Morgunblaðið - 17.07.2021, Síða 20

Ýmsar gerðir af heyrnar-
tækjum í mismunandi
litum og stærðum.
Allar helstu rekstrarvörur og
aukahlutir fyrir heyrnartæki fást
í vefverslun heyrn.is
HEYRNARÞJÓNUSTA
2007
HLÍÐASMÁRI 19, 2. HÆÐ • 201 KÓPAVOGI • SÍMI 534 9600
HEYRN@HEYRN.IS • HEYRN.IS
Heyrðu
umskiptin,
fáðu heyrnartæki
til reynslu
20 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 17. JÚLÍ 2021
K
önnun sem Maskína gerði fyrir Vísi.is um
afstöðu kjósenda til áframhaldandi stjórn-
arsamstarfs núverandi stjórnarflokka set-
ur forystu VG í mjög erfiða stöðu. Nið-
urstaða könnunarinnar var að 71 prósent af
kjósendum VG er andvígt því að VG haldi því sam-
starfi áfram.
Til upprifjunar má minna á að VG varð til úr þeim
hluta Alþýðubandalagsins sem ekki tók þátt í mynd-
un Samfylkingarinnar.
Þessi könnun verður til þess að þjarmað verður að
Katrínu Jakobsdóttur um að gefa skýr svör um
hennar afstöðu. Svari hún því til að hún sé opin fyrir
slíku samstarfi áfram getur hún verið að hrekja stór-
an hóp kjósenda frá flokki sínum.
Niðurstaða könnunarinnar kemur þeim ekki á
óvart sem eitthvað þekkja til viðhorfa fólks á vinstri
kantinum. Þar er andúðin á Sjálfstæðisflokknum
mikil. Að hluta til eru það leifar frá dögum kalda
stríðsins en hjá yngri kynslóðum tengist sú andúð
þróun viðskiptalífsins síðustu þrjá áratugi. Sennilega
vita yngri kynslóðir á vinstri
kantinum ekki að bæði Alþýðu-
flokkur og Alþýðubandalag
stóðu að þeirri lykilákvörðun,
ásamt Framsókn, að gefa fram-
sal veiðiheimilda frjálst án þess
að taka upp auðlindagjald um leið.
Einhverjir kjósendur VG munu líta svo á að með
því að kjósa VG séu þeir að tryggja Sjálfstæð-
isflokknum aðild að ríkisstjórn.
Þess vegna verður þrýstingurinn á Katrínu að úti-
loka samstarf við Sjálfstæðisflokkinn mjög mikill og
kannski óbærilegur.
Það hjálpar svo ekki til að hálendisfrumvarpið náði
ekki í gegn.
Samskipti Sjálfstæðisflokksins og vinstrimanna
hafa ekki alltaf verið neikvæð. Í því sambandi má
minna á nýsköpunarstjórn Ólafs Thors og eins náið
samstarf Bjarna heitins Benediktssonar við verka-
lýðsforingja Alþýðubandalagsins á kreppuárunum
1967-1969.
Fyrir rúmum fjörutíu árum var reynt að koma á
samstarfi Alþýðubandalags og Sjálfstæðisflokks í rík-
isstjórn en þá kom hörð afstaða sumra forystumanna
Alþýðubandalagsins þeim sjálfstæðismönnum á óvart
sem í þeim viðræðum stóðu.
Skýringin á því var kannski sú að þá höfðu þeir
rökstudda ástæðu til að ætla að Sjálfstæðisflokk-
urinn væri að klofna vegna þess sem síðar kom í ljós,
það er að Gunnar Thoroddsen var á sama tíma að
mynda sína stjórn.
Hins vegar er það veruleiki að síðustu árin hefur
tekizt mjög náið samstarf á milli flokksbundinna
sjálfstæðismanna og forystumanna Alþýðubandalags-
ins fyrr á tíð um andstöðu við aðild að ESB og um
orkupakkamálin.
Katrín Jakobsdóttir gæti auðvitað brugðizt við
þessari könnun með því að hefja umræður innan síns
flokks með það fyrir augum að auka stuðning við nú-
verandi stjórnarsamstarf. Það hefur tekizt vel og
augljóst að slíkt samstarf skilar árangri fyrir sam-
félagið.
Á dögum kalda stríðsins var samfélag okkar klofið
í herðar niður. Það getur ekki verið nokkrum manni
til hagsbóta að viðhalda þeim klofningi. Þvert á móti
er ástæða til að vinna í því að þurrka þann gamla
klofning út
Og veruleikinn er sá að stórir hópar sjálfstæð-
ismanna og Vinstri-grænna eru nú sammála um viss
grundvallaratriði, svo sem um andstöðu við aðild Ís-
lands að ESB og um að við eigum að hagnýta okkur
rétt okkar samkvæmt EES-samningnum.
Þegar svo er komið er samstarf þessara tveggja
flokka eðlilegt. Og ekki má gleyma því að afstaða
Birgis Kjarans til náttúruverndar
á sér marga stuðningsmenn innan
Sjálfstæðisflokksins enn í dag.
Með þessum rökum er auðvelt
að halda því fram að þessir tveir
flokkar séu eðlilegir samstarfs-
aðilar og það á við um Framsókn líka. Könnun
Maskínu er engu að síður staðreynd, sem sýnir að
gömul viðhorf eru rótgróin meðal fólks. Þeim þarf
að breyta vegna þess að nú er svo komið að sam-
starf þeirra þriggja flokka, sem nú starfa saman, er
augljóslega farsælast fyrir þjóðina.
Öðru máli gegnir ef reynt yrði að mynda svokall-
aða vinstristjórn. Samfylkingin er ESB-sinnaður
flokkur sem virðist ekki leggja neina áherzlu á að
þessi litla þjóð haldi sjálfstæði sínu. Viðreisn er sama
sinnis. Það þýðir að samstarf í slíkri ríkisstjórn yrði
mjög erfitt fyrir VG.
Það er því nokkuð ljóst að myndun núverandi rík-
isstjórnar markaði ákveðin tímamót og tók mið af
ákveðnum breytingum í pólitíkinni hér eftir lok kalda
stríðsins.
Öll þessi breyttu viðhorf er sjálfsagt að ræða opið
við kjósendur í kosningabaráttunni. Slíkar umræður
mundu auðvelda fólki að skilja þær breytingar sem
hér hafa orðið á þremur áratugum.
Sennilega gera stjórnmálamenn of lítið af því að
ræða svona mál við fólk og þess vegna lenda þeir í
svona klemmu eins og VG stendur frammi fyrir í
þessari kosningabaráttu.
Allt bendir til þess að VG sé að verða stærri flokk-
ur en Samfylkingin. Fyrr á árum hefði ekki komið til
greina að forveri VG myndaði ríkisstjórn hér. Nú
þykir sjálfsagt að sjá Katrínu Jakobsdóttur á leið-
togafundum NATÓ.
Við skulum vona að könnun Maskínu verði ekki til
þess að við hverfum aftur til fortíðar í framvindu ís-
lenzkra stjórnmála.
Það er nóg komið af sundurlyndi í okkar litla sam-
félagi.
VG í klemmu
Nóg komið af sundurlyndi
í okkar litla samfélagi.
Af innlendum
vettvangi …
Styrmir Gunnarsson
styrmir@styrmir.is
Þ
egar ég var krakki fannst mér skemmtilegt þegar sagt var
smér og két, í staðinn fyrir hið hversdagslega smjör og kjöt.
Mér fannst líka vinalegt þegar einhver sagði venur og meinti
vinur. Mest af slíku sérhljóðaflökti lærði ég að væri flámælgi,
ég tengdi það helst við gamalt fólk en setti mig ekki mikið inn í það,
enda viðkvæðið að þetta væri á undanhaldi.
Í seinni tíð hins vegar, og þá er ég eiginlega að meina á síðustu mán-
uðum, hef ég tekið eftir hinum ýmsu tilbrigðum við framburð sérhljóða
í miðjum orðum. Ég veit ekki hvort þetta er kerfisbundið, a.m.k. er
þetta ekki bundið við latmælin hakka og lakka (hækka, lækka), mér
finnst þetta beinlínis út og suður, en hef hvorki á því haldbærar skýr-
ingar né fræðiheiti. Kannski ég reyni að færa hér fram nokkur dæmi,
því ég hef í alvörunni tekið glósur.
Þetta byrjaði með hangi-
kjötinu. Sjónvarpsauglýsing
um jólin sagði: „Íslenskt
hangikjöt, höfðin sem við
elskum“ (hefðin). Og þá fór
ég að skrifa niður. Barn í
viðtali sagði „það var arfitt
að vera einn heima“ (erfitt),
en ég bar mig síður eftir línum barna. „Hvað var það sem tröflaði?“
spurði þá manneskja í útvarpinu og ég fór aftur að glósa. „Kannski
akkert (ekkert),“ var svarið, „en þarna eru einstaklingar sem landa
(lenda) milli kerfa“.
Ég var ekki farin að sjá neitt mynstur enn.
Og áfram hélt þetta í gegnum kófið. „Ég kláraði þatta (þetta) í fyrstu
belgju (bylgju)“, sagði einn og annar vildi tryggja að „upplýsingar
væru tel“ (til). Íþróttalýsandi lýsti lokamínútum: „Þessi bolti andar
(endar) í markinu“ og einsýnt að niðurstaðan „myndi brauta (breyta)
mjög miklu“. „Já, það er hægt að berja (byrja) á næstu dögum“, sagði
embættismaður um umbótamál, ekki slagsmál. Framtakssamt fólk í
sjónvarpi sýndi veitingahús í vinnslu: „Hér verða snertingar (snyrt-
ingar),“ en þegar spurt var hvort aðsókn væri tryggð var svarið: „Við
höfum ekki högmund (hugmynd) um það“. Enda faraldurinn verið
„þungt hegg (högg)“. Og stofnaður var „hópur þar sem setja (sitja)
fulltrúar“ einhverra sem ég man ekki hverjir voru, enda var inntak við-
tala þarna tekið að fara framhjá mér út af öllum þessum bjöguðu sér-
hljóðum. „Í sömar verður þetta tilkynnt“, sagði e-r, um e-ð. Og uppá-
haldið mitt: „Hörðin er opin!“
Það er varla að ég sjái mynstur enn, þótt ég sé búin að lista þetta
upp. Og kannski tala ég svona líka, ég hreinlega veit það akki (ekki),
treysti því bara að tæknileg heiti séu komin á þennan margslungna
framburð, auk félagsskýringa, en það sem mér leikur um leið forvitni á
að vita er hvernig okkur mun þá ganga að læra skýr sérhljóðamál, svo
sem ítölsku, sem stundum er sagt að liggi betur við okkur en t.d.
enskumælandi, sem fela marga framburðarmöguleika í einum og sama
ritaða sérhljóðanum. Mun okkar Mílanó breytast í Mílenú? Pasta í
peasta? Og af hverju stafar þetta? Það er spörning.
Hvar andar þetta?
Tungutak
Sigurbjörg Þrastardóttir
sitronur@hotmail.com
Framburðarbreyting Flámælgi er
framburðarbreyting sem var út-
breidd á Vesturlandi og Suður-
landi á fyrri hluta 20. aldar á Ís-
landi en hefur verið á undanhaldi.
Morgunblaðið/Sigurður Bogi
Í heimsfaraldrinum hef ég haldið
mig heima við, og þá hefur gef-
ist tími til að lesa ýmsar ágætar
bækur. Ein þeirra er sjálfs-
ævisaga Árna Bergmanns, Eitt á
ég samt, sem kom út fyrir nokkr-
um árum. Hún er lipurlega skrifuð
eins og vænta mátti.
Árni fór ásamt Arnóri Hanni-
balssyni til náms í Moskvu 1954. Í
sjálfsævisögunni segir hann frá
því (bls. 110), að á útmánuðum
1956 hafi tveir römmustu stalín-
istar Íslands, Kristinn E. Andrés-
son, forstjóri bókafélagsins Máls
og menningar, og Eggert Þor-
bjarnarson, framkvæmdastjóri
Sósíalistaflokksins, komið til
Moskvu í því skyni að sitja þing
kommúnistaflokks Ráðstjórnar-
ríkjanna. Þeir Árni og Arnór hafi
heimsótt þá á gistihús og talið
borist að ömurlegu hlutskipti
Eystrasaltsþjóðanna þriggja, Eist-
lendinga, Letta og Litháa. Kreml-
verjar höfðu hertekið lönd þeirra,
barið niður alla andstöðu og flutt
marga frammámenn í gripavögn-
um til Síberíu. Eggert hafi neitað
að trúa frásögnum íslensku stúd-
entanna um ástandið í Eystra-
saltslöndum, en Kristinn tekið
þeim betur, enda hafi hann fengið
svipaðar upplýsingar frá íslensk-
um sjómanni, sem siglt hafi á
Ventspils í Lettlandi. „Já, ég veit,
að þetta er rétt hjá strákunum,“
sagði Kristinn.
Árni bætir við: „Ég segi frá
þessu hér, m.a. vegna þess að ekk-
ert er eins einfalt og það lítur út
fyrir að vera í skrifum manna eins
og Hannesar H. Gissurarsonar og
Þórs Whitehead.“ En hvað er Árni
í rauninni að segja með þessari
sögu? Hann er að segja, að Krist-
inn hafi gert sér að minnsta kosti
nokkra grein fyrir kúguninni í
Ráðstjórnarríkjunum. Samt barð-
ist Kristinn ótrauður alla ævi fyrir
því að koma á svipuðu kerfi á Ís-
landi og stóð þar eystra. Skoðun
hans breyttist ekki hið minnsta
eftir þetta samtal. Yrði Sovét-
Ísland, óskalandið, ekki til með
góðu, þá með illu.
.Athugasemdir og leiðréttingar vel þegnar
Hannes H. Gissurarson
hannesgi@hi.is
Fróðleiksmolar úr sögu og samtíð
Eins einfalt og það
lítur út fyrir að vera