Skólablaðið - 01.04.1979, Blaðsíða 8

SAGAN SEM TÝNDIST
Þegar tvö afbrigði mannskepnunnar byggja þessa jörð
í sameiningu er skiljanlegt að þau reyni að sanna hvort
fyrir öðru sérstöðu sína og yfirburði yfir hinu. ^er skal
leitað skýringa á því hvers vegpa konan hefur orðið undir
í baráttunni.
HIRÐINGJALlF
Ekki er vitað nema konur hafi verið ámóta sterkar og
polgóðar og karlar í árdaga mannkyns. Goðsagnir fyrri tíma
og þjóðsögur hafa fært okkur heim sanninn um aö konur voru
jafnherskáar og karlmenn og tóku þátt í bardögum. Má þar
nefna ádrepur Tacitusar um Kveni, kvenveldið £ norðri, og
einnig finnast hjá Grikkjum frásagnir af vígreifum konum
(Amasónum), o.s.frv.
fæðuöflun. Við veiðar þurfti hugkvæmni; karlmðurinn setti
sér ákveðin markmið sem hann síðan stefndi að. Þannig
fundu karlmenn upp ýmis veiðifæri til að auðvelda sér að
nálgast bráðina. Karlmönnum tókst neð þessu ekki aðeins
að „ réttlæta tilveru sína" fyrir sjálfum sér heldur jafn-
framt fyrir konum. Þegar karlamir komu ireð feng sinn,
Ef til vill er meinið það, að konur
hafa ætíð viðurkennt sömu verðnæti ög karlar; aldrei hafa
konur sjálfar gert sér verðmætamat. Það hafa karlmenn
hins vegar gert fyrir þær og það í þeim tilgangi einum að
útiloka þær frá hugrnyndaheimi sínum og koma í veg fyrir
samkeppni af þeirra hálfu. Hver kannast ekki við þolin-
iræði þá, fómarlund og blíðu, sem einkenna á allar konur?
Talið er að konur hafi uppfundið akuryrkjuna. Senni-
lega hafa þær hafið ræktun í smáum stíl á hirðingjastiginu
á meðan karlamir voru fjarri á veiðum. Jörðin hefur og
löngum verið kennd við konuna (móðurina) enda gáfu báðar
líf og nærðu afkvasmi sin. Þegar smáiðnaður og verslun kom-
ust á fót höfðu konur hvort tveggja neð höndum.
Frá þessum tíma hafa fundist gyðjunyndir og -styttur
og bendir til dýrkunar á hinni miklu móður (hjá Babýloníu-
mönnum hét hún Ishtar, hjá Semítum Astarte; Grikkir köll-
uðu hana Heru, og Egyptar Isis).
Veikleiki konunnar hefur einatt legið í sífelldum
tíðablæðingum og þungunum. Náttúran hefur nefnilega ekki
útilátið konum ófrjósendsskeið eins og öðrum kvenkyns
spendýrum. Vegna hinna tíðu þungana gátu konur ekki séð
börnum sínum farborða og voru því háðar karldýrinu um
bjargir.
Þar eð hirðingjamir yrktu ekki jörðina voru böm
næsta ónauðsynleg sem vinnukraftur og því nest til trafala
Oftlega hljóta böm að hafa verið borin út eða dáið vegna
vanrækslu.En jafnvel á tímum fólksfæðar var sá er aflaði
matar mikilvægari en sú sem fæddi bömin.
I bók sinni Le Deuxiene Sexe skoðar Simone de Beau-
voir rætur kvennakúgunar í ljósi Tilvistarstefnumar (Ex-
istentialisne): „Konan sem fæddi var eigi meðvituð um upp-
hafningu þess að bera bam; henni fannst hún vera leik-
soppur óþekkts afls.. .að fæða bam og gefa brjóst var
ekki „athöfn" heldur einföld líkamsstarfsemi; í því v1
ekkert markmið." Þess vegna réttlætti fæðingin á engan nátt
tilveru hennar,-hún laut aðeins lögum náttúrunnar, þegar
karlmaðurinn á hinn bójpinn lagði líf sitt í hættu við
ÞÆR SEM RÆKTUÐU JÖRÐINA.
Ffeðan menn vom hirðingjar, var engin einkaeign til
og þess vegna engin erfðaréttur sem mismunaði konum, eins
og seinna varð. Ekki höfðu trúarbrögðin heldur áhrif á
stöðu kvenna, neðan menn trúðu á stokka og steina. Stofnan-
ir og lög urðu fyrst til þegar hirðingjamir Settust um
kyrrt og tóku að yrkja jörðina. Nú urðu böm ólíkt nauðsyn-
legri samfélaginu. Einmitt á þessu byggja Friðrik Engels
og fleiri góðir nenn kenningar sínar um iræðraveldið foma
(matriarchy). Bamsburður var helg athöfn. Konur voru
bundnar ættflokki sínum sterkum böndum og breytti gifting
því lítið. Menn vissu lítið sem ekkert um þátt föðursins
í tilurð bams og álitið var að andar forfeðranna endur-
holdguðust í líkama konunnar og úr yrðu böm. Oft til-
heyrðu bömin ættflokki móðurinnar og báru nafn ættarinr.ar.
Eignarétturinn gekk í kvenlegg.
Um mæðraveldið og ág^rti þess eru þó skiptar skoðanir
Hún Simone de Beauvoir segir t.d. að vegna þess að trúin
færði þær hálfgert uppá stall hafi eirtnig hvílt yfir þeim
bannhelgi og vart hafi karlar litið á þær sem jafningja.
Þannig var þeim sköpuð ímynd sem karlar þóttust sjálfir
trúa á, en var auðvitað vita gagnslaus konum, og veikti
þjóðfélagslega stöðu þeirra verulega. Pólitískt vald var,
að því er Simone segir, allt í höndum karlanna, og telur
hún næðraveldið ekki hafa verið þá gullöld kvenna sem
Engels heldur fram. En nóg um það.