Morgunblaðið - Sunnudagur - 16.05.2021, Síða 15

að eiga erfiða tíma, heldur hluti af því að
þroskast,“ segir Sigurbjörg og nefnir að fyrri
heimildamynd hennar, Fellum grímuna, hafi
einmitt fjallað um þetta.
„Hugsjón mín með þeirri mynd var einmitt
þetta. Strákurinn minn var þá í tíunda bekk og
mig langaði að sýna honum þetta flotta fólk
sem sagði frá því hvað það var að glíma við.
Lífið er bara alls konar. Við verðum að hafa
upplýsta umræðu um að það sé ekki alltaf
gaman.“
Börnin með í myndinni
Með nýju heimildarmyndinni, Þöglum tárum,
vonast Sigurbjörg til að sjá breytingar í sam-
félaginu.
„Myndin er í rauninni þríþætt. Einn hluti
snýr að hinum þögla hópi aðstandenda. Síðan
er talað við fólk sem reynt hefur að svipta sig
lífi og að síðustu er fjallað um hvar hjálp sé að
finna. Ég var ekki með neitt af þessu á hreinu
þegar þetta dundi yfir okkur. Það er svo mikil-
vægt að myndin sýni báða hópana og fólk viti
hvert það á að leita eftir hjálp. Ef ég get forðað
einni fjölskyldu frá því sem við höfum farið í
gegnum er það þess virði að hafa gert þessa
mynd,“ segir Sigurbjörg og segir það hafa
komið sér á óvart hversu tilbúið fólk var til að
opna sig.
„Það hefur verið það
mikil þöggun og tabú í
kringum þetta að ég
upplifði að fólki fannst
gott að leggja þessu lið
og geta mögulega
hjálpað öðrum,“ segir
Sigurbjörg, en börn
hennar þrjú eru með í
myndinni.
„Ég bauð þeim að
vera með og þau þáðu
það. Það var svo fallegt
að þau sögðust vilja vera með því það gæti
hjálpað öðrum. Svo enginn þyrfti að lenda í
svona.“
Hvernig var fyrir þig að horfa á börnin þín
svara erfiðum spurningum?
„Í myndinni eru þrettán viðmælendur og ég
fékk Þóru Karítas vinkonu mína til að taka við-
töl við börnin mín. Ég treysti mér ekki í það og
fannst líka rétt að annar gerði það. En mér
fannst erfitt að hlusta á það sem þau sögðu og
fór að gráta fyrst þegar ég sá myndina.“
Spennuhlaðnar minningar
Sigurbjörg ræddi einnig við fólk sem lifði af
sjálfsvígstilraunir, fólk með langvarandi sjálfs-
vígshugsanir og fólk sem hafði skaðað sjálft
sig.
„Það sem var sammerkt með mörgum er
tenging við áföll. Áfallasaga leiðir oft til veik-
inda, líkamlegra eða andlegra,“ segir Sigur-
björg og bætir við að henni innan handar við
gerð myndarinnar hafi verið Ragnar Jónsson,
lögreglufulltrúi til þrjátíu og eins árs.
„Það er merkilegt að við höfum misst svo
marga lögreglumenn en hvergi er eins mikið af
sjálfsvígum og í þeirri stétt. Það er kannski
ekki svo skrítið því þarna eru menn að verða
fyrir áföllum í starfi; sjá og upplifa alls kyns
hluti. Við erum ekki gerð úr grjóti,“ segir hún.
„Þessi vinur minn, Ragnar, er búinn að
missa sautján vinnufélega úr sjálfsvígum. Á
þrjátíu og einu ári,“ segir hún og segir rann-
sóknir sýna fram á að álag og streita valdi lík-
amlegum og andlegum sjúkdómum.
Sigurbjörg segir að heilinn starfi þannig að
áföll séu geymd á öðrum stað en venjulegar
minningar.
„Allt sem þú manst eins og það hafi gerst í
gær er spennuhlaðið. Það þarf að vinna með
þessar vondu minningar og hreinsa upp
spennu hjá fólki sem er alltaf að verða fyrir
áföllum. Það þarf að kenna þetta meira því þá
væri hægt að koma í veg fyrir marga andlega
og líkamlega sjúkdóma sem spretta út frá
taugakerfinu,“ segir Sigurbjörg sem vinnur
einmitt við það að losa fólk undan þeirri
spennu sem áföllin skapa.
„Árangurinn af því er svo mikill. Fólk getur
orðið fárveikt ef ekkert er að gert. Svo erum
við missterk. Sumir ná að bera harm sinn í
hljóði og verða svo líkamlega veikir en aðrir
fara í kulnun, örmagnast eða þróa með sér
andleg veikindi. Einkennin út frá taugakerfinu
versna með tímanum. Svo allt í einu er eins og
það slökkvi bara á sér. Þá getur tekið langan
tíma að ná orkunni upp aftur og oft er fólk í
kulnun í mörg ár.“
Sigurbjörg telur afar mikilvægt að vinna úr
áfalli sem fólk verður fyrir þegar ástvinur
sviptir sig lífi.
„Elsti strákurinn minn, og hann segir frá
því í myndinni, vildi ekki fara í kirkjugarðinn í
mörg ár því hann var svo ofboðslega reiður.
En svo þegar hann fór að vinna úr áfallinu fór
honum að líða betur. Það verða allir að fá að
fara þessa leið á sínum hraða en það er mikil-
vægt að vinna úr sorginni.“
Eins og það hafi gerst í gær
Nú nefndir þú að eina hjálpin sem þér bauðst í
byrjun hefði verið frá presti. Myndir þú vilja
sjá einhverja verkferla fara í gang hjá
heilbrigðiskerfinu?
„Já, ég myndi vilja sjá það. Þegar maður
lendir í svona áfalli er eins og orkan hafi verið
soguð úr manni. Maður á fullt í fangi með að
halda utan um börnin og veit ekkert hvert
maður á að leita. Þótt það væri ekki nema ein-
hver sem fengi málið manns upp á borð og
gæti boðið manni upp á einhvers konar áfalla-
hjálp eða eitthvert ferli sem væri sett í gang.
Maður þarf að finna út
úr þessu öllu sjálfur.“
Nú eru liðin sex ár.
Hvernig hefur ykkur
tekist að vinna úr áfall-
inu?
„Það líður öllum bet-
ur í dag. Það eru sex ár
síðan en samt alltaf
eins og það hafi gerst í
gær. Þetta er alltaf í
huganum, en þetta er
sár sem við höfum
þurft að læra að umgangast og við erum að því.
Ég hef sem betur fer verkfæri til að vinna með
vegna reynslu minnar í vinnunni. Ég er mjög
þakklát fyrir það. En þetta er rosaleg vinna og
það þarf mikið að ræða þessi mál,“ segir Sig-
urbjörg og segir alla í fjölskyldunni hafa leitað
sér hjálpar hjá ráðgjöfum og sálfræðingum.
„Sársaukinn er svo skrítinn í svona málum.
Sorgin ferðast með manni,“ segir Sigurbjörg
og nefnir að við alls kyns viðburði barnanna,
eins og íþróttamót, fermingar eða afmæli, fylgi
alltaf sú sorg að pabbinn skuli ekki vera til
staðar.
„Við reynum að gera eitthvað skemmtilegt á
afmælinu hans og rifjum þá upp gamlar minn-
ingar og borðum uppáhaldsmatinn hans. Það
er svo nauðsynlegt að halda í það góða og
skemmtilega og það hefur gert okkur öllum
gott.“
Fyrsta myndin um sjálfsvíg
Nú þegar frumsýning myndarinnar er á næsta
leiti er ekki laust við spenning hjá Sigur-
björgu, en myndin er sýnd 19. maí klukkan
21.00 í Sjónvarpi Símans.
„Ég ákvað að gera þessa mynd fyrir nokkr-
um árum en treysti mér ekki til að leggja af
stað fyrr en síðasta haust,“ segir Sigurbjörg
og vonast eftir að myndin nái sjónum sem
flestra.
„Ég er spennt en líka kvíðin. Ég er með
þessari mynd af veikum mætti að reyna að
hjálpa út frá því sem ég kann og því sem ég
lenti í. Þetta er alla vega byrjunin því það er
ekki til nein svona forvarnarmynd um sjálfs-
víg. Í myndinni sér fólk að það er ekki eitt,
því þetta er einmanalegt ferðalag. Sjálfsvíg
á ekki að vera tabú,“ segir Sigurbjörg og
segir gerð myndarinnar vissulega hafa reynt
á sig.
„Þetta er kvikan mín; börnin mín. Þetta er
það erfiðasta sem ég hef farið í gegnum í líf-
inu.“
„Í myndinni sér fólk að það er ekki
eitt, því þetta er einmanalegt ferða-
lag. Sjálfsvíg á ekki að vera tabú,“
segir Sigurbjörg og segir gerð mynd-
arinnar vissulega hafa reynt á sig.
Morgunblaðið/Ásdís
’
Ef barnið þitt kemur til þín
með sár er hægt að ná í
plástur. Ég stóð algjörlega varn-
arlaus og átti engin ráð. Ég gat
ekki sagt að allt yrði í lagi. Eina
sem ég gat var að halda á loft
góðum minningum og vera til
staðar, halda utan um þau og
reyna að koma þeim til manns.
16.5. 2021 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 15