Strandapósturinn - 01.06.1971, Blaðsíða 9

ÁVARPSORÐ — SUÐUR
Að fara suður er orðið nokkuð gamalt hugtak meðal Islendinga, og
ekkert var athugavert við það, að menn skryppu til höfuðstaðarins í
verzlunarerindum og af öðrum persónulegum ástæðum. Þeir skiluðu sér
að jafnaði heim aftur á tilskildum tíma og héldu áfram að sinna sínum
störfum hver í sinni heimabyggð.
Að fara suður merkir viðast á landinu að fara til Reykjavíkur, og svo
rammt kveður að rótfestu þessa hugtaks í málinu, að jafnvel Vest-
mannaeyingar tala um að fara suður, þegar þeir ætla til Reykjavíkur,
þótt farið sé sem næst beint í norður.
Að fara suður í þessari merkingu felur í sér dálitla tilbreytingu, og
hafði kannski á sér ofurlítinn ævintýrablæ hér áður fyrr, ekki sízt f
augum barna og unglinga. Að vísu eru slíkar suðurferðir orðnar tiltölu-
lega hversdagslegar með tilkomu nútímasamgöngutækja og vegakerfis,
og fjölmiðla, sem flytja undur veraldar inn í stofur útkjálkabúa. Mesti
ljóminn er því farinn af þessari hlið suðurferða.
1 stað hinna gömlu suðurferða einstaklinga, upphófust nýjar ferðir,
sem áttu sér óskyldar orsakir og tilgang. Annars vegar var um að ræða
vandamál lífsafkomu og hins vegar aðdráttarafl aukinna þæginda og
tekna fyrir sunnan. Ástæðumar eru alþekktar og þurfa ekki skýringa
við á þessum vettvangi. Fólk hefur flykkzt á brott frá óblíðum ströndum
og fiskiþurrð og lái þvi hver sem vill. Slíkt ber að skoða I raunsæu
Ijósi, og sé það gert, hlýtur sanngjarn dómari að komast að þeirri nið-
urstöðu, að engin tiltæk meðul gætu stemmt stigu við slíkri þróun
í dag.
Og enn fækkar fólki á Ströndum. Það ætlar suður í haust. Ennþá
mun fjölga yfirgefnum mannvirkjum og hnípnir mannabústaðir biða
vetrarins í auðn og tómi. Veraldleg verðmæti, sem ekki má lengur nýta.
Arfurinn aldagamli, steyptur i svipmót harðbýlla stranda, tekur sér
fari suður í angurværu brjósti öldungsins, sem tók við honum í granda-
leysi og sem sjálfsögðum hlut, alls óvitandi um þá félagslegu þróun,
sem nú sópar öllu „suður“ eins og litli bæjarlækurinn, sem verður að
beljandi stórfljóti í leysingum og kollvarpar öllu, sem hann var aðeins
lítill hluti af sjálfur.
Já, suður. En römm er sú taug — og margt mun verða hugsað og
„rótslitnum kvistum“ tíðlitið í sálarfylgsnin. Megi þeim farnast vel á
suðurslóðum, og megi þeim auðnast að skila því bezta af arfinum, því
salti jarðar sem magnaðist á Ströndum norður og er þeirra skerfur til
hins bezta í íslenzku mannlífi.
I.K.J.