Fréttablaðið - 16.10.2021, Qupperneq 4

Íslensk erfðagreining hefur
raðgreint DNA-sýni úr 500
þúsund dönskum sjúklingum
og blóðgjöfum. Um er að ræða
einstakt samstarf og munu
niðurstöður rannsóknarinnar
nýtast allri heimsbyggðinni.
birnadrofn@frettabladid.is
VÍSINDI „Við vonumst til þess að
niðurstöðurnar sýni okkur hvers
vegna einstaklingar veikjast af
ákveðnum sjúkdómum, hvers vegna
sumir bregðast við meðferð en aðrir
ekki og hvers vegna ákveðnar auka-
verkanir komi til vegna til dæmis
lyfjagjafar, þetta verður svo til þess
að við getum veitt sjúklingum betri
þjónustu,“ segir Sisse Rye Ostrowski,
prófessor og yfirmaður klínískrar
ónæmisfræðideildar Ríkisspítalans
í Kaupmannahöfn.
Íslensk erfðagreining hefur rað-
greint DNA-sýni úr 500 þúsund
Dönum í samstarfi við Sisse og
fleiri danska fræðimenn, með það
að markmiði að öðlast frekari þekk-
ingu á hinum ýmsu sjúkdómum og
hvernig megi meðhöndla þá. Um er
að ræða víðtækasta vísindasamstarf
þjóðanna á milli og segir Sisse sam-
starfið einstakt.
„Um er að ræða sýni úr um 330
þúsund dönskum sjúklingum og
120 þúsund heilbrigðum blóðgjöf-
um,“ útskýrir Sisse, en hún starfar
einnig fyrir danska blóðbankann.
„Þar sem við erum að skoða sýni
bæði heilbrigðra einstaklinga og
sjúklinga fáum við mjög skýra
mynd,“ bætir hún við.
Niðurstöður rannsóknarinnar
segir Sisse koma til með að bæta
þjónustu við sjúklinga og veita þeim
einstaklingsmiðaða heilbrigðis-
þjónustu.
Samstarfið hófst fyrir nokkrum
árum og segja bæði Sisse og Kári
Stefánsson, forstjóri Íslenskrar
erfðagreiningar, það ganga einkar
vel. „Þetta samstarf við Danina er
mikið gleðiefni og það er tryllings-
lega gaman að vinna með þessu
fólki,“ segir Kári.
„Samvinnan á rætur sínar að
rekja í því að við höfum ákveðna
tæknigetu, þekkingu og reynslu
í mannerfðafræði sem er ekki til
staðar í Danmörku svo þau leita til
okkar. En þau eiga hins vegar þessa
góðu heilbrigðisskrá og koma með
klínískt efni inn og saman gerum
við vísindarannsókn,“ segir Kári og
vísar til dönsku DNA-sýnanna.
Í þeim heilbrigðisskrám sem Kári
vísar til eru hin ýmsu sýni danskra
sjúklinga geymd. Sisse segir að allir
sjúklingar sem eigi sýni sem notuð
séu í rannsókninni hafi verið látnir
vita að sýni þeirra yrðu notuð í
rannsóknarskyni. Sjúklingarnir
hafi fengið sent bréf þar sem þeim
var boðið að draga sýni sitt úr rann-
sókninni. Einungis hálft prósent
valdi þann kost.
Rannsóknirnar á dönsku sýnun-
um snúa að hjartasjúkdómum, geð-
sjúkdómum, hrörnunarsjúkdómum
og ófrjósemi, svo fátt eitt sé nefnt.
Aðspurð segja bæði Sisse og Kári að
niðurstöðurnar muni geta nýst allri
heimsbyggðinni. „Þær niðurstöður
verða hráefni sem þeir geta notað
sem vilja búa til nýjar aðferðir til
þess að greina og lækna,“ segir Kári.
„Á næstu árum gætum við farið að
sjá niðurstöðurnar notaðar í heil-
brigðiskerfinu,“ segir Sisse.
Þá segir Kári að með raðgreiningu
slíks fjölda DNA-sýna megi koma í
veg fyrir ákveðna sjúkdóma hjá
ákveðnum einstaklingum. Í ljós
geti komið stökkbreytingar sem
valdi mikilli hættu á ákveðnum
sjúkdómum.
Hann segir f jölda DNA-sýna
úr Íslendingum hafa verið rað-
greindan, í ljós hafi komið slíkar
stökkbreytingar hjá 4-5 prósentum
þeirra. Hér á landi sé þó ekki leyfi-
legt að greina einstaklingum frá því
ef stökkbreyting finnst.
Í Danmörku sé skylda að greina
einstaklingum frá verðir stökk-
brey tingar vart . „Við gætum
minnkað þjáningu, komið í veg fyrir
ótímabæran dauða og minnkað
kostnað heilbrigðiskerfisins svo
þetta er dapurlegt,“ segir Kári. n
Íslensk erfðagreining rannsakar
DNA-sýni úr hálfri milljón Dana
Kári Stefánsson
og Sisse Rye
Ostrowski segja
samstarfið
ganga vel, þau
rannsaka hina
ýmsu sjúkdóma
með raðgrein-
ingu DNA-sýna
500 þúsund
Dana.
FRÉTTABLAÐIÐ/BDJ
480.0
00 KR
.
VSK v
erð­
hækk
un um

áram
ótin*
UMBOÐSAÐILI JEEP® Á ÍSLANDI • ÍSLENSK­BANDARÍSKA • ÞVERHOLT 6 • 270 MOSFELLSBÆR
S. 590 2300 • JEEP.IS • ISBAND.IS • ISBAND@ISBAND.IS • OPIÐ VIRKA DAGA 10­18 • LAUGARDAGA 12­16
*Verð á Compass og Renegade hækkar um áramótin vegna VSK hækkana.
**Bjóðum upp á 35”­40” breytingapakka fyrir Wrangler.
JEEP WRANGLER RUBICON
VERÐ FRÁ 9.899.000 KR.**
JEEP COMPASS
VERÐ FRÁ 6.699.000 KR.*
TRYGGÐU ÞÉR JEEP
Á LÆGRA VERÐI
ALVÖRU JEPPI. ALVÖRU FJÓRHJÓLADRIF.
Nú er tilvalið að tryggja sér alvöru jeppa
með alvöru fjórhjóladrifi í forsölu.
Áætlað er að bílarnir verði tilbúnir til
afhendingar í desember.
n Tölur vikunnar
n Þrjú í fréttum
5
voru myrt í árás í Kongsberg
í Noregi á miðvikudag.
43
prósent unglinga í 8. til 10. bekk
sofa aðeins 7 klukkustundir
eða minna á nóttu.
20.000
rjúpur má veiða í haust
samkvæmt ráðleggingum
Náttúrufræðistofnunar.
40
milljónir króna lagði ASÍ í
auglýsingaherferð í aðdraganda
kosninganna.
12
kærur hafa borist Alþingi
vegna kosninganna.
Friðrik
krónprins Danmerkur
kom til landsins
í vikunni. Með
honum er tíu
manna sendi-
nefnd. Tilgangur
heimsóknarinnar
er að ræða sam-
starfsmöguleika
Dan merk ur og
Íslands á sviði sjálf bærra lausna í
orkumálum.
Sóley Kristjánsdóttir
íbúi í Neðra-Breiðholti
„Þetta var svo
illa kynnt og
Gunnhildur var
í raun að búa til
kynningarefni
fyrir borgina,“
segir Sóley, sem
býr í Stekkja-
hverfi. Hún nýtur
sólarinnar í garði sínum nánast frá
morgni til kvölds.
Íbúar í Neðra-Breiðholti eru ugg-
andi yfir því að borgaryfirvöld ætli
sér að byggja fjögurra til sjö hæða
byggingar í Mjóddinni. Um 96 pró-
sent íbúa skrifuðu undir mótmæli
gegn fyrirætlunum borgarinnar.
Gústi Jr.
refur
fékk sér lögmann
í vikunni og er
mögulega fyrsti
refur í heiminum
til að gera slíkt.
Matvælastofnun
ásamt fleirum
hefur hvatt
umráðamann
Gústa til að afhenda hann, en
óheimilt er að halda villt dýr hér á
landi. Til skoðunar er sameiginlegt
forræði með Húsdýragarðinum. n
4 Fréttir 16. október 2021 LAUGARDAGURFRÉTTABLAÐIÐ