Morgunblaðið - Sunnudagur - 12.09.2021, Síða 16

16 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 12.9. 2021
R
éttar tvær vikur eru nú til kjör-
dags. Það fer ekki á milli mála að
kosningar leggjast dálítið öðruvísi
í landann nú en oftast endranær.
Þar kemur margt til.
Yfirskyggð barátta
Þessi þjóð er, rétt eins og ýmsar aðrar þjóðir,
nær okkur og fjær, enn vönkuð eftir veiruboð-
flennuna, enda hafa þær í hálft annað ár fengið
æði misvísandi upplýsingar um það, hvort veiran
er að koma eða fara, hvers vegna hún kom og
hvort það var af mannavöldum eða ekki. Byggð
var upp tröllatrú á bólusetningu, en áður en varði
var allt í „vísindalegri upplausn“. Þjóðarleiðtogar
ESB vitnuðu í sína „vísindamenn“ sem segðu þeim
að sum bóluefnin væru beinlinis skaðleg (Astra-
Zeneca). Ekki liðu margir mánuðir þegar enn
kipptu menn fótunum undan traustinu sem öllu
skipti: Spurningin sem vaknaði var hvort bóluefni
endist eða séu bara bóla, og þurfi áfyllingu reglu-
bundið á fólk eins og tanka bíla. Og svo komu
endalausar ruglfréttir um á þriðja þúsund af-
brigði, og síðast í gær stóð furðustofnunin „RÚV“
fyrir uppnáminu, sem virtist geta velt öllum til-
gátum á haus, svo fæst virtist að marka lengur.
Í felubúningum
Stjórnmálamenn á fyrrnefndum svæðum komu sér
upp meira eða minna svipuðum frösum um að
fylgja beri vísindunum. Þóttust margir þeirra
stikkfrí og þrælábyrgir með því að vísa allri
ábyrgð á „vísindin“. Það var að nokkru áður en
ýmsir tóku að átta sig á, að það var næstum
óþægilega fátt sem virtist vísindalega fast í hendi.
En stjórnmálamenn í hinum vestræna heimi, úr
öllum flokkum, voru eins og eineggja margburar
og héldu sig við frasana og kækinn um að þeim
bæri að hanga aftan í vísindunum. Og almenn-
ingur tók að gruna stjórnmálamenn sína um
græsku. Hlaupnir fyrir horn, án allrar áhættu.
Í „vísindunum“ gilda margvísleg og næsta algild
lögmál, en á daginn kom að í hinum algildu lög-
málum leyndust ótal óþægilegir fyrirvarar.
Samanburður við boltann
Fótboltaáhugamenn heyra sérfræðinga í þeirri
grein segja í hverjum sínum þætti „að í fótbolta
geti allt gerst“. Við, þessir sem ekkert kunnum
nema horfa á, teljum að í fótbolta geti einungis
þrennt gerst: Heimaliðið gæti unnið, gestirnir
gætu unnið eða það gæti orðið jafntefli.
En við viðurkennum á hinn bóginn að í getraun-
um um fótbolta getur næstum allt gerst.
Þar geta menn reyndar, eins og stjórnmálamenn
varðandi veiruna, valið að fylgja „spá sérfræðing-
anna“. Geri menn það, þá er nánast víst að enginn
fær neitt út úr því, en munu þó hugsanlega enda
með rúmlega helming réttan og engan vinning.
Líkur á stórvinningi eru hins vegar nánast eng-
ar sé sérfræðingunum fylgt út í æsar. Því slysist
sérfræðingar á að vera nærri toppi þá eru allir
veðjandi menn þar og enginn fær neitt.
Stóri vinningurinn kemur helst hafi maður fyllt
getraunaseðilinn sinn út í samræmi við ímyndaða
stjörnuspá Moggans, eða eftir að hafa haft í trún-
aði náið samráð við heimilisköttinn, án þess þó að
brjóta reglur Samkeppnisstofnunar. Trikkið er
nefnilega það, að vera helst einn með úrslit sem
aðeins vitleysingur með sjálfstraust í öfugu hlut-
falli getur dottið niður á. Og þá getur það hæg-
lega gerst að vinningshafinn eigi skyndilega fyrir
einbýlishúsi í Garðabæ. Og þótt hann sé ekki þar
með orðinn jafn ríkur og Jóakim frændi, þá fær
hann í kaupbæti orðspor, sem aldrei hverfur, um
að hann leyni rækilega á sér á flestum sviðum og
viti þannig næstum allt sem hægt sé að vita um
dulheima hinnar alþjóðlegu knattspyrnu.
Nágrannarnir taka þá að reyna að „þefa af hon-
um“ um helstu leynibréfin í Kauphöllinni þessa
vikuna, og hafi okkar maður þá lag á því að svara
með álíka þvoglukenndum og óljósum hætti og
Joe Biden á sárasjaldgæfum blaðamannafundi, þá
vex virðing okkar manns enn, öfugt við það sem
gerist með Biden, sem virðist ekki viðbjargandi,
úr því sem komið er.
Tvíeggjað undanskot ábyrgðar
Þótt stjórnmálamenn veraldar hafi þóst sleppa
fyrir öll horn og komið sér upp kaskótryggingu
gegn veirunni, með alls engri sjálfsábyrgð, hefur
þetta skapað óvænt vandamál fyrir þann hóp sem
lendir í kosningum á þessum tíma.
Þegar stærsta viðfangsefni samtímans (tæpt
kjörtímabil) er þannig tekið út fyrir sviga og fært
undan allri ábyrgð stjórnmálamanna, þá er fátt
handfast að hafa.
Hitt „stóra mál samtímans“, heimatilbúin ham-
farahlýnun, „manngerð ofursprengja“, hefur
merkilegt nokk hlotið eiginlega sömu örlög og
kóngurinn Kóvíd XIX. Stjórnmálamenn hafa sýnt
þann þroska að taka þetta stórmál út fyrir sviga
og sýnt ekki síðri ábyrgðarþrungna afstöðu með
því að vera jafnsammála um þetta „yfirgengilega
mál“ og um að fela vísindunum veiruna. Þeir eru í
raun jafnsammála um málið eins og um úrskurði
Kjaradóms þar sem er jafnmikið undir fyrir
mannkynið eins og í hamfarahlýnuninni af manna-
völdum. En það skrítna er að þetta mikla mál er
einnig svo þýðingarmikið að stjórnmálamenn
álykta sjálfir að þeim megi alls ekki trúa fyrir því.
Lengi vel var stóri dómurinn í hamfarahlýnuninni
í höndum Grétu Thunberg, 12 ára Svía.
Allir helstu ráðamenn veraldar sátu á rökstólum
með Grétu og fóru með henni yfir „vísindalegar“
staðreyndir. En svo skrítið sem það er þá virtist
sem valdamennirnir miklu misstu áhuga á Thun-
berg eftir að hún tók að nálgast tvítugsaldurinn.
Niðurstaðan sem áður var getið um að þetta
mesta „vandamál mannkynsins“ hljóti að vera í
höndunum á „vísindunum“ er að vísu þannig að
einungis þeir menn sem skrifa undir og klappa
mega koma að umræðunni. Stjórnmálamenn muni
áfram sjá um þann þátt umræðunnar sem börn 12
ára og yngri sjá um og getur farið vel á því.
Hvort það tengist því að rjúka í að bólusetja 12
ára börn og vilja jafnvel bólusetja yngri með bólu-
efni sem grundvallast á neyðarrétti og var leyft
þótt enn væri á tilraunastigi er óvíst. Sáralítil um-
ræða hefur farið fram um þann þátt hérlendis, en
athyglisvert er, að þrátt fyrir almennt umræðu-
bann hér „um stærstu mál samtímans“ er þess
víða krafist erlendis að mun vandaðri umræða um
barnabólusetningu fari fram.
Og annað er sláandi. Sífellt augljósara verður
það að veiran sem setti heiminn á annan endann
var manngerð. En hverjir vilja alls ekki viður-
Kóvíd XIX kóngur
og kosið um smátt
’
Nú eru teknar að berast fréttir um það að
sjálfur Michel Barnier sé að nálgast það
að standa með þeim öflum í Frakklandi sem
vilja ganga úr ESB!
Einhvern tíma hefðu þetta verið stærstu
tíðindin á meginlandinu.
Reykjavíkurbréf10.09.21