Morgunblaðið - 31.07.2021, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 31. JÚLÍ 2021
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Það hefur verið
rauður þráð-
ur í gegnum
allt það, sem gengið
hefur á vegna kór-
ónuveirufaraldurs-
ins hér á landi, að
upplýsingagjöf frá
stjórnvöldum hefur
að mestu verið snurðulaus og
kapp hefur verið lagt á að fyrir
lægi hver staðan væri á faraldr-
inum.
Upplýsingagjöf hefur verið
sinnt með reglulegum blaða-
mannafundum og gagnabirtingu
á vefnum covid.is. Stjórnvöld
gerðu sér augljóslega grein fyrir
því að þegar grípa þyrfti til ein-
stakra aðgerða þar sem gengið
væri á réttindi almennings með
íþyngjandi hætti væri nauðsyn-
legt að allir væru vel upplýstir
um hvers kyns væri, skildu og
styddu nauðsynlegar aðgerðir.
Greið upplýsingagjöf væri í raun
forsenda þess að hægt væri að
leggja umfangsmiklar takmark-
anir og höft á samfélagið.
Vissulega hefur stundum ver-
ið kallað eftir meiri upplýsingum
en lágu fyrir, til dæmis um stöð-
una í bóluefnamálum.
Hins vegar hefur alltaf verið
auðvelt að fá upplýsingar um
umfang faraldursins hér á landi
og útbreiðslu og álagið á heil-
brigðiskerfið. Þar til nú.
Smit hafa breiðst hratt út und-
anfarið eftir að hið bráðsmitandi
delta-afbrigði af kórónuveirunni
barst hingað til lands. Í Morg-
unblaðinu í gær var sagt frá því
að Landspítalinn hefði tilkynnt á
fimmtudag að ekki verði gefnar
upplýsingar um það í einstökum
tilvikum hvort innlagðir sjúk-
lingar með kórónuveiruna hafi
verið bólusettir eða ekki óski
fjölmiðlar eftir. Var sú skýring
gefin að þetta væru svo fáir ein-
staklingar og slíkar upplýsingar
gætu orðið til þess að starfsfólk á
sjúkrahúsinu vissi meira um þá,
en það ætti að vita. Sagði þó að
færi innlögnum að fjölga yrði
bólusetningarstaða
gefin út í samráði
við sóttvarnalækni.
Það er rétt að fáir
hafa verið lagðir inn
á sjúkrahús vegna
þeirrar bylgju far-
aldursins, sem nú
stendur yfir. Það
eru vitaskuld góðar fréttir og
sýna að þótt smitin séu víða sé
bóluefnið að gera sitt gagn.
Hins vegar hefði mátt ætla að
það væri mikilvægt að koma því
á framfæri hvort þeir, sem hafa
aukin eða alvarlegri einkenni,
eins og það er orðað, séu bólu-
settir eða ekki. Slíkar upplýs-
ingar gætu jafnvel orðið til þess
að hvetja þá, sem enn hafa ekki
farið í bólusetningu, til að láta af
því verða.
Þá hefur þess orðið vart á rit-
stjórn Morgunblaðsins, að
óánægju gæti meðal forystu-
manna í heilbrigðiskerfinu með
að í fréttum sé áhersla lögð á það
hve hátt hlutfall þeirra, sem hafa
smitast, eru með engin eða væg
einkenni (stöðugt um 97%, góðu
heilli) vegna þess að slíkar upp-
lýsingar gætu vakið efasemdir
um réttmæti og meðalhóf yf-
irstandandi aðgerða. Til þeirra
aðgerða var gripið vegna þess að
eins og ávallt eru þeir, sem þurfa
að taka þessar ákvarðanir, eins
og flugmenn í blindflugi í þoku.
Þótt fátt benti til þess nú að
þessi bylgja faraldursins myndi
ríða heilbrigðiskerfinu á slig,
hefði verið erfitt að verja að-
gerðaleysi ef sigið hefði á ógæfu-
hliðina.
En það á ekki og má ekki vera
hlutverk heilbrigðiskerfisins að
vera í áróðursstarfi varðandi
stefnumörkun og aðgerðir. Við
verðum einmitt að geta reitt
okkur á að þar láti menn vísindin
og gögnin ráða ferð, en ekki síð-
ur að þar gæti fyllstu hreinskilni
líkt og góðir læknar temja sér.
Upplýsingagjöf vekur ekki
tortryggni. Það gerir skortur á
upplýsingum.
Upplýsingagjöf
vekur ekki tor-
tryggni – það gerir
skortur á upplýs-
ingum}
Upplýsingagjöf á tímum
kórónuveirunnar
Mikill gaura-
gangur hefur
verið í þeim, sem
af óskiljanlegum
ástæðum vilja koll-
varpa stjórnar-
skránni. Merkilegt
er að eitt af því, sem er þyrnir
í þeirra augum, er að ekki er
hlaupið að því að breyta
stjórnarskránni.
Birgir Ármannsson, formað-
ur þingflokks Sjálfstæðis-
flokksins, skrifar þarfa ádrepu
um þessi mál í blaðið á
fimmtudag. Meginniðurstaðan
í grein hans ætti að blasa við
öllum. Það á að vera erfitt að
breyta stjórnarskrá. Það á
ekki að vera auð-
velt að hringla með
þær grundvallar-
reglur, sem við
höfum að leiðar-
ljósi í okkar lýð-
ræðissamfélagi.
Breyting á stjórnarskrá á ekki
að vera eins og hver önnur
lagabreyting.
Þeir sem vilja geta rasað að
því að breyta stjórnarskránni
mega hafa í huga að þeir gætu
þurft að iðrast óðagotsins því
aldrei er að vita hvernig veður
skipast í pólitík og hverjir ná
völdum. Núgildandi reglur
byggjast á varúð og hafa
reynst vel.
Varasamt væri að
auðvelda upp-
stokkun stjórn-
arskrár}
Breytingar á stjórnarskrá Þ
að er stór áfangi að eldast, það á
að vera gott að eldast og við eig-
um að geta hugsað til eldri ár-
anna sem áhyggjulauss lífs, en sú
er ekki raunin fyrir marga. Eldri
borgurum hafa verið veitt fyrirheit síðustu
árin um bætt kjör og leiðréttingu vegna
ósanngjarnra skerðinga, en ekkert hefur ver-
ið gert. Það er margt sem þarf að gera betur
í málefnum eldri borgara.
Viðvarandi skortur er á hjúkrunarrýmum,
langir biðlistar hafa verið síðustu ár eftir
hjúkrunarrýmum og hafa biðlistarnir lengst
hratt síðustu ár. Kallað hefur verið eftir úr-
bótum frá stjórnvöldum við fjölgun hjúkr-
unarrýma og bætt starfsumhverfi hjúkr-
unarheimila. Sveitarfélög ráða mörg hver
ekki við reksturinn og hafa óskað eftir því að
ríkið taki yfir rekstur hjúkrunarheimila. Ekki hefur
verið brugðist við ákalli um breytt starfsumhverfi og er
löngu komið að þolmörkum. Í byrjun þessa árs voru 453
einstaklingar á biðlista eftir hjúkrunarrými á öllu land-
inu, þessa biðlista verður að leysa. Meðalaldur Íslend-
inga hefur farið hækkandi síðustu áratugi, það segir sig
sjálft að með hækkandi meðalaldri þarf að bregðast við,
það vandamál mun ekki leysast að sjálfu sér heldur
mun versna ef ekkert verður að gert.
Fjölbreyttara búsetuúrræði þarf, úrræði sem tekur
við þegar einstaklingar geta ekki búið lengur
heima en hjúkrunarheimili hentar ekki. Kall-
að hefur verið eftir því að það millibilsástand
sem þarna skapast verði brúað, fjölgað verði
búsetuúrræðum fyrir þennan hóp.
Lítið sem ekkert hefur gerst í málefnum
eldri borgara á þessu kjörtímabili og er bú-
setuúrræði einungis brot af því sem betur
má fara. Eldri borgarar eiga að fá að lifa
áhyggjulausu lífi og fá til baka frá samfélag-
inu sem þeir hafa byggt upp og öðlast þann-
ig réttindi, kjör og aðstæður sem þeir eiga
skilið. Málefnin verður að vinna í góðu sam-
bandi við eldri borgara því þannig náum við
góðum árangri.
Málefni eldri borgara eru málefni okkar
allra. Yngra fólk ber mikinn hag fyrir eldri
borgurum og er ekki síður hæft til að vinna
að þeim málefnum. Miðflokkurinn hefur alltaf lagt
áherslu á að kjör eldri borgara verði bætt og staðið
verði við gefin fyrirheit. Sýna verður því fólki sem hefur
byggt upp samfélagið að við kunnum að meta framlag
þess. Leiðrétting á réttindum, kjörum og aðstæðum
eldri borgara getur ekki beðið lengur. fjolahrund@-
althingi.is
Fjóla Hrund
Björnsdóttir
Pistill
Framtíð okkar allra
Höfundur skipar 1. sæti á lista Miðflokksins í Reykjavíkur-
kjördæmi suður fyrir komandi alþingiskosningar.
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
FRÉTTASKÝRING
Esther Hallsdóttir
esther@mbl.is
N
ý gögn frá Bretlandi
benda til þess að bólu-
efni verndi fólk jafn vel
gegn alvarlegum veik-
indum vegna Alfa-afbrigðis Cov-
id-19-veirunnar og Delta-afbrigð-
isins. Þetta kemur fram í skýrslu
embættis landlæknis í Englandi
vegna Covid-19-bólusetningar sem
kom út í vikunni.
Samkvæmt gögnunum, sem
safnað var fram til 13. júní á þessu
ári, veittu bóluefni um 93 prósenta
vörn gegn alvarlegum veikindum og
sjúkrahúsinnlögnum vegna Alfa-
afbrigðis veirunnar og um 96 pró-
senta vörn vegna Delta-afbrigðisins.
Um tíu prósenta munur var þó
á vörn bóluefnanna við almennum
einkennum vegna afbrigðanna (e.
symptomatic disease), það er ein-
kennum sem ekki teljast alvarleg
eða tilefni til innlagnar. Tveir
skammtar af bóluefni veittu að
meðaltali 89 prósenta vörn gegn
slíkum einkennum af völdum Alfa-
afbrigðis Covid-19 en um 79 pró-
senta vörn gegn einkennum af völd-
um Delta-afbrigðisins.
Gögnin eru ekki aðgreind eftir
tegundum bóluefna, en fjögur bólu-
efni hafa verið samþykkt til notk-
unar í Bretlandi. Þau eru bóluefni
Pfizer-BioNTech, Moderna, Oxford-
AstraZeneca og Janssen.
Einn af hverjum fjórum ekki
lagður inn vegna Covid-19
Samkvæmt gögnum sem
breska heilbrigðiskerfið (NHS) birti
í fyrsta sinn opinberlega í vikunni,
og greint er frá í The Telegraph,
liggur einn af hverjum fjórum sjúk-
lingum, sem flokkaðir hafa verið
sem Covid-19-innlagnir, á spítala af
öðrum ástæðum.
Breska heilbrigðiskerfið hefur
frá því í mars birt daglega fjölda
þeirra sem lagðir eru inn með Cov-
id-19. Eitt helsta markmið stjórn-
valda í baráttunni við veiruna þar
ytra hefur verið að verja heilbrigð-
iskerfið álagi.
Eftir beiðni frá heilbrigðis-
ráðherra landsins hafa tölurnar nú í
fyrsta sinn verið aðgreindar í þá
sem liggja inni vegna veikinda af
völdum kórónuveirunnar og þá sem
liggja inni af öðrum ástæðum en
eru einnig smitaðir af kórónuveir-
unni. Spítölum hefur verið gert að
safna þessum upplýsingum og ná
gögnin nú aftur til 18. júní á þessu
ári.
Allir sem lagðir eru inn á spít-
ala í Bretlandi eru skimaðir reglu-
lega fyrir veirunni. Þannig hafa þeir
sem leggjast inn á spítala af öðrum
ástæðum en Covid-19, til dæmis
vegna fótbrots, og vita jafnvel að
þeir séu smitaðir, verið taldir með í
tölfræðinni yfir þá sem lagðir eru
inn með kórónuveiruna, án þess að
greint sé á milli þeirra og þess hóps
sem er alvarlega veikur vegna Cov-
id-19.
Af 5.021 sem var lagður inn á
spítala í liðinni viku smitaður af
Covid-19 voru 1.166 á spítala vegna
annarra kvilla.
Gagnrýni hefur heyrst frá
þingmönnum breska íhaldsflokksins
í kjölfar birtingarinnar þess efnis að
ríkisstjórnin hafi byggt ákvarðanir
sínar hingað til á gölluðum og mis-
vísandi gögnum. Þeir telja að gögn-
in hafi átt að vera birt fyrir mörg-
um mánuðum.
Heilbrigðisyfirvöld hafa þó
bent á að einstaklingar gætu glímt
við veikindi sem tengjast kórónu-
veirunni óbeint þrátt fyrir að hafa
ekki verið lagðir inn beinlínis vegna
Covid-19, svo sem vegna heilablóð-
falls sem veiran gæti hafa aukið lík-
ur á.
Verndi jafn vel gegn
Alfa og Delta
AFP
Bólusetning Vel gengur að bólusetja gegn kórónuveirunni í Bretlandi.
Talið er að bólusetningar hafi
komið í veg fyrir um 60 þús-
und dauðsföll í Bretlandi fram
til 11. júlí. Þá hafi þau komið í
veg fyrir um 52.600 sjúkra-
húsinnlagnir hjá fólki eldra en
65 ára í Bretlandi, þar af um
8.800 innlagnir meðal ein-
staklinga 65 til 74 ára,
20.300 innlagnir einstaklinga
75 til 84 ára og 23.500 inn-
lagnir 85 ára og eldri. Þetta
kemur fram í skýrslu embætt-
is landlæknis í Englandi. Þá er
talið að að bólusetningar hafi
komið í veg fyrir 21,3-22,9
milljónir smita þar í landi.
Samkvæmt skýrslunni
vernda bóluefnin vel gegn
alvarlegum veikindum af
völdum Covid-19 og ávinn-
ingur af þeim meiri en
möguleg áhætta vegna auka-
verkana.
Bólusetning
verndar
BÓLUSETNINGAR BJARGA
MANNSLÍFUM Í BRETLANDI