ekki
sniðugra að hafa
þessa daga bara
almennt mánu-
daga? Við erum
sennilega öll
sammála um að
mánudagar séu frekar óspennandi. Þannig
myndum við fá gæða mánu-frídaga.
Ég get ekki ímyndað mér annað en að þeir
sem reka fyrirtæki myndu styðja þetta. Það
er betra að hafa fólk á fullu og fá svo góða
helgi en að missa það í eins dags frí og fá
það svo í vinnu í einn dag.
Mér skilst að verkalýðshreyfingin hafi
ekki tekið vel í þá hugmynd að færa 1. maí.
Sem mér finnst merkilegt í ljósi þess að
verkalýðurinn hefði líklega verið mjög til í
þetta. En ég er nokkuð viss um að Jón Sig-
urðsson og feðgarnir á himnum myndu ekk-
ert vera að æsa sig yfir því þótt við reyndum
að gera þessi frí aðeins notalegri.
Lífið er nefnilega svo miklu betra í flæði.
’
Við erum sennilega öll
sammála um að mánu-
dagar séu frekar óspennandi.
Þannig myndum við fá gæða
mánu-frídaga.
Á meðan ég man
Logi Bergmann
logi@mbl.is
Í flæðinu
Fyrir nokkrum dögum skoruðunáttúruverndarsamtök ástjórnvöld að standa sig bet-
ur í því að ná loftslagsmarkmiðum.
Í yfirlýsingu þeirra var þó ekki
vikið neitt að því sem skiptir einna
mestu máli í því sambandi.
Nýir orkugjafar kalla
á orkuframleiðslu
Til að ná raunverulegum árangri í
að minnka losun og breyta hlutum
þarf endurnýjanlega raforku og
meiri háttar tækniþróun og ný-
sköpun. Ekki bara landvernd-
arverkefni – heldur loftslagsverk-
efni. Og fjölga þannig stoðum
verðmætasköpunar.
Ég fagna því auðvitað að minnt
sé á nauðsyn þess að draga meira
úr losun gróður-
húsalofttegunda.
En til að ná þeim
árangri sem þetta
ákall snýst um
þurfum við að
verða óháð jarð-
efnaeldsneyti, eins
og segir í nýrri Orkustefnu.
Til að verða óháð jarðefnaelds-
neyti þurfum við nýja græna orku-
gjafa á borð við rafeldsneyti og
fleira. Og til að framleiða þessa
orkugjafa þurfum við að framleiða
meira af grænni orku.
Þau sem kjósa að líta fram hjá
þessu hafa ekki svörin sem duga.
Mögulega okkar
stærsta tækifæri
Ótal fjárfestingarverkefni eru á
teikniborðinu sem snúast um að ná
árangri í loftslagsmálum. Þar má
nefna fjölnýtingu orkustrauma
(með tilheyrandi orkusparnaði),
föngun kolefnis, förgun kolefnis,
og framleiðslu á rafeldsneyti.
Þessi verkefni gætu skapað
mjög mikil verðmæti fyrir íslenskt
þjóðarbú: störf, umsvif, gjaldeyris-
tekjur og skatttekjur. Árangurinn
í loftslagsmálum sem þau gætu
tryggt okkur fæli í sér ómetanlega
landkynningu. Að ógleymdum
ávinningnum fyrir loftslagið, sem
er ein stærsta áskorun mannkyns.
Við eigum að vera stórhuga og
horfa bjartsýn til þess möguleika
að þessi verkefni gætu verið eitt
stærsta tækifæri Íslands til nýrrar
verðmætasköpunar á allra næstu
árum.
Ef þessi viðleitni á að geta
blómstrað megum við ekki kæfa
hana í fæðingu með sköttum og
skrifræði. Við eigum þvert á móti
að greiða götu hennar með ein-
földu regluverki og jafnvel styrkj-
um og ívilnunum. Skref í þá átt
hafa þegar verið stigin með verk-
efninu „Græni dregillinn“, nýjum
áherslum og auknum fjárheimild-
um Orkusjóðs, og nýjum lögum um
ívilnanir til grænna fjárfestinga.
Auk þess hef ég nýlega hafið frum-
athugun á því hvort raunhæft sé
að ganga lengra, með því að verja
a.m.k. hluta af tekjum ríkissjóðs af
losunarkvótum til að styðja við
fjárfestingarverkefni sem þjóna
loftslagsmarkmiðum okkar.
Hugum að orkunni
Ef við ætlum að tryggja að bæði
núverandi og nýir notendur
grænnar orku geti fengið hana á
samkeppnishæfu verði þurfum við
að huga miklu betur að framboðs-
hlið orkunnar og sjá til þess að hér
verði framleidd meiri orka. Það
ætti að öllu jöfnu að stuðla að
lægra verði, þó að auðvitað komi
samkeppnin þar líka við sögu.
Orkan verður auðvitað ekki
framleidd til þess eins að skapa of-
framboð. Við þurfum eins og áður
segir á mikilli nýrri orku að halda
ef við ætlum að ná markmiðum
nýrrar Orkustefnu um að verða
óháð jarðefnaeldsneyti innan 30
ára og helst fyrr.
Við þurfum að horfast í augu við
að ónýttir orkukostir á Íslandi eru
misjafnlega hag-
kvæmir, og taka
mið af því við okk-
ar uppbyggingu.
Því miður hefur
hagkvæmni orku-
kosta nánast horf-
ið út úr ferli
rammaáætlunar, því að þetta
grundvallaratriði hefur fallið í
skuggann af flóknari spurningum
um þjóðhagslega hagkvæmni –
spurningum sem ekki er hægt að
svara þegar ekki er vitað hver
muni kaupa orkuna. Þetta ferli
þarf augljóslega að laga og ég hef
áður sagt að svo virðist sem skyn-
samlegt væri að stíga skref til
baka og huga betur að kostnaðar-
verði nýrra orkukosta, eins og gert
var á fyrstu árum rammaáætlunar.
Það er eiginlega sérstakt rann-
sóknarefni hvernig sá þáttur gat
nánast horfið út úr ferlinu.
Vindorkan er síðan annar og
mjög þýðingarmikill kapítuli, en
hún hefur á fáum árum orðið sífellt
ódýrari og er núna farin að veita
okkar hefðbundnu orkulindum,
vatnsafli og jarðvarma, mjög harða
samkeppni. Þar eru tækifæri sem
við eigum að nýta.
Loks höfum við nú þegar gert
gangskör að því að greina tækifæri
til að lækka flutningskostnað raf-
orku. Þær tillögur voru unnar
hratt en þó faglega, og birtust í
frumvarpi mínu til nýrra raf-
orkulaga sem miðar ótvírætt að
því að lækka flutningskostnað,
með breyttum forsendum um út-
reikning á gjaldskrám, eða nánar
tiltekið tekjumörkum.
Stóra myndin er sú að markmið
heimsbyggðarinnar um að draga
úr losun gróðurhúsalofttegunda
fellur mjög vel að styrkleikum Ís-
lands og samræmist bæði um-
hverfislegum og efnahagslegum
hagsmunum þjóðarinnar. Tækifær-
in banka á dyrnar hjá okkur hvert
á fætur öðru en til að nýta þau
þurfum við að horfa fast og ein-
beitt á aðalatriði málsins, ekki
fram hjá þeim.
Orka – lykillinn
að árangri í
loftslagsmálum
Úr ólíkum
áttum
Þórdís Kolbrún R.
Gylfadóttir
thordiskolbrun@anr.is
’
Ef þessi viðleitni á
að geta blómstrað
megum við ekki kæfa
hana í fæðingu með
sköttum og skrifræði.“
Viðskipti