Morgunblaðið - 05.06.2021, Side 29

UMRÆÐAN 29
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 5. JÚNÍ 2021
Eðlilega finnst
mörgum að kosningar
snúist helst um lof-
orðalista. Hitt er þó
nær sanni að mik-
ilvægustu ákvarð-
anirnar snúast um val
á milli ólíkra leiða eða
mismunandi kosta.
Stöðugur
gjaldmiðill
Flóknustu ágreiningsmálin
koma upp þegar flokkar benda á
mismunandi leiðir til þess að ná
sameiginlegum markmiðum. Þær
eru oft flóknar því áhrif þeirra
geta verið ólík.
Veigamestu verkefnin á sviði
efnahagsmála snúast annars vegar
um hvernig á að koma jafnvægi á
ríkisfjármálin og hins vegar hvern-
ig búa á til þær samkeppn-
isforsendur að nýsköpun og hug-
verkaiðnaður verði uppspretta
meiri hagvaxtar.
Þessi viðfangsefni tengjast. Eina
leiðin til að ná jafnvægi í ríkisfjár-
málum er mun meiri hagvöxtur en
var fyrir Covid-kreppuna. Stöð-
ugur gjaldmiðill er svo forsenda
þess að nýsköpun og þekking-
ariðnaður þjóni því hlutverki.
Ef við trúum því að nýsköpun
og hugverkaiðnaður séu mik-
ilvægir þættir í endurreisn efna-
hagslífsins og verði
kjölfesta til lengri
tíma þarf að ýta burt
hindrunum.
Í nýlegu viðtali við
Stefaníu Guðrúnu
Halldórsdóttur fram-
kvæmdastjóra hjá
Eyri Venture Ma-
nagement og Hjálmar
Gíslason stofnanda og
framkvæmdastjóra
Grid er bent á þær
hindranir sem koma í
veg fyrir aukna er-
lenda fjárfestingu í ís-
lenskum fyrirtækjum. Of miklar
sveiflur séu á gengi krónunnar og
sá ófyrirsjáanleiki sé erfiður þegar
kemur að fjárfestingum. Kerfið
eins og það er nú hindri vöxt.
Ríkisstjórnin ætlar að ríghalda í
krónuna og bæta í hindranir með
gjaldeyrishöftum. Að fórna frjálsu
flæði fjármagns styrkir ekki stöðu
nýsköpunar í landinu.
Samstarf innan EES
Langtímastefna okkar í Viðreisn
er upptaka evru. Það tekur hins
vegar tíma, sex til tíu ár, og eftir
Covid-kreppuna erum við einfald-
lega komin í of mikla tímaþröng.
Nýsamþykkt fjármálaáætlun rík-
isstjórnarinnar felur í sér skuld-
settan ríkissjóð og tugmilljarða
niðurskurð eða skattahækkanir. Í
stað þess að verja velferðina og
vinna að hallalausum sjálfbærum
ríkissjóði velur ríkisstjórnin að
halda uppi krónunni, sem kostar
samfélagið meira en 100 milljarða
árlega.
Því höfum við lagt til að leita
eftir stöðugleikasamstarfi innan
ramma samningsins um Evrópska
efnahagssvæðið og tengja krónuna
við evru líkt og Danir hafa gert.
Sérfræðingar eins og Guð-
mundur Magnússon fyrrverandi
háskólarektor og Stefán Már Stef-
ánsson fyrrverandi lagaprófessor
hafa sýnt fram á að slík leið á að
vera opin. Það sama hefur Björn
Bjarnason fyrrverandi ráðherra
gert.
Þessi mikilvæga efnahags-
ráðstöfun sem við stöndum frammi
fyrir kallar því ekki á að loka-
skrefið til fullrar aðildar að Evr-
ópusambandinu verði stigið strax.
Við erum að tala um aukið sam-
starf á grundvelli núverandi samn-
ings um aðild okkar að innri mark-
aði bandalagsins.
Haftaleiðin
Sjálfstæðisflokkurinn er sam-
mála okkur í Viðreisn um að stöð-
ugur gjaldmiðill sé forsenda þess
að ná tökum á halla ríkissjóðs og
örva hagvöxt. Aðrir flokkar hafa
lítið fjallað um þetta stóra mál enn
sem komið er.
Sjálfstæðisflokkurinn hefur aft-
ur á móti kosið að fara aðra leið að
þessu marki. Hann hefur fallist á
þá kenningu innlendra og erlendra
hagfræðinga að ógerlegt sé að
tryggja stöðugleika svo lítils gjald-
miðils nema styðja hann með höft-
um.
Til að ná þessu markmiði hefur
ríkisstjórnin lagt fram frumvarp
sem færir Seðlabankanum ótak-
markað vald til þess að setja á
eins víðtæk fjármagnshöft og
þurfa þykir hverju sinni.
Þetta er stærsta aðgerð sem
sést hefur síðari ár til þess að
flytja völd frá markaðnum til emb-
ættismanna eða kerfisins.
Miðflokksáhrifin
En af hverju fórnar Sjálfstæð-
isflokkurinn viðskiptafrelsi fyrir
haftakrónu?
Innan atvinnulífsins eru stjórn-
endur sem skilja vel hvaða afleið-
ingar það hefur ef hér eru meiri
heimildir til fjármagnshafta en í
samkeppnislöndunum. Minni sam-
keppnishæfni íslensks atvinnulífs
er ekki það sem við þurfum. Innan
Sjálfstæðisflokksins er frjálslynt
fólk sem er sama sinnis.
Vandinn er að íhaldselementið í
flokknum er sterkara en það
frjálslynda um þessar mundir. Það
sýna prófkjör flokksins og ekkert
bendir til að niðurstaðan í Reykja-
vík breyti því. Íhaldsarmurinn
skín til að toga í atkvæði frá Mið-
flokknum.
Kreddan gegn Evrópusamstarf-
inu er svo mikil að ekki er einu
sinni hægt að auka það innan nú-
verandi ramma. Frekar skal beita
höftum og sambærilegu við-
skiptafrelsi og samkeppnislöndin
njóta er fórnað. Á meðan hækka
vextir hér á landi.
Frjálslyndi eða íhald?
Við í Viðreisn teljum mikilvægt
að tryggja frelsi viðskipta- og at-
vinnulífs. Alþjóðlegt gjaldmiðla-
samstarf gerir það og er líklegra
til að hjálpa okkur að ná mark-
miðum um hagvöxt og stöðugleika
í ríkisfjármálum. Þá treystir það
undirstöður nýsköpunar og hug-
verkaiðnaðar á meðan embætt-
ismenn hér heima munu hafa
minna frelsi til að stjórna krón-
unni með höftum og öðrum hindr-
unum.
Þetta er pólitískt val. Reyndar
eitt stærsta valið sem kjósendur
þurfa að gera upp við sig. Þess
vegna er umræðan mikilvæg. Lítil
og meðalstór fyrirtæki eiga mikið
undir í þessu efni. Svo ekki sé
minnst á heimilin í landinu.
Valið stendur um frjálslyndi eða
íhald.
Frelsi fyrir atvinnulíf eða kerfi?
Eftir Þorgerði
Katrínu
Gunnarsdóttur
»Ríkisstjórnin rígheld-
ur í krónuna og bætir
í hindranir með gjald-
eyrishöftum. Að fórna
frjálsu flæði fjármagns
styrkir ekki stöðu
nýsköpunar í landinu.
Þorgerður Katrín
Gunnarsdóttir
Höfundur er formaður Viðreisnar.
Að loknum fram-
kvæmdum við Dýra-
fjarðargöng hníga nú
öll rök að því að næstu
jarðgöng verði grafin
undir Reynisfjall, sem
verða 500-600 metrum
styttri en fyrri áætl-
anir gerðu ráð fyrir.
Tímabært er að yf-
irmaður samgöngu-
mála, Sigurður Ingi
Jóhannsson, og allir
þingmenn Suðurkjördæmis standi
saman og flytji á Alþingi þings-
ályktunartillögu um að vinnu við
jarðgöngin undir Reynisfjall verði
flýtt samhliða færslu hringvegarins,
sem á að liggja sunnan við Vík-
urþorp. Viðurkennt er að Reyn-
isfjall sé mikill farartálmi á hring-
veginum þegar hálka, snjóþyngsli
og blindbylur valda vandræðum í
brekkunni um Gatnabrún, sem
margir bílstjórar flutningabifreiða
treysta illa og vildu glaðir losna við
sem allra fyrst.
Síðustu áratugina hefur líka verið
viðurkennt að göng undir Reyn-
isfjall og færsla hringvegarins í
Mýrdal yrðu afar hagkvæm fyrir
þjóðina, með minna sliti ökutækja
þegar starfsmenn Vegagerðarinnar
losna strax við of mikla veðurhæð
og samfelldan snjómokstur sem
hleypir strax upp kostnaðinum á nú-
verandi vegi vestan Víkurþorps. Þar
verða meira en átta metra snjódýpt
og mikill blindbylur alltaf til vand-
ræða þvert á allar veðurspár. Án
jarðganganna, sem verða grafin í
beinu framhaldi af vel uppbyggðum
vegi norðan við Dyrhólaós, tekst
aldrei alla vetrarmánuðina að
tryggja íbúum Víkurþorps og
heimamönnum búsettum á svæðinu
austan Mýrdalsjökuls öruggari
vegasamgöngur við Suðurkjördæmi
þegar snöggar veðrabreytingar sem
enginn sér fyrir skapa vandræði og
hrella starfsmenn Vegagerðarinnar
þar til þeir gefast upp.
Fram kom í Morgunblaðinu 2.
janúar sl. að í samgönguáætlun
2020-2024 væri gert
ráð fyrir fjárveitingum
í undirbúning vegna 13
km vegagerðar um
Mýrdal, ásamt jarð-
göngum í gegnum
Reynisfjall. Í þessari
samgönguáætlun eru
kynntar hugmyndir
um að fjármagna upp-
byggðan veg norðan
við Dyrhólaós og veg-
göngin í Reynisfjalli í
samvinnu við einka-
aðila. Vel heppnuð inn-
heimta 1.000 króna
veggjalds á hvern bíl, sem stóð í tvo
áratugi undir fjármögnun Hval-
fjarðarganga, þvert á allar hrak-
spár, vekur spurningar um hvort til
greina komi að fjármagna með
þessu sama gjaldi heildarkostnaðinn
við nýjan veg norðan við Dyrhólaós
og sunnan Víkurþorps, ásamt göng-
unum í gegnum Reynisfjall.
Fyrir löngu hefðu öll þessi sam-
göngumannvirki orðið að veruleika
ef allir fyrrverandi þingmenn Suð-
urlands og þáverandi ráðherrar
samgöngumála hefðu séð sóma sinn
í að fylgja þessu máli eftir í sam-
göngunefnd Alþingis. Miklu máli
skiptir að öll þessi samgöngu-
mannvirki á þjóðvegi 1 verði boðin
út strax á þessu ári, áður en kjós-
endur ganga að kjörborðinu í haust,
hvort sem núverandi ríkisstjórn
heldur velli eða tapar meirihlut-
anum. Nú skal samgönguráðherra
strax svara þeirri spurningu hvort
óhjákvæmilegt sé að flýta útboði
ganganna undir Reynisfjall sem
gagnast öllum landsmönnum. Von-
laust yrði að treysta fjögurra flokka
ríkisstjórn fyrir þessari samgöngu-
bót á hringveginum ef núverandi
ríkisstjórn Katrínar Jakobsdóttur
fellur strax að loknum alþingiskosn-
ingum, sem ákveðnar eru seinnipart
septembermánaðar á þessu ári.
Fram kom í skýrslu Vegagerð-
arinnar árið 2002 að á þjóðvegi 1
var beygjan í Gatnabrún, þar sem
núverandi vegur er lagður upp úr
Mýrdal, talin ein af sex hættuleg-
ustu beygjum á hringveginum.
Austan Reynisfjalls hafa snjóflóð og
blindbylur á veginum milli Vík-
urþorps og Mýrdals oft valdið
starfsmönnum Vegagerðarinnar
vandræðum þegar þeir hafa fyrr og
síðar lent í sjálfheldu og gefist strax
upp á samfelldum snjómokstri, sem
er stórhættulegur við þessar að-
stæður og óframkvæmanlegur í 80
metra veðurhæð á sekúndu.
Sjálfgefið er það ekki að talsmenn
fjárveitingavaldsins geti alla vetr-
armánuðina hrist fram úr erminni
mörg hundruð milljónir króna til að
réttlæta heildarkostnaðinn við vetr-
arþjónustu á snjóþungum og ill-
viðrasömum svæðum sem Vega-
gerðin treystir illa. Viðurkennt er
að göngin undir Reynisfjall ein og
sér kosti lítið brot af heildar-
upphæðinni sem fer í samfelldan
snjómokstur á illviðrasömum svæð-
um alla vetrarmánuðina.
Eftir Guðmund
Karl Jónsson » Viðurkennt erað Reynisfjall sé
mikill farartálmi á
hringveginum.
Guðmundur Karl
Jónsson
Höfundur er farandverkamaður.
Flýtum útboði ganganna
undir Reynisfjall
Sjálfstæðisflokk-
urinn stendur ekki fyr-
ir einkavæðingu heil-
brigðiskerfisins. Aftur
á móti hefur flokkurinn
talað fyrir mikilvægi
þess að við virkjum
einkaframtakið þar
sem það nýtist betur.
Að aðilar geti veitt
heilbrigðisþjónustu ut-
an opinberra stofnana.
Blandað kerfi eins og öll löndin í
kringum okkur hafa byggt upp og
mörg hver hafa gengið mun lengra í
því að heimila einkarekstur. Einka-
rekstur er ekki einkavæðing, heil-
brigðisþjónustu á að kosta úr op-
inberum sjóðum. Allir eiga rétt á
heilbrigðisþjónustu af bestu gerð
óháð efnahag en valfrelsi skiptir
máli. Ég vil velja til hvaða læknis ég
leita og hvaða heilsugæsla hentar
mér. Ófrískar konur eiga rétt á því
að velja sér sína ljósmóður og sína
mæðravernd, fæðingarþjónustu og
þjónustu í sængurlegu. Allt þetta á
að greiða af hinu opinbera en full
ástæða er til þess að sá sem þiggur
þjónustuna hafi eitthvað um hana að
segja. Í rauninni er mér sama hver
rekur þjónustuna, aðalatriðið er að
þjónustan sé góð, taki mið af þörfum
þjónustuþega, ekki þjónustuveit-
anda, og að hagkvæmni sé gætt í
rekstri. Ég held að við náum þessu
markmiði best með blönduðu kerfi,
kerfi þar sem framtakssamir ein-
staklingar, læknar, hjúkrunarfræð-
ingar, ljósmæður, sálfræðingar
o.s.frv. geta stofnað fyrirtæki og
veitt þjónustu sína. Sjúkratrygg-
ingar kaupa síðan þjónustu af þess-
um aðilum uppfylli þeir öll gæðaskil-
yrði og kostnaðarviðmið.
Heilbrigðisþjónusta er einn af mik-
ilvægustu innviðunum í
samfélaginu okkar, við
verðum að standa vörð
um gæði þessarar
þjónustu. Á sama tíma
vitum við að eft-
irspurnin eftir heil-
brigðisþjónustu fer
bara vaxandi, þjóðin er
að eldast, tækni og vís-
indum fleygir fram og
fleiri sjúkdóma er hægt
að meðhöndla með góð-
um árangri.
Heilbrigðistækni og
lýðheilsa mikilvæg
Á Íslandi eru góð skilyrði fyrir
vexti fyrirtækja á sviði heilbrigð-
istækni. Með öflugu og góðu heil-
brigðis- og menntakerfi skapast
tækifæri fyrir nýsköpunarfyrirtæki
á sviði heilbrigðistækni. Við eigum
fyrirtæki sem hafa náð mjög góðum
árangri á þessu sviði og við eigum að
byggja enn frekar undir þessi fyrir-
tæki og fleiri sprota sem verða til í
þessum geira. Við eigum ávallt að
standa á bak við öflugt vísinda- og
rannsóknastarf á sviði heilbrigð-
isþjónustu; þannig tryggjum við sem
besta þjónustu fyrir okkar íbúa og
byggjum samtímis upp öflugan at-
vinnuveg.
Við vitum að lífsstílssjúkdómar og
hækkaður lífaldur veldur meira
álagi og eftirspurn á heilbrigðis-
kerfið okkar. Besta leiðin til þess að
bregðast við þeirri auknu eftirspurn
eru forvarnir og lýðheilsa. Verkefni
sem lúta að því að fræða fólk um
gildi holls mataræðis og mikilvægi
hreyfingar og almennrar geðræktar
eru verkefni sem spara umtalsverða
fjármuni fyrir ríkissjóð inn í framtíð-
ina. Allar aðgerðir sem lúta að því að
ýta undir og hvetja til hreyfingar og
hollustu eru af hinu góða. Sundlaug-
arnar okkar, göngustígar, hjólreiða-
stígar, íþróttavellir, skíðasvæði,
golfvellir og svo mætti lengi telja,
allt eru þetta mikilvægir innviðir
sem spara ríkisútgjöld síðar meir.
Blandað heilbrigð-
iskerfi besta leiðin
Eftir Bryndísi
Haraldsdóttur
» Allir eiga rétt á
heilbrigðisþjónustu
af bestu gerð, óháð
efnahag, en valfrelsi
skiptir máli.
Bryndís Haraldsdóttir
Höfundur er þingmaður Sjálfstæðis-
flokks og frambjóðandi í 2. sæti í
komandi prófkjöri í SV-kjördæmi.
bryndish@althingi.is
ÞÚ FINNUR ALLT Á FINNA.IS
VEISTU UM GÓÐAN
RAFVIRKJA?