Morgunblaðið - 12.07.2021, Qupperneq 10

10 FRÉTTIR
Innlent
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 12. JÚLÍ 2021
Töfrar eldamennskunnar
byrja með Eirvík
Eldhúsið er ekki bara
herbergi, heldur upplifun
Eirvík Suðurlandsbraut 20, Reykjavík, sími 588 0200, eirvik.is.
Opnunartími mánudaga - föstudaga 10-18, laugardaga 11-15
Sigurður Bogi Sævarsson
sbs@mbl.is
„Öll merki eru um að efnahagsbat-
inn á Íslandi næstu misseri verði
mikill og hraður. Fyrirtækin hafa
flest fengið byr í seglin og þau
verða, að því er virðist, fljót úr al-
gjörri kyrrstöðu í eðlilegt ástand,“
segir Halldór Benjamín Þorbergs-
son, framkvæmdastjóri Samtaka
atvinnulífsins. „Ráðstafanir stjórn-
valda til þess að halda efnahagslíf-
inu gangandi í faraldrinum virkuðu
vel í meginatriðum. Staðan í dag er
um margt eftirsóknarverð og henni
megum við ekki tapa. Efnahags-
málin hljóta því að verða áherslu-
atriði í kosningabaráttu haustsins.“
Skilur milli feigs og ófeigs
Að undanförnu hafa forsvars-
menn SA farið víða um land og tek-
ið hús á atvinnurekendum og öðr-
um og kynnt sér hvernig landið
liggur. „Allir hafa gott af því að
fara út á land og kynna sér að-
stæður. Víða eru stór uppbygging-
arverkefni í gangi og fjárfestingar
miklar,“ segir Halldór Benjamín. Á
vegum sveitarfélaga sé víða unnið
að umhverfisbótum og inn-
viðagerð. Í ferðaþjónustu sé margt
í gangi. Í sjávarútvegi sé mikið
fjárfest og í tengslum við útgerðina
dafni sprotastarfsemi, sem gjarnan
sé mikils vísir.
„Góð uppsjávarvertíð sem skil-
ar 20 milljörðum króna er nokkuð
sem mjög munar um. Þetta sést
best þegar loðnubrestur verður. Í
byggðarlögum til dæmis á Aust-
fjörðum skilur veiði uppsjávarteg-
unda í fiski milli feigs og ófeigs og
ánægjulegt að sjá kraftinn þar,“
segir Halldór og áfram:
„Þá finnst mér gleðilegt að sjá
virka þátttöku almennings í hluta-
fjárútboðum, til dæmis í Íslands-
banka, Síldarvinnslunni, Icelandair
og Play. Um 40.000 manns tóku þar
þátt og settu sparnað sinn í hlutafé,
sem staðfestir að þegar fyrirtækj-
unum í landinu vegnar vel á það
einnig við um heimilin. Allt helst í
hendur. Skilning á þessu þarf að
styrkja.“
Enginn kannast
við kreppu á Selfossi
Niðursveifla í hagkerfinu kom
misjafnlega niður á greinum at-
vinnulífsins og landsvæðum. Mest
varð bakslagið á Suðurnesjum,
vegna alþjóðaflugvallarins og þess
sem honum tengist.
„Austur á Selfossi og þar í
kring kannast enginn við kreppu,
enda mikið byggt. Mest varð niður-
sveiflan þar sem ferðaþjónustan
hefur verið öflugust. Hægt er að
fara hringinn um landið og sjá
mjög ólíkar myndir. Í þessu sam-
bandi hefur verið talað um hval-
rekahagkerfi og að stoðir í hag-
kerfinu þurfi að vera fleiri. Slíkt er
alveg rétt, en umræðan er ekki ný.
Nærri seinni heimsstyrjöld var
byrjað að virkja á Íslandi, og í
framhaldi af því kom stóriðjan. Svo
efldist ferðaþjónustan og einnig
eru áberandi nú nýsköpunarfyr-
irtæki í iðnaði, sem gjarnan verða
til út frá starfsemi sem fyrir er.
Hvalrekar hljóta þó alltaf að
koma.“
Samkvæmt tölum Vinnumála-
stofnunar var skráð atvinnuleysi á
landinu 7,4% í júní. Það hefur þó
farið hratt niður að undanförnu;
það er í nánast sama takti og bólu-
setningum vegna kórónuveirunnar
hefur miðað áfram. Halldór Benja-
mín segist þó hefðu viljað sjá at-
vinnuleysið ganga hraðar niður.
„Við eigum að taka
þeirri vinnu sem býðst“
„Að undanförnu höfum við
heyrt frá stjórnendum fyrirtækja,
svo sem í sjávarútvegi, verslun og
þjónustu og ferðaþjónustu, sem
segja að þrátt fyrir talsvert at-
vinnuleysi gangi illa að fá fólk til
vinnu. Slíkt gengur ekki. Íslenski
hugsunarhátturinn er sá að við eig-
um að taka þeirri vinnu sem býðst
hverju sinni. Ef þau viðhorf eru
breytt þarf umræðu, ekki bara í at-
vinnulífinu, verkalýðshreyfingu og
stjórnmálunum, heldur við eldhús-
borðið á öllum heimilum.“
Í apríl 2019 voru lífskjara-
samningarnir svonefndu undirrit-
aðir. Í kjölfar þeirra var sjónarmið
margra atvinnurekenda að boginn
væri spenntur hátt og tæpast væri
svigrúm til þess að greiða laun
samkvæmt því sem þarna var sam-
ið um. Um þetta segir Halldór
Benjamín ljóst að launastigið í
landinu nú sé ósjálfbært. Liggja
þurfi fyrir hvað er til skiptanna
hverju sinni og þá eigi almenni
vinnumarkaðurinn að leiða þróun
mála. Nú sé ríkið hins vegar komið
fram úr einkageiranum; kjarabæt-
ur í krafti gildandi lífskjarasamn-
inga hafa komið sterkast fram í
launahækkunum opinberra starf-
manna.
Fyrirtækin bera ekki
hærri launakostnað
„Í fjölda atvinnugreina bera
fyrirtæki ekki hærri launakostnað
og við getum ekki haldið áfram á
sömu braut. Í síðustu samningum
var útbúin samsett lausn til að bæta
lífskjör, meðal annars að undir-
byggja að Seðlabankinn lækkaði
stýrivexti eins og gekk eftir. Heim-
ilin eru flest með húsnæðislán á
breytilegum vöxtum, svo fari efna-
hagslífið úr böndum má ætla að
bankinn hækki vexti sem bíta
fljótt,“ segir framkvæmdastjóri SA
og að lokum:
„Kjarasamningarnir falla út
eftir 18 mánuði og nýir samningar
þurfa að byggjast á góðu jafnvægi
ólíkra þátta. Staðreyndin er sú að
hér eru að meðaltali greidd hæstu
laun sem þekkjast, sérstaklega í
neðri hluta tekjustigans. Atvinnu-
rekendur geta verið stoltir af þeim
góðu launum sem þeir greiða og á
síðustu árum hefur samstillt átak
skilað miklu í því endalausa verk-
efni að bæta lífskjörin.“
Atvinnuleysi mælist 7,4%, sem framkvæmdastjóri Samtaka atvinnulífsins vill að gangi hraðar niður
Morgunblaðið/Sigurður Bogi
Hagkerfi Efnahagsbatinn verður hraður, segir Halldór Benjamín Þor-
bergsson sem var á Sauðárkróki í sl. viku að kynna sér útgerðina þar.
Fljótt úr kyrrstöðu í eðlilegt ástand
- Halldór Benjamín Þorbergs-
son hagfræðingur er fæddur
árið 1979. Lauk hagfræðiprófi
frá Háskóla Íslands og er með
MBA-gráðu frá Oxford-
háskóla. Framkvæmdastjóri
SA frá 2016. Var fram-
kvæmdastjóri viðskiptaþróun-
ar Icelandair Group hf. í sjö
ár. Hefur einnig unnið í fjár-
málafyrirtækjum og kennt
þjóð- og rekstrarhagfræði á
háskólastigi.
Hver er hann?
Morgunblaðið/Sigurður Bogi
Hellulagt Víða vantar fólk til starfa um þessar mundir, svo sem vegna
ýmissa verklegra framkvæmda. Gangstígagerð á Selfossi um helgina.
Fyrstu 10 dagar júlímánaðar voru
hlýir og er þetta raunar hlýjasta júlí-
byrjun aldarinnar um landið norð-
austan- og austanvert og á miðhá-
lendinu.
Þetta kemur fram á bloggvef
Trausta Jónssonar veðurfræðings,
hungurdiskum. Meðalhiti í Reykja-
vík þessa tíu daga var 11,8 stig, 0,6
stigum ofan meðallags sömu daga
1991 til 2020 og 0,7 stigum ofan með-
allags síðustu tíu ára og í 8. hlýjasta
sæti (af 21) á öldinni.
Hlýjastir voru dagarnir tíu árið
2009, meðalhiti var þá 13,4 stig, en
kaldastir 2018, meðalhiti þá 9,1 stig.
Meðalhiti á Akureyri þessa daga
var 14 stig, 3,2 stigum ofan með-
allags 1991 til 2020 og 3,5 stigum of-
an meðallags síðustu tíu ára. Er
þetta fimmta hlýjasta júlíbyrjun á
Akureyri frá upphafi mælinga, að
sögn Trausta.
20 stiga hiti í 18 daga
Þá segir hann að 20 stiga hiti hafi
nú mælst einhvers staðar á landinu í
óvenjumarga daga í röð, þeir voru í
gær orðnir 18 en metlengdin er 23
dagar. Í dag er því spáð að hiti fari
yfir 20 stig á Norður- og Austur-
landi.
Morgunblaðið/Hafþór
Hlýtt Börnin á Húsavík hafa kælt sig í hitanum með því að hoppa í sjóinn.
Fyrstu dagar
júlímánaðar hlýir