Morgunblaðið - 15.06.2021, Síða 13

FRÉTTIR 13Erlent
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 15. JÚNÍ 2021
Stefán Gunnar Sveinsson
sgs@mbl.is
Joe Biden Bandaríkjaforseti varaði
við því í gær að Atlantshafsbanda-
lagið þyrfti að aðlagast þeim nýju
áskorunum sem Kínverjar og Rúss-
ar hefðu sett fram. Ummæli Bidens
féllu á fundi hans með Jens Stolten-
berg, framkvæmdastjóra bandalags-
ins, en leiðtogar bandalagsríkjanna
funduðu í Brussel í gær.
Biden lagði einnig sérstaka
áherslu á mikilvægi Atlantshafs-
bandalagsins í þjóðaröryggisstefnu
Bandaríkjanna, en þetta er fyrsti
leiðtogafundur þess frá því Biden
tók við embætti í janúar sl.
„Ég vil taka það skýrt fram: Atl-
antshafsbandalagið er gríðarlega
mikilvægt fyrir hagsmuni Banda-
ríkjanna eitt og sér. Ef ekkert slíkt
bandalag væri til staðar, þyrftum við
að setja það á fót,“ sagði Biden og
ítrekaði að 5. grein stofnsáttmála
bandalagsins, um að árás á eitt
bandalagsríkið sé árás á þau öll, væri
„heilög skylda“, sem Bandaríkja-
menn tækju mjög alvarlega.
Ekkert kalt stríð við Kína
Stoltenberg tók undir með Biden
um að nýjar áskoranir biðu banda-
lagsins, en ítrekaði að ekki væri að
hefjast nýtt kalt stríð, og að Kínverj-
ar væru ekki fjandmenn bandalags-
ins. Þá gætu bandalagsþjóðirnar átt
ágætt samstarf við Kína um alþjóða-
vár á borð við hlýnun jarðar. „En við
þurfum að ræða saman, sem banda-
lag, um hvernig við svörum þeim
áskorunum við öryggi okkar sem
fylgt hefur uppgangi Kínverja.“
Þá sagðist Stoltenberg fagna því
að forseti Bandaríkjanna væri mjög
hliðhollur bandalaginu og samvinnu
Norður-Ameríku og Evrópu, en um-
mælin voru túlkuð sem vísun til þess
að fyrirrennari Bidens, Donald
Trump, þótti ekki alltaf sá lipurleg-
asti í samskiptum sínum við leiðtoga
hinna bandalagsríkjanna.
Samskipti bandalagsríkjanna við
Rússa og Kínverja voru fyrirferðar-
mikil á fundinum, en í sameiginlegri
yfirlýsingu leiðtoganna, sem er 41
blaðsíða að lengd, var vikið sérstak-
lega að Rússum og hegðun þeirra á
alþjóðavettvangi.
Sagði þar meðal annars að ágeng-
ari hegðun Rússa og ögrandi aðgerð-
ir væru sístækkandi ógn við öryggi
Atlantshafsríkjanna, og að þær ýttu
undir óstöðugleika meðfram landa-
mærum bandalagsríkjanna og víðar.
Bandamenn fordæmdu jafnframt
„blendingsaðgerðir“ Rússa, líkt og
þær sem sést hafa í Úkraínu, tölvu-
árásir og afskipti af kosningum í
bandalagsríkjunum.
„Þar til Rússar sýna að þeir hlíti
alþjóðalögum og alþjóðlegum skuld-
bindingum sínum, er ekki hægt að
láta samskiptin snúa aftur til fyrra
horfs,“ sagði m.a. í yfirlýsingunni, og
hétu leiðtogarnir því að þeir myndu
áfram bregðast við frekari ógnum
með því að auka fælingarmátt sinn
og bæta í varnir.
Biden mun funda með Vladimír
Pútín Rússlandsforseta á morgun,
miðvikudag, í Genf. Pútín ræddi við
NBC-fréttastofuna í gær vegna
fundarins, og hafnaði þar m.a. ásök-
unum um að Rússar stæðu á bak við
netárásir á vesturveldin, og bauð
jafnframt að Bandaríkin og Rúss-
land gætu skipst á föngum.
Kerfisbundnar áskoranir Kína
Í yfirlýsingunni var einnig vikið að
Kínverjum, en Bandaríkjamenn hafa
á undanförnum misserum þrýst
nokkuð á bandamenn sína í Evrópu
að sýna árvekni gagnvart þeim.
Sagði þar m.a. að yfirlýst markmið
og hegðun Kínverja fæli í sér „kerf-
isbundnar áskoranir“ við skipan al-
þjóðamála og á sviðum sem tengdust
öryggi bandalagsríkjanna.
Lýstu leiðtogarnir því yfir áhyggj-
um sínum af stefnu Kínverja í ýms-
um málum, og nefndu meðal annars
mikla þróun á kjarnorkuvígbúnaði
landsins, aukið hernaðarsamstarf við
Rússa og skort á gagnsæi.
Tóku leiðtogarnir hins vegar einn-
ig fram að þeir vildu eiga „uppbyggi-
legar viðræður“ við Kínverja þar
sem því yrði komið við, og bentu á að
bandalagsríkin og Kínverjar ættu
ýmsa sameiginlega hagsmuni.
AFP
NATO-fundur Joe Biden, Angela Merkel, Recep Tayyip Erdogan, Boris Johnson og Katrín Jakobsdóttir sjást hér
meðal annarra þjóðarleiðtoga bandalagsríkjanna að stilla sér upp fyrir svonefnda „fjölskyldumynd“ fundarins.
Mæti nýjum áskorunum
- Leiðtogar Atlantshafsbandalagsins funduðu í Brussel í gær - 5. greinin „heilög
skylda“ Bandaríkjanna - Áhersla á Rússa og Kínverja í yfirlýsingu fundarins
Réttarhöld yfir Aung San Suu Kyi
hófust í gær. San Suu Kyi er fyrrver-
andi forsætisráðherra Mjanmar,
einnig þekkt sem Búrma, en henni
var steypt af stóli í valdaráni hersins
fyrir fjórum mánuðum. Suu Kyi er
ákærð fyrir að hafa flutt ólöglega inn
talstöðvar fyrir lífverði sína og að
hafa brotið gegn sóttvarnaaðgerðum
í kosningabaráttu sinni í fyrra.
Í dag hefjast svo önnur réttarhöld
vegna ásakana um uppreisnaráróð-
ur. Verði hún sakfelld í því máli á
hún yfir höfði sér 14 ára fangelsi.
Mannréttindahópar hafa fordæmt
réttarhöldin og sagt að um sé að
ræða tilraunir til að koma í veg fyrir
að San Suu Kyi geti boðið sig fram í
framtíðarkosningum í Mjanmar.
Í síðustu viku voru kynntar frek-
ari ákærur vegna spillingar en San
Suu Kyi er sökuð um að hafa þegið
11 kílógrömm af gulli og 600 þúsund
dollara eða um 73 milljónir króna í
greiðslu í andstöðu við lög.
Fyrrverandi forsætisráðherrann
og nóbelsverðlaunahafinn er 75 ára
og hefur verið í stofufangelsi síðan
valdarán hersins átti sér stað 1. febr-
úar þar sem talið er að fleiri en 800
hafi látið lífið og fimm þúsund manns
verið handtekin. Lítið hefur spurst
til San Suu Kyi síðan, fyrir utan þau
skipti sem hún hefur komið fyrir
dómara. Hún hefur áður setið í 15 ár
í stofufangelsi eftir misheppnaða
uppreisn gegn herforingjastjórninni
árið 1988.
Herinn heldur því fram að hann
ætli að boða til nýrra kosninga á
næstu tveimur árum. Löng hefð er
hins vegar fyrir því að herforingja-
stjórn landsins lofi kosningum en
standi ekki við þau loforð. urdur-
@mbl.is
Réttað yfir fyrrv.
forsætisráðherra
- Suu Kyi var steypt af stóli í valdaráni
AFP
Réttarhöld San Suu Kyi gæti átt
yfir höfði sér langan fangelsisdóm.
Boris Johnson,
forsætisráðherra
Bretlands, til-
kynnti í gær að
síðustu aflétt-
ingum á sótt-
varnaráðstöf-
unum á
Englandi, sem
áttu að eiga sér
stað hinn 21. júní
næstkomandi,
hefði verið frestað um fjórar vikur.
Ástæðu þess má rekja til aukins
fjölda tilfella kórónuveirunnar, þar
sem Delta-afbrigðið svonefnda, sem
á uppruna sinn á Indlandi, er í mikl-
um uppgangi á Englandi.
Upphaflega hafði verið gert ráð
fyrir að öllum sóttvarnaráðstöf-
unum á Englandi yrði vikið til hlið-
ar 21. júní og höfðu sumir fjöl-
miðlar kallað þann dag
„Frelsisdaginn“. Johnson sagði
hins vegar að ástæða væri til að
reyna að hægja á faraldrinum og
setja enn aukinn kraft í bólusetn-
ingar. Sagðist hann að auki fullviss
um að ekki myndi þurfa lengri frest
en til 19. júlí næstkomandi.
ENGLAND
Afléttingum frestað
um fjórar vikur
Boris
Johnson
Hvítrússneski
blaðamaðurinn
Roman Protase-
vich kom fram á
blaðamanna-
fundi í gær í
fylgd embættis-
manna. Þar neit-
aði hann að hafa
verið beittur of-
beldi í haldi yfir-
valda og lýsti iðr-
un vegna meintra glæpa sinna.
Protasevich var handtekinn um
borð í flugvél sem var gert að lenda
í Minsk í maí. Á blaðamannafund-
inum sagði Protasevich: „Það er
allt í lagi með mig. Enginn barði
mig, enginn snerti mig. Ég geri
mér grein fyrir þeim skaða sem ég
olli, ekki aðeins ríkinu heldur land-
inu.“ Fáir trúa því að hann hafi
komið fram ótilneyddur.
HVÍTA-RÚSSLAND
Protasevich kemur
fram opinberlega
Roman
Protasevich
STOFNAÐ 1956
Glæsileg íslensk
hönnun og smíði
á skrifstofuna
Bæjarlind 8–10
201 Kópavogur
Sími 510 7300
www.ag.is
ag@ag.is
Fyrir Á. Guðmundsson starfa íslenskir, vel menntaðir
arkitektar sem hafa þróað húsgögn og hönnunargripi
sem skapa notalegt andrúmsloft. Hver hlutur ber einkenni
klassískrar hönnunar en er einnig fallegur smíðisgripur sem
er þægilegt að nota og sómir sér vel á skrifstofunni.