Morgunblaðið - 02.06.2021, Side 14

14
UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 2. JÚNÍ 2021
Rauðarárstígur 12-14, sími 551 0400 · www.uppbod.is
V
efu
ppboð
n
r.54
3
Glæsilegt vefuppboð til 2. júní
Hrafnhildur Inga Sigurðardóttir
Forsýning á verkunum hjá
Fold uppboðshúsi og á vefnum uppbod.is
ÚT ÚR KÓFINU
Jakob Veigar
Hér á landi búa
margar kynslóðir með
ýmsar þarfir sem hlúa
þarf að með mismun-
andi hætti. Miklu
skiptir við alþing-
iskosningar í haust, að
vel takist til við val á
þingmönnum og mik-
ilvægustu hagsmunir
og sjónarmið fólksins í
landinu eigi sér mál-
svara á Alþingi. Á það
hefur skort að eldra fólk ætti mál-
svara á Alþingi og sennilega er það
þess vegna sem hagsmuna þess hef-
ur ekki verið gætt eins vel og nauð-
syn hefur borið til á þeim vettvangi.
Eitt er þó víst að aldraðir eiga svo
sannarlega inni þann rétt að vel sé
hugsað fyrir þeirra þörfum svo þeir
geti átt bærilegt ævikvöld. Flest
stjórnmálasamtök taka þó undir
slagorðið „að búa öldruðum
áhyggjulaust ævikvöld“, en á það
hefur verulega skort og að orð og
efndir hafi farið saman.
Svívirðileg meðferð á öldruðum
Því miður er það svo að þegar
aldraðir missa heilsuna, sem óhjá-
kvæmilegt er fyrr eða síðar, þá
skortir verulega á að þjónusta við þá
sé í samræmi við þeirra þarfir.
Langar biðraðir eru eftir einföldum
læknisaðgerðum eins og liðskiptum
sem valda viðkomandi hreyfihömlun
og miklum þjáningum oft misserum
saman. Í sumum tilfellum hefur
þeim verið þvælt til útlanda í aðgerð
sem unnt er að sinna á einkareknu
sjúkrahúsi hér á landi með miklu
minni kostnaði og fyrirhöfn, en ein-
hver pólitísk hug-
myndafræði er látin
bitna á sjúklingunum.
Svipaða sögu má segja
um margar aðrar ein-
faldar en mjög lífsbæt-
andi aðgerðir fyrir aldr-
aða eins og t.d.
skiptingu á augasteini
sem þeir eru ekki taldir
verðskulda fyrr en þeir
eru orðnir hálfblindir.
Þessi meðferð skrifast
fyrst og fremst á reikn-
ing heilbrigðisráðherr-
ans sem fær stuðning
annarra ráðherra í ríkisstjórninni
sem nú víkja, en hafa stutt til valda.
Stuðningur við veikburða aldraða og
hjúkrunarheimili er alveg sér kapít-
uli. Flestar fjölskyldur þekkja þær
hörmungar sem ganga þarf í gegn-
um þegar aldraður ættingi verður
svo veikburða að hann getur ekki
séð um sig sjálfur. Þá þarf að ganga
milli Heródesar og Pílatusar og toga
í alla mögulega strengi til að reyna
að fá fyrir hann rými á sæmilegu
hjúkrunarheimili því að þau eru allt
of fá og hið opinbera getur ekki séð
af fé til að byggja þau. Hið opinbera,
ráðherrarnir, tímir ekki að greiða
sinn hluta af kostnaðinum af því að
reka þau þótt það sé fyrirskipað með
lögum. Þau berjast því mörg hver í
bökkum með tilheyrandi þjón-
ustuminnkun, áhyggjum og stressi
fyrir vistmennina og aðstandendur
þeirra. Það sæmir ekki þjóð sem
hrósar sér af ríkidæmi og velferð og
sóar milljörðum í eitt og annað sem
skilar engu til samfélagsins að búa
ekki öldruðum öruggt skjól á síðustu
árum ævinnar. Þetta er fólkið sem
hefur alið upp kynslóðirnar sem
tóku við af því og hefur lagt grunn-
inn að þeim lífsgæðum sem við
þekkjum í dag. Okkur ber skylda að
sjá til þess að aldraðir fái þá umönn-
un sem þeir þurfa á að halda.
Millistig milli heimaþjónustu
og hjúkrunarheimila
Stefna stjórnvalda undanfarin ár
hefur verið sú að fólk búi heima hjá
sér sem lengst, en það er ljóst að bú-
seta á eigin heimili hentar ekki öll-
um þó þeir þurfi ekki dvöl á hjúkr-
unarheimili. Búsetuúrræði fyrir
eldra fólk eru of fábreytt. Það vantar
millistig milli búsetu á eigin heimili
og hjúkrunarheimili. Brýnt er að
finna fjölbreytt úrræði til að mæta
þessari þörf því hjúkrunarheimilin
hafa breyst í lífslokaheimili, ein-
staklingarnir sem þangað fara eru
oft orðnir mjög veikir. Eldra fólk
sem hefur misst færni til að sjá um
sig heima þarf að komast í búsetu
þar sem það upplifir sig öruggt og
fær þá þjónustu sem það þarf og fé-
lagsskap sem er ekki síður mik-
ilvægt. Eldra fólk í samfélaginu er
kynslóð sem þarf athygli og rými í
umræðunni og þetta fólk vill hafa val
og áhrif á eigið líf. Það er og verður
mitt baráttumál.
Eftir Ingibjörgu H.
Sverrisdóttur
Ingibjörg H.
Sverrisdóttir
»Eldra fólk í okkar
samfélagi þarf meira
rými í umræðunni og
meiri umhyggju fyrir
sínum þörfum svo það
geti átt áhyggjulaust
ævikvöld.
Höfundur er eldri borgari
og formaður FEB
Hættum að níðast á öldruðum
Öryrkjabandalagið
(ÖBÍ) hefur í mörg
herrans ár barist fyrir
og reynt að koma að í
umræðunni ýmsum
hagsmunamálum ör-
yrkja, sem snúast um
mannréttindi, mann-
helgi og rétt til lífs sem
er sæmandi.
Fyrir kosningarnar
haustið 2017 virtust nú-
verandi stjórn-
arflokkar heyra og ætla að svara kalli
öryrkja, svo nálægt voru þau helstu
baráttumálum ÖBÍ, og taka á stóru
málunum.
Ég ætla að fara yfir helstu stefnu-
mál ríkistjórnarflokkanna fyrir kosn-
ingarnar 2017 og skoða efndirnar.
Stefnumál og efndir
stjórnarflokkanna
Framsókn vildi tryggja að örorku-
lífeyrir myndi fylgja lágmarks-
launum. Þá vildi flokkurinn einfalda
lífeyriskerfi öryrkja, afnema krónu-á-
móti-krónu-skerðinguna þegar kem-
ur fram að sérstakri framfærslu-
uppbót og hvetja til starfsendurhæf-
ingar. Enn fremur var eitt af
kosningarloforðum að draga úr heil-
brigðiskostnaði öryrkja með því að
lækka enn frekar þakið í greiðslu-
þátttökukerfinu. Efndirnar? Krónu-
á-móti-krónu-skerðingin í fram-
færsluviðmiðunum var lækkuð um
rúmlega þriðjung en var enn sem fyrr
rýtingur í bak öryrkja. Þá var þakið
lækkað í greiðsluþátttökukerfinu.
Stóru málin voru hins vegar látin
mæta afgangi.
Skoðum því næst Sjálfstæðisflokk-
inn en hann tók aðeins upp eitt hags-
munamál öryrkja enda hefur flokk-
urinn eða formaður hans marglýst
því yfir að hann hafi engan áhuga á að
finna leiðir til að bæta kjör öryrkja.
Flokkurinn vildi hins vegar styrkja
fjárhagslega stöðu ör-
yrkja með börn í námi
með því að jafna stöðu
þeirra. Að mati flokks-
ins er það réttlætismál
að foreldrar haldi sömu
framfærslu eftir að börn
þeirra verða 18 ára,
meðan á námi stendur –
og ÖBÍ er svo innilega
sammála. Þetta reynd-
ust vera orðin tóm og
efndirnar engar.
Að lokum eru það
Vinstri-græn sem vildu
umtalsverða hækkun lægstu launa og
töldu það raunar forgangsverkefni í
kjarasamningagerð næstu ára og
hækkun bóta elli- og örorkulífeyris
ætti að fylgja slíkum hækkunum.
Flokkurinn hafði á stefnuskrá sinni
að einfalda bótakerfið lífeyrisþegum
til hagsbóta. Þá vildu Vinstri-græn að
horfið yrði frá krónu-á-móti-krónu-
skerðingu á sérstakri framfærslu-
uppbót öryrkja og tekið upp sann-
gjarnt frítekjumark. Ef frá er talin
rúmlega þriðjungs lækkun á krónu-á-
móti-krónu-skerðingunni hefur lítið
orðið um efndir, hverju svo sem for-
maðurinn heldur fram.
Á fjórum árum, þar sem þessir
flokkar réðu ferðinni, gerðist fátt sem
gagnaðist öryrkjum. Loforðin reynd-
ust meira og minna vera innihalds-
laust hjóm!
Eftir Unni H.
Jóhannsdóttur
Unnur H.
Jóhannsdóttir
» Fyrir kosningarnar
2017 virtust núver-
andi stjórnarflokkar
heyra kall öryrkja, svo
fögur voru loforðin, en
minna hefur orðið um
efndir á kjörtímabilinu.
Höfundur er kennari,
blaðamaður og öryrki.
uhj@simnet.is
Svikin loforð!
Þær eru furðulegar
hugmyndirnar sem
meirihlutinn í Reykja-
vík hefur um íbúa-
lýðræði. Þegar óskað
er umsagna um ákveð-
in kosningamál meiri-
hlutans eru settar
skorður á því hvaða
skoðanir íbúar eða
fulltrúar þeirra mega
hafa. Aðeins er leyfð
ein skoðun, ein um-
sögn. Skoðun meirihlutans. Það er nú
bara samt þannig að í fjölbreyttu
samfélagi hafa ekki allir sömu skoð-
unina. Stundum er blæbrigðamunur
á þeim, aðrar áherslur og önnur sjón-
arhorn til að skoða málin út frá. Í stað
þess að fagna nýjum hugmyndum er
búið til ákveðið vinnulag á helsta vett-
vangi íbúalýðræðis, íbúaráðum borg-
arinnar, til að koma í veg fyrir að önn-
ur sjónarmið, aðrar skoðanir, fái að
koma fram. Ein skoðun aðeins leyfð.
Skoðun meirihlutans.
Ég hugðist leggja fram umsögn
um vistvænar almenningssamgöngur
í borginni í íbúaráði, byggði mína um-
sögn á þeim meginatriðum sem allir
geta tekið undir, að áríðandi sé að
auka hlut vistvænna og fjölbreyttra
samgöngumáta í borginni. Og að það
þurfi að gerast fyrr og hraðar en
seint og hægt. Á slíka umsögn getur
meirihlutinn í borginni ekki fallist,
enda gengi slík hugmynd lengra en
þunglamaleg og óskilvirk borg-
arlínulausn þeirra. Þá er gripið til
þessa ráðs að banna framlagningu
annarra umsagna eða skoðana meiri-
hlutans í íbúaráðum borgarinnar.
Það ætti út af fyrir sig
ekki að vera neitt stór-
mál eða nein nýmæli.
En mér gremst það haf-
andi setið í nokkrum
stýrihópum sem láta sig
íbúalýðræði varða. Þar
er unnið í því að setja á
blöð stór og fögur fyr-
irheit. En því miður fer
minna fyrir áhuga
meirihlutans á að standa
við stóru orðin sín. Ég
vil heyra fleiri raddir en
færri. Fá fleiri sjón-
armið en færri. En er kannski einn
um það.
Þetta vinnulag meirihlutans, að
leyfa bara eina umsögn í íbúaráðum,
er alls ekki í þeim anda íbúalýðræðis
sem störfum íbúaráða er ætlað að
endurspegla. Það þekki ég ágætlega
enda hef ég setið í stýrihópum sem
láta sig þau mál varða í tvö kjör-
tímabil. Það er ansi oft sem orð og
efndir meirihlutans fara ekki saman.
Fögur fyrirheit eru ágæt, en samt
aldrei betri en þegar þau eru efnd.
Því miður fer það alltof sjaldan sam-
an hjá meirihlutanum. Það er gagn-
rýnivert.
Íbúalýðræði
með fyrirvara
Eftir Örn
Þórðarson
Örn
Þórðarson
» Fögur fyrirheit eru
ágæt, en samt aldrei
betri en þegar þau eru
efnd. Það fer alltof
sjaldan saman hjá
meirihlutanum.
Höfundur er borgarfulltrúi
Sjálfstæðisflokksins.
Atvinna