Morgunblaðið - Sunnudagur - 01.08.2021, Side 23

1.8. 2021 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 23
TÍMAVÉLIN
Á
sumum heimilum er
það unun fyrir börnin
að fara í rúmið á
kvöldin, en á öðrum er
það hreinn bardagi á
hverju kvöldi, þegar komið er að
háttatíma. – Foreldrarnir verða að
lokka þau, reka þau, eða hreint og
beint að berja þau, til þess að fá þau
til þess að fara í rúmið. Það er leið-
inlegt að láta dag barnsins enda á
þann hátt.“
Þannig komst danski barnaupp-
eldissálfræðingurinn Grete Janus,
cand. physch, að orði í grein um
háttatíma barna í þættinum Kven-
þjóðin og heimilið í Morgunblaðinu
18. júlí 1951. Fram kom að Janus
hefði skrifað greinar í blöð og tíma-
rit.
Ekki neyða börnin
„Venjulega má koma í veg fyrir
þessi ólæti á kvöldin, eða a.m.k.
minnka þau, ef foreldrarnir athuga
sinn gang, og reyna að skilja börnin.
Best væri ef komið væri upp nokk-
urs konar stundatöflu fyrir þau, yfir
daginn,“ sagði Janus.
Fyrst af öllu urðu foreldrarnir að
gera sér það ljóst, að dómi Janus, að
þeir gætu ekki neytt börnin eða hót-
að þeim til þess að sofa fleiri tíma
heldur en þeim væri nauðsynlegt.
Þar fyrir utan yrðum við að gera
okkur ljóst að börn, alveg eins og
fullorðnir, þurfa misjafnlega mikinn
svefn.
„Þó tveggja ára barn nágrannans
sofi 13 tíma á sólarhring, þá er ekki
þar með sagt að yðar barn þurfi
þess, það getur aðeins þurft að sofa
12 tíma, ef það tilheyrir þá ekki
þeim, sem þurfa að sofa 14 tíma.
Sum börn sofa um hádegið, alveg
þangað til þau þurfa að fara í skól-
ann, öðrum nægir aftur á móti að
sofa einungis síðdegis, og sum eru
vakandi allan daginn, jafnvel áður en
þau verða eins árs.“
Hún taldi mikilvægt að reyna að
komast að því, hvað það er, sem okk-
ar eigin börn þarfnast, líka það sem
þau þarfnast í sambandi við svefn-
inn.
„Margir foreldrar nota rúmið sem
nokkurs konar hegningu. – Það á
maður ekki að gera. Láti maður
barnið fara í rúmið af því að það hef-
ur verið óþægt, getur maður átt það
á hættu að barnið fái óbeit á því að
fara í rúmið.“
Skiljið börnin
Einnig verður maður, að sögn Janus,
að gæta þess að barnið fái það ekki á
tilfinninguna að maður vilji láta það
fara snemma að hátta, af því að mað-
ur vilji fá frið. Börnin eigi í miklu
stríði við það að þeim finnist þeim
vera ofaukið, eða að þau séu fyrir
manni.
„En þau þarfnast þess að vera
með fullorðna fólkinu. Það sjest best
á því, hve oft þau kalla á mömmu á
kvöldin, biðja um vatn, mat eða sögu,
þegar þau koma oft hlaupandi inn á
daginn af því, „að þau hafi gert þetta
eða sagt hitt“, þá eru þau í raun og
veru að reyna að komast í sterkara
samband við fullorðna fólkið.“
Þreytan á að vera eðlileg
Janus sagði alþekkt að börnin
væru alltaf erfiðust þá daga sem
mæðurnar hefðu sérstaklega mikið
að gera. En okkur liggi alltof oft við
að gleyma að það eru einungis okkar
annir sem eiga sök á óþekkt þeirra
en ekki öfugt.
„Í kvöld sofnar hann ábyggilega
snemma,“ sagði afi nokkur einu
sinni, eftir að hann hafði verið að
leika við barnið allan daginn. En
hvað gerðist, barnið var glaðvakandi
klukkan 10, en afinn sofnaði vært kl.
átta.
„Það er misskilningur að börnin
sofni fyrr, ef maður reynir að þreyta
þau, því þá eru þau allt of spennt til
þess að geta sofnað. Þreyta
barnanna á að vera eðlileg þreyta,
sem kemur eftir rólegan dag, þegar
allt hefur gengið sinn vanagang, lítið
eitt af gleði og lítið eitt af mótlæti, en
margar og góðar leikstundir.“
Það er misskilningur að börn sofni fyrr, ef maður reynir að þreyta þau, því þá eru þau allt of spennt til þess að geta sofnað. Þreyta
barnanna á að vera eðlileg þreyta, sem kemur eftir rólegan dag, þegar allt hefur gengið sinn vanagang. Þessa speki var að finna í
Morgunblaðinu fyrir sjötíu árum.
Orri Páll Ormarsson orri@mbl.is
Börn að leik einhvern tíma
eftir miðja síðustu öld.
Morgunblaðið/Ólafur K. Magnússon
Tápmikil börn á leikvelli í
Reykjavík árið 1976.
Morgunblaðið/Ólafur K. Magnússon
Börn Ólafs K. Magnússonar
ljósmyndara ásamt félögum
með Magnús Ólafsson í
vagni árið 1971.
Morgunblaðið/Ólafur K. Magnússon
Ekki nota rúmið sem hegningu