Morgunblaðið - 30.06.2021, Síða 14

14
UMRÆÐAN
Minningar
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 30. JÚNÍ 2021
Það er allt of
algeng skoðun á
Íslandi að
ákvæði Mann-
réttindasáttmála
Evrópu séu
bindandi fyrir
visst fólk, sem
ekki eru skoð-
anasystkini lítils
minnihlutahóps
sem fer mikinn.
Ekki alls fyrir
löngu flutti ég
mál fyrir Mann-
réttindadómstóli
Evrópu (annað
málið sem þar
var munnlega
flutt gegn Ís-
landi). Vörður
Ólafsson húsa-
smíðameistari
hafði verið
skyldaður með
lögum til
greiðslu fé-
lagsgjalda til
Samtaka iðn-
aðarins. Vörður sætti sig eng-
an veginn við að félagsgjöldin
væru notuð til pólitísks áróð-
urs um ágæti Evrópusam-
bandsins. Vörður hafði sigur
og eru málinu oftsinnis gerð
skil í erlendum lögfræðigrein-
um þótt ekki fari nú mikið fyr-
ir því á Íslandi.
Skoðanafrelsi
og félagafrelsi
Þannig er mál með vexti að
skoðanafrelsi og félagafrelsi
eru nátengd hugtök. Niður-
staða Mannréttindadómstóls
Evrópu var að, að samanlögðu
mati (e. in conjunction with) á
ákvæðum Mannréttinda-
sáttmála Evrópu um skoðana-
frelsi og félagafrelsi, stæðist
gjaldtakan ekki. Ekki þarf
lengi að skoða viðkomandi
ákvæði til að skilja niðurstöð-
una. Á sínum tíma naut ég
nokkurs fjárhagslegs tilstyrks
félaga iðnmeistara til að ráða
erlenda sérfræðinga og ná til-
settum árangri, en kostaði
mitt starf að mestu sjálfur og
sé ekki eftir því. – Mig langaði
eðlilega ekkert að Ísland yrði
undirselt innlimun í Evrópu-
sambandið, ekki frekar en
Vörður.
Raunverulegt félagafrelsi
á Íslandi
Ég tel langlíklegast að
löngu úrelt lög um stéttar-
félög og vinnu-
deilur frá árinu
1938 standist
ekki mannrétt-
indaviðmið nú-
tímans um skoð-
anafrelsi. Þau
fela í sér skyldu-
aðild að stéttar-
félögum í raun.
Enda eru þeir
hér á landi sem
ekki kjósa aðild
illa settir eða úti-
lokaðir hvað
starfsmöguleika
varðar. Hjá
Mannréttinda-
dómstóli Evrópu
er slíkt athæfi
margdæmt.
Auglýsingar
Alþýðu-
sambands
Íslands
Alþýðu-
samband Ís-
lands hefur að
undanförnu
slegið um sig
með heldur bet-
ur greindarlegum auglýs-
ingum. Svo sem „það er nóg
til“. Eva Peron hefði, af allri
sinni afburðaþekkingu, sem
best getað tekið undir með
Drífu Snædal. Nema hvað; á
því landi Evrópu sem ber, að
öllu samanlögðu, hæstu skatt-
byrðina er auðvitað nóg til. Og
þessar pólitísku auglýsingar
eru kostaðar af öllum félögum
ASÍ, hvort sem þeim líkar
betur eða verr. – En hvernig
læt ég að hafa slíkar efasemd-
ir?
Aðgerðir til úrbóta
Ég tel réttmætt að með-
limir ASÍ sem ekki vilja láta
slíkt yfir sig ganga, líkt og
Vörður Ólafsson á sínum tíma,
láti mannréttindabrot ASÍ
ekki átölulaus. ASÍ-félögum
er velkomið að vera í sam-
bandi við mig. Viðkomandi
þarf, líkt og Vörður, að vera
reiðubúinn að koma fram und-
ir eigin nafni. En þar er hreint
ekkert að óttast; „woke“ fólkið
er sem sé pappírstígrisdýr. –
Stalín er ekki lengur hér.
Nú, eða kannski tekur Al-
þingi af skarið og tryggir lýð-
ræði og lýðræðislega meðferð
valds í íslenskum verkalýðs-
félögum líkt og Mannréttinda-
sáttmáli Evrópu kveður á um.
Alþýðusamband
Íslands brotlegt
við Mannrétt-
indasáttmála
Evrópu
Eftir Einar S.
Hálfdánarson
Einar S. Hálfdánarson
ȃg tel lang-
líklegast að
löngu úrelt lög
um stéttarfélög
og vinnudeilur
frá árinu 1938
standist ekki
mannréttinda-
viðmið nútímans
um skoðana-
frelsi.
Höfundur er hæstarétt-
arlögmaður.
✝
Guðjón fæddist
8. ágúst 1949 í
Heimalandi í Þór-
kötlustaðahverfi í
Grindavík. Hann
lést á krabbameins-
deild Landspítalans
18. júní 2021.
Guðjón var son-
ur hjónanna Guð-
mundar Jónssonar,
f. 1902, d. 1979, og
Ingibjargar Elías-
dóttur, f. 1915, d. 1989. Bróðir
Guðjóns er Elías Guðmundsson,
f. 1942, kona hans er Eva Odd-
geirsdóttir, f. 1942, og eiga þau
fjögur börn.
Fyrri eiginkona Guðjóns er
Sveinfríður Ragnarsdóttir, f.
1949, þau skildu. Dætur þeirra
eru 1) Kristín Guðjónsdóttir, f.
1965, gift Gísla Stefáni Sveins-
syni og á hann Óskar, Elínu Þór-
dísi og Kristin Má og átta barna-
börn. 2) Hildur Guðjónsdóttir, f.
er Kristín Hannesdóttir, f. 1953.
Börn hennar eru Kristinn Arn-
ar, Jónína Fjóla og Brynja Stein-
unn.
Guðjón tók landspróf í Hér-
aðsskólanum á Laugarvatni
1966 og útskrifaðist sem stúdent
frá Menntaskólanum við Hamra-
hlíð 1971. Hann lauk BS-prófi í
landafræði frá Háskóla Íslands
árið 1978 og rekstrar- og við-
skiptanámi frá Endurmenntun
Háskóla Íslands 1992.
Guðjón vann hjá Orkustofnun
á árunum 1969-1988 og var
einnig kennari í unglingadeild
Víghólaskóla í Kópavogi frá
1976 til 1980. Hann gegndi stöðu
framkvæmdastjóra Sambands
sveitarfélaga á Suðurnesjum
(SSS) frá 1988 til 2010. Guðjón
kom að stofnun Fisktækniskóla
Íslands frá upphafi, var í stjórn
skólans og fjármálastjóri frá
2015 til 2021. Auk þess gegndi
hann fjölmörgum trúnaðar- og
félagsstörfum í gegnum tíðina.
Hann var félagi í Rótarý-
klúbbi Keflavíkur og frímúr-
arastúkunni Sindra.
Útförin fer fram frá Keflavík-
urkirkju í dag, 30. júní 2021,
klukkan 13.
1982, gift Arnari
Snæberg Jónssyni
og eiga þau Tómas
Andra, Brynjar
Frey, Egil og Bryn-
hildi Unu.
Seinni eiginkona
Guðjóns var Agnes
Geirsdóttir, f. 1952,
d. 2018. Börn
Agnesar og Birgis
Lárussonar, fv. eig-
inmanns hennar,
eru 1) Geir Rúnar, f. 1974, maki
Laufey Ólafsdóttir. Börn Geirs
og fv. eiginkonu hans, Stefaníu
Óskar Þorsteinsdóttur, eru
Agnes, Björgvin Óli og Ásbjörn.
Barnabarn Geirs Rúnars er
stúlka fædd í júní 2021. 2)
Hrafnhildur, f. 1980, maki Þór-
arinn Kristjánsson. Börn Hrafn-
hildar og fv. eiginmanns henn-
ar, Aðalsteins Sigurðssonar, eru
Birgir Jarl og Amanda Brák.
Eftirlifandi unnusta Guðjóns
Ég bjó með mömmu hjá ömmu
og afa og systkinum hennar og
var tæplega þriggja ára þegar þú
komst inn í líf mitt og við urðum
fljótt miklir vinir og þú kletturinn
minn og pabbi. Eflaust ansi eig-
ingjörn á hvort annað þannig að
það slitnaði um tíma sambandið
við Sæmund pabba. Þú varst í
Hamrahlíð og síðan í landa- og
jarðfræði í Háskólanum. Um nær
hverja helgi fórum við í Heima-
land til Ingu ömmu og Munda
afa. Þau voru með kindur og
hænur, einnig kartöflugarð og
alltaf gaman í réttunum. Þú
kenndir samfélagsfræði í Víg-
hólaskóla 1976-1980. Þú þurftir
ekki mikið að hasta á nemend-
urna, ef þér fannst einhver órói í
bekknum stóðstu bara upp og þá
komst ró hópinn því þú varst
mjög hávaxinn en alltaf svo ró-
legur.
Við ferðuðumst mikið og kenn-
arinn í þér þreyttist ekki á að
segja mér sögur um landið og
staðarnöfn. Í Hong Kong eltu
klæðskerarnir þig og vildu ólmir
sauma á þig föt, því í þá daga var
ekki svo auðvelt að fá nógu er-
malangar skyrtur, en síðar varð
það allt annað mál í Ameríku. Í
Kína litu allir upp til þín.
Fyrir um þrjátíu árum endur-
nýjuðust góð kynni aftur við Sæ-
mund pabba í Grindavík, hann
lést árið 2012 úr veikindum. Þar
var ég svo heppin að kynnast
Villu minni og eiga fjóra bræður
og ekki síst að kynnast Gísla mín-
um. Fyrir utan ferðalögin hafðir
þú gaman af að veiða, elda góðan
mat, spila bridge, varst í Rótarý
og síðan Frímúrurunum og þið
Agnes dugleg í golfinu. Einnig
hafðir þú yndi af sumarbústaðn-
um ykkar, Hreiðrinu, á Hallkels-
hólum og dundaðir þér þar við að
smíða, dytta að ýmsu, matjurta-
og blómarækt.
Á sjötugsafmælinu þínu fórum
við systur ásamt Brynjari, Geira
og Habbý í dagsferð til Vest-
mannaeyja í dásemdarveðri. Það
var gaman að skoða goslokasafn-
ið með þér, þú hafðir verið í Eyj-
um í gosinu að moka vikri af þök-
um o.fl. Við enduðum síðan í mat
á Fjöruborðinu á Stokkseyri í
hópi fjölskyldunnar og góðra
vina. Í upphafi átti þetta að vera
óvissuferð en þú varst ekki til í
það nema vita um allt skipulagið
hjá okkur systrum.
Í byrjun Covid var pabbi í
sjálfskipaðri sóttkví eins og svo
margir aðrir en var svo heppinn
að hafa góðan félagsskap og njóta
lífsins með unnustu sinni, nöfnu
minni Kristínu Hannesdóttur.
Hún hefur verið alveg einstök,
stutt hann og hvatt áfram í veik-
indunum og staðið eins og klettur
við hlið hans sem er alveg ómet-
anlegt fyrir okkur systur. Við
fundum svo vel hvað þér leið vel
með Kristínu, ljómaðir alveg.
Pabbi lá í viku á 11E á Land-
spítalanum við Hringbraut og
þar vorum við systur og Kristín
mikið hjá honum og fengum að
kynnast okkar einstaka liði
lækna, hjúkrunarfræðinga og
sjúkraliða sem hugsuðu svo vel
um hann og reyndu að láta hon-
um líða sem best síðasta spölinn
sinn. Pabbi hafði einnig miklar
mætur á Brynjari Viðarssyni
lækni, sem hann hafði verið hjá
sl. 15 ár og kann ég þeim öllum
mínar bestu þakkir.
„Þegar þú ert sorgmæddur,
skoðaðu þá aftur huga þinn og þú
munt sjá, að þú grætur vegna
þess sem var gleði þin.“ (Kahlil
Gibran)
Blessuð sé minning þín pabbi
minn, takk fyrir allt og allt.
Góða ferð í Sumarlandið þitt.
Þín
Kristín.
Fyrir nokkrum vikum sátum
við Guðjón Guðmundsson saman
í stofunni í Njarðvík. Tveir
bændasynir í rafknúnum hæg-
indasófa. Samskiptin hæglát í
traustum skorðum. Annar orðinn
veikur og ljóst að útlitið væri ekki
gott.
Í sjónvarpinu rann glóandi
hraun yfir land við Fagradals-
fjall. Guðjón velti fyrir sér sjón-
arhorni myndavélarinnar og þeg-
ar hann hafði áttað sig á því sagði
hann mér ítarlega frá staðháttum
sem hann þekkti vel til. Sem ung-
ur maður hafði hann oft farið um
dali og fjöll þarna á svæðinu til að
smala kindum.
Ég þekkti náttúrulega ekki
þann unga smala. Við Guðjón
hittumst nefnilega fyrst fyrir
tuttugu árum. Ætli það hafi ekki
verið eitt af fjölmörgum matar-
boðum í Langholtinu. Hann á
heimavelli sem gestgjafi og
ástríðukokkur en ég hálfgerð
taugahrúga að hitta hann og
Agnesi í fyrsta skipti. Aðrir gest-
ir fengu knús frá þessum stóra
manni, en eftir örlítið hik okkar
beggja fékk nýi tengdasonurinn
varfærnislegt handaband. Þann-
ig heilsuðumst við fyrstu árin en
svo leysti snaggaralegt faðmlag
handabandið af hólmi.
Þrátt fyrir þessi örlitlu form-
legheit í upphafi áttaði ég mig
fljótt á því að Guðjón var ljúfur
maður og traustur í eðli sínu.
Kurteis og jafnlyndur og afskap-
lega ræktarsamur við ættingja
og vini – áhugasamur um hagi og
velferð samferðafólks síns. Ég
held reyndar að hann hafi alltaf
unað sér best með fólk í kringum
sig; hann var ekki einfari að
neinu leyti. Um leið bar hann til-
finningar sínar ekki á torg nema
fyrir sína allra nánustu.
Guðjón var merkileg blanda af
heimsborgara og sveitamanni.
Hann kunni að njóta lífsins þegar
kom að mat, drykk og ferðalög-
um og hafði ánægju af því að
gleðjast og spjalla í góðra vina
hópi. Fróðleiksfús. Lestrarhest-
ur. Safnari. Græjukall. Mikill út-
vistarmaður og sinnti áhugamál-
um því tengdu af ástríðu; t.d.
golfi, veiði, bústaðnum og ferða-
lögum. Þessi útivistaráhugi þýddi
að það mátti alltaf sjá á Guðjóni
hversu gott sumarið hafði verið
enda varð maðurinn fagurbrúnn
við minnstu sólarglætu.
En fyrst og fremst var tengda-
pabbi minn alveg sérstaklega
hlýr og góður afi. Það var ynd-
islegt að sjá hann ræða við börnin
okkar Hildar minnar, oft með
glettni í augum. Finna fyrir stolti
hans yfir smáum og stórum sigr-
um þeirra eða bara einhverju
hversdagslegu amstri og afrek-
um. Hann var vinur þeirra,
stuðningsaðili og fyrirmynd. Eft-
ir fráfall Agnesar varði Guðjón
auknum tíma með okkur, til
dæmis þremur síðustu aðfanga-
dagskvöldum sem nú eru kær og
mikilvæg minning, síðast með
Kristínu unnustu sinni sem var
honum ómetanleg stoð og stytta
síðustu mánuðina.
Og nú er Guðjón farinn. Hann
kvaddi helst til snemma eftir
snörp veikindi. Það er erfitt að
sætta sig við að svona hafi farið –
en þannig virkar hin stöðuga
hringrás. Í henni renna líf og
dauði saman í eina órofa heild
rétt eins og glóandi hraunið sem
færir mosann í kaf í grennd við
æskustöðvar hans. Eina svarið
við því er að vera þakklátur fyrir
þær sterku og hlýju minningar
sem samfylgdin með Guðjóni
Guðmundssyni skilur eftir sig.
Þær munu lifa áfram um langa
framtíð.
Arnar Snæberg Jónsson.
Látinn er frændi okkar, Guð-
jón Guðmundsson frá Heima-
landi í Grindavík. Við bræður og
Guðjón vorum systrasynir þar
sem örfá ár skildu á milli okkar
en Guðjón og Sigga, systir okkar,
voru jafnaldra.
Mæður okkar, þær Elín og
Ingibjörg Elíasdætur, voru mjög
samrýndar systur og fljótlega
eftir að Ingibjörg kynntist manni
sínum, Guðmundi Jónssyni, og
flutti til Grindavíkur kom Elín
móðir okkar í nokkurra vikna
heimsókn og kynntist þar föður
okkar og síðar eiginmanni sínum,
Ólafi Guðmundssyni frá Þór-
kötlustöðum. Þau hófu síðan bú-
skap í Reykjavík.
Foreldrar Guðjóns byggðu sér
heimili í Þórkötlustaðahverfi og
kölluðu hús sitt Heimaland.
Þarna fæddist Guðjón frændi og
þarna var hann alinn upp ásamt
eldri bróður sínum Elíasi. Í Þór-
kötlustaðahverfi stunduðu íbúar
vinnu tengda sjómennsku og fisk-
vinnslu en sumir höfðu einnig lítil
bú með sauðfé og fleiru, þar á
meðal fjölskyldan í Heimalandi.
Á 6. og 7. áratug síðustu aldar var
Þórkötlustaðahverfið í Grindavík
sambland af strjálbýlu sjávar-
þorpi og sveit þar sem gamli og
nýi tíminn fléttuðust saman.
Samgangur var mikill milli bæja.
Í þessu umhverfi mótaðist Guð-
jón.
Á sjötta áratugnum fjölgaði
enn í litla húsinu í Heimalandi,
því móðurforeldrar okkar og
Guðjóns fluttu þangað þegar þau
luku búskap á Saurbæ í Holtum.
Það var því ansi þröngt í þriggja
herbergja húsinu í Heimalandi
þegar sex manns þriggja kyn-
slóða bjuggu þar undir einu þaki.
Okkur er minnisstætt hve alltaf
var gestkvæmt í Heimalandi.
Í barnæsku var Guðjón trygg-
ur og skemmtilegur leikfélagi
okkar systkina. Farið var í úti-
leiki svo sem „fallin spýtan“ og
„yfir“ og það var mikið spilað á
spil í Heimalandi. Fjölskylda
okkar fór venjulega nokkra daga
um jól og páska til Grindavíkur
og oftast um það bil tvær vikur á
hverju sumri og því kynntumst
við systkinin Guðjóni vel.
Við heimsóknir okkar systkina
til Grindavíkur voru tvær aðal-
miðstöðvar, þ.e. Þórkötlustaðir,
þar sem föðurafi og föðuramma
bjuggu, og Heimaland, þar sem
móðurafi og móðuramma bjuggu
í öruggu skjóli hjá Ingu, Munda
og sonunum tveimur, Guðjóni og
Elíasi.
Árin liðu og áfram lágu leiðir
okkar bræðra og Guðjóns ótrú-
lega oft saman, annars okkar
bræðranna eða beggja. Eftir að
Guðjón hafði verið í Héraðsskól-
anum á Laugarvatni urðum við
skólabræður í MH, unnum saman
hjá Jarðborunum á sumrin, vor-
um samtíða í HÍ, ferðuðumst og
spiluðum golf saman, veiddum
saman og síðan störfuðum við all-
ir lengi vel að úrgangs- og endur-
vinnslumálum, en Guðjón var um
árabil framkvæmdastjóri Sorp-
eyðingarstöðvar Suðurnesja (síð-
ar Kölku), samtímis því að vera
framkvæmdastjóri SSS.
Á þessum tíma kynntumst við
fjölskyldu hans vel, eiginkonu
hans og dætrum hans tveimur
sem nú kveðja góðan og um-
hyggjusaman föður.
Við ótímabært fráfall þökkum
við bræður fyrir vináttu Guðjóns
sem stóð áratugum saman og féll
þar aldrei skuggi á. Öll fram-
ganga hans bar alltaf merki þess
að þar fór drengskaparmaður
sem gott var að eiga að.
Við bræður og eiginkonur okk-
ar, Halldís og Jenetta, sendum
öllum í fjölskyldu Guðjóns sam-
úðarkveðjur.
Elías Ólafsson,
Benóný Ólafsson.
Það var í öðrum árgangi
Menntaskólans í Hamrahlíð
haustið 1967 sem leiðir okkar
Guðjóns lágu saman. Bekkurinn
var þekktur fyrir hávaxið og
stæðilegt fólk. Við áttum það
sameiginlegt að vera af alþýðu-
fólki komnir, ég úr sveit að vestan
en hann úr Grindavík.
Það kom mér því ánægjulega á
óvart, á árshátíð skólans í Lídó,
þegar hann birtist með önfirska
blómarós upp á arminn, hana
Sveinfríði af Brekkufjölskyld-
unni frá Ingjaldssandi. Kristínu
dóttur hennar gekk hann í föð-
urstað á besta hátt. Að koma í
Heimaland með börnin okkar að
vorlagi voru forréttindi. Við
sjúkrabeð hans nýlega sýndi
Kristín mér mynd þar sem hún
og Kolbeinn, sonur okkar, léku
sér við heimalningana. Það var
eins og að hraðspóla hálfa öld aft-
ur í tímann. Þegar þau eignuðust
svo Hildi voru óskabörnin komin
eins og hjá okkur Ásdísi.
Ýmislegt tókum við okkur fyr-
ir hendur, fórum reglulega í sund
í Laugardalslauginni, nokkuð
sem ég byrja virka daga á enn í
dag. Tókum meiraprófið, gæti
verið gott að hafa slík réttindi.
Guðjón
Guðmundsson
Móttaka aðsendra greina
Morgunblaðið er vettvangur lifandi umræðu í landinu og birtir að-
sendar greinar alla útgáfudaga. Þeir sem vilja senda Morg-
unblaðinu greinar eru vinsamlega beðnir að nota innsendikerfi
blaðsins. Kerfið er auðvelt í notkun og tryggir öryggi í sam-
skiptum milli starfsfólks Morgunblaðsins og höfunda. Morg-
unblaðið birtir ekki greinar sem einnig eru sendar á aðra miðla.
Kerfið er aðgengilegt undir Morgunblaðslógóinu efst í hægra
horni forsíðu mbl.is. Þegar smellt er á lógóið birtist felligluggi
þar sem liðurinn „Senda inn grein“ er valinn.
Í fyrsta skipti sem innsendikerfið er notað þarf notandinn að
nýskrá sig inn í kerfið. Ítarlegar leiðbeiningar fylgja hverju þrepi í
skráningarferlinu. Eftir að viðkomandi hefur skráð sig sem not-
anda í kerfið er nóg að slá inn kennitölu notanda og lykilorð til að
opna svæðið. Hægt er að senda greinar allan sólarhringinn.
Nánari upplýsingar veitir starfsfólk Morgunblaðsins alla virka
daga í síma 569-1100 frá kl. 8-18.