Morgunblaðið - 13.11.2021, Side 23

UMRÆÐAN 23
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 13. NÓVEMBER 2021
GÓÐAR
FRÉTTIR
FYRIR
MELTINGUNA
Í
sögulegu samhengi má ætla
að eftir FIDE Grand Swiss-
mótið í Riga, sem lauk um
síðustu helgi, hafi Alireza
Firouzja haslað sér völl með svip-
uðum hætti og örfáir aðrir hafa
gert allt frá því að Paul Morphy
kom fram á sjónarsviðið upp úr
miðri 19. öld. Nefna má Capa-
blanca, Tal, Fischer, Karpov, Kasp-
arov, Magnús Carlsen og nú þenn-
an 18 ára gamla Írana sem er einn
fjögurra skákmanna sem tryggt
hafa sér þátttökurétt í áskor-
endamótum/einvígjum innan við
tvítugt. Hinir eru Spasskí (1955),
Fischer (1958, 1962) og Kasparov
(1982).
Firouzja var með vinnings for-
skot í Riga þegar þrjár umferðir
voru eftir en tapaði þá fyrir Caru-
ana. Í 10. umferð vann hann David
Howell, náði efsta sætinu aftur sem
hann tryggði svo með jafntefli í
lokaumferðinni. Lokastaða efstu
manna: 1. Firouzja 8 v. (af 11). 2.-3.
Caruana og Oparin 7½ v. Í 4.-16.
sæti komu skákmenn sem fengu 7
vinninga. Hjörvar Steinn Grétars-
son hlaut fjóra vinninga af 11
mögulegum og endaði í 91.-103.
sæti af 108 keppendum.
Í áskorendakeppninni sem fram
fer á næsta ári hafa unnið sér
keppnisrétt Firouzja, Caruana,
Karjakin, Duda og Radjabov. Á
lista átta keppenda sem munu tefla
tvöfalda umferð eiga eftir að bæt-
ast tveir efstu menn frá FIDE
Grand Prix Berlín í febrúar nk. og
sá sem tapar í HM-einvígi Magn-
úsar Carlsens og Nepomniachtchi
sem hefst í Dubai í lok nóvember.
Skákir Firouzja voru margar
spennandi og grannt var fylgst með
viðureign hans í næstsíðustu um-
ferð:
FIDE Grand Swiss; 10. umferð:
Alireza Firouzja – David Howell
28. Rxh6+!
Óvæntur og erfiður leikur fyrir
Howell sem var í tímahraki.
28. … gxh6 29. Bxg6 Bxg3 30.
Hxe8+ Hxe8
Í þessari stöðu er einfaldast að
leika 31. fxg3 og eftir 31. … fxg6
3. Bxf6 er hvíta staðan tiltölulega
létt unnin. En Firouzja taldi sig
hafa fundið betri leik.
31. Df3?
31. … Dc6!
Frábær varnarleikur Howells
sem átti vart meira en 30 sek-
úndur eftir á klukkunni. 32. Hxc6
er svarað með 32. … He1 mát.
32. Bc2 Bb8?
Furðu slakur leikur. Hann gat
fengið hrók og tvo létta fyrir
drottninguna með 32. … Be5, t.d.
33. Bh7+ Rxh7 34. Hxc6 Bxc6 35.
Dg4+ Kh8 36. Bxe5+ Hxe5 37.
Df4 f6 sem ætti að duga til jafn-
teflis. Hinn leikurinn aðeins síðri
er 32. … Dxc2 33. Dxg3 Dg6 34.
Dxg6+ fxg6 34. Bxf6 h5 sem gef-
ur jafnteflismöguleika.
33. Dxf6 Dxf6 34. Bxf6 Hc8 35.
Bc3 d4
Kannski var þetta hugmyndin
því að 36. Bxd4 er svarað með 36.
… Bf4! 37. Be3 Bxe4 38. fxe3 Bf5!
o.s.frv.
36. Bd2! Kg7 37. Bd3 Hxc1 38.
Bxc1 h5 39. h4 Bc6 40. g3 Bd7
41. Kf1 Be5 42. Ke2 Bg4 43. Kd2
Bd7 44. Kc2 Be6 45. Bb5 Bb3 46.
Kd3 Kg6 47. Bd7 Bd1 48. Bd2 f5
49. Bf4 Bg7 50. Bd6 Bf6 51. Be8
Kh6 52. Bc5
D4-peðið fellur og staða svarts
er vonlaus.
52. … f4 53. Bxd4 Bd8 54. Kd2
Bb3 55. Be5 fxg3 56. fxg3 Ba5 57.
Kc1
– og Howell gafst upp.
EM landsliða í Slóveníu
Íslendingar sendu lið í kvenna-
flokk og opinn flokk EM landsliða
sem hófst í gær í Terme Catez í
Slóveníu. Í opna flokknum tefla í
borðaröð: Hjörvar Steinn Grét-
arsson, Jóhann Hjartarson,
Hannes Hlífar Stefánsson, Helgi
Áss Grétarsson og Guðmundur
Kjartansson og í kvennaflokknum
Lenka Ptacnikova, Hallgerður
Helga Þorsteinsdóttir, Jóhanna
Björg Jóhannsdóttir, Lisseth
Acevedo og Hrund Hauksdóttir.
Liðsstjóri er Margeir Pétursson.
Skák
Helgi Ólafsson
helol@simnet.is
Nú er svokallað haust samkvæmt
dagatali liðið og vetur á innleið. Því
fylgir sá vandi fólks að komast um
borg og land. Margir telja að til að
geta ekið bifreið um að vetri til þurfi
menn nagladekk. Gamall áróður sem
í dag er úreltur. Gæði dekkja hafa
margfaldast og aukinn snjómokstur
líka. Þurfum við þá nagla líka? Mitt
mat er þvert nei. Fyrir fimm árum
þurfti ég að fá mér dekk og í það
skiptið fór ég að ræða við seljandann
um hvað kæmi í stað naglanna. „Góð
vetrardekk“ var svarið. Og mikið
rétt. Ég hafði átt vetrardekk með
nöglum og trúði að svona ætti þetta
að vera, en hávaðinn af nöglunum
allan veturinn var farinn að valda
mér verulegum óþægindum. Og viti
menn. Ég komst allra minna ferða
án nagla á mínum heilsársdekkjum.
Hafði maður þá verið hafður að fífli
með því að trúa að dekk þyrftu að
vera negld?
Næsta spurning var svo: Hvað
með að komast út á land, yrði það
ekki vandamál? Nú var rúllað í
sveitina og á leiðinni fór fram
dekkjahreinsun með tjöruhreinsi.
Þannig áttu dekkin að gera mun
meira gagn í hálku. En viti menn.
Okkar fjallvegur í rúmra 400 metra hæð var svo vel skafinn að
engin vandamál komu upp. Nú eru liðin fimm ár og enn höfum
við ekki orðið fyrir neinum vandræðum við að vera laus við
naglana.
Ég tel að fræðslu um notkun nagla þurfi að efla verulega.
Tökum slit á malbiki, hávaðamengun og svo glansandi dekk af
tjöruhræru með salti. Hægt er að kanna alla færð á netinu og
sjá á myndavélum hvernig færðin er svo fólk geti hagrætt sín-
um akstri. Ég hef næstum aldrei þurft að breyta áætlun og alls
ekki vegna hálku heldur vegna skafla sem loka vegi eða ofan-
komu í líki stórhríðar. Tjara á dekkjum veldur vandræðum.
Væri ekki saltað myndi tjörulagið á dekkjum dragast saman og
auka aksturshæfni bifreiða.
Tökum höndum saman og gefum nöglum frí því þeir valda
meiri skaða en hjálp við akstur. Naglar auka við svifryk í and-
rúmsloftinu, sem er líka mikið vandamál og er oft hluti af alvar-
legri loftmengun í Reykjavík þegar svifryk fer yfir mörk. Upp-
spænd tjara og slit sem er ekki hollt til innöndunar. Margir líða
við slíkar aðstæður. Þess er ekki þörf ef fólk skoðar sín dekkja-
mál með virðingu fyrir umhverfi og öðru fólki. Þetta mál er
hluti af loftslagsáherslum á alþjóðavísu og gætum við lagað
þessa mengun sem af nöglum hlýst væri það stór plús í kladd-
ann á afrekaskrá Íslendinga í verndun loftslagsins.
Eru nagladekk
nauðsynleg?
Eftir Þórunni Sveinbjörnsdóttur
» Tjara á
dekkjum
veldur vand-
ræðum; ef ekki
væri saltað
myndi tjörulag-
ið á dekkjum
dragast saman
og auka akst-
urshæfni bíls-
ins.
Þórunn
Sveinbjörnsdóttir
Höfundur er fv. form. LEB og áhugamaður um umhverfisvernd.
Benedikt Gröndal eldri, eins og hann er oft
nefndur til aðgreiningar frá dóttursyni sín-
um, fæddist 13. nóvember 1762 í Vogum við
Mývatn. Foreldrar hans voru hjónin Jón
Þórarinsson, prestur þar, f. 1711, d. 1791,
og Helga Tómasdóttir, f. 1715, d. 1785.
Eftir nám í Hólaskóla og störf sem skrif-
ari á Hólum og hjá amtmanni á Innra-
Hólmi fór Benedikt í nám við Kaup-
mannahafnarskóla. Þar tók hann sér ætt-
arnafnið Gröndal. Hann hóf nám í grísku
og latínu en lauk síðan námi í lögum 1791.
Meðan á náminu stóð var hann skrifari
Lærdómslistafélagsins.
Þegar heim var komið varð Benedikt
varalögmaður sunnan og austan. Magnús
Ólafsson lögmaður dó í janúar árið 1800 og
varð Benedikt þá lögmaður. Það stóð þó
skammt því sama ár var lögmannsemb-
ættið lagt niður en Benedikt varð dómari í
landsyfirrétti. Hann varð handgenginn
Jörundi hundadagakonungi í valdatöku
hans, en varð sjúklingur eftir það. Hann
gegndi þó dómarastöðunni til 1817, þegar
hann fékk lausn vegna veikinda.
Benedikt var eitt helsta skáld sinnar tíð-
ar og var einnig duglegur þýðandi, þýddi
m.a. margar ritgerðir í ritum Lærdóms-
listafélagsins. Hann er fyrsti Íslending-
urinn svo vitað sé til að þýða ljóð úr grísku.
Kona Benedikts var Þuríður Ólafsdóttir,
f. 1763, d. 1839. Þau bjuggu lengst af í Nesi
við Seltjörn og síðast í Reykjavík. Dætur
þeirra voru Helga, kona Sveinbjarnar Eg-
ilssonar, rektors og þýðanda, og Ragnhild-
ur, kona Stefáns Gunnlaugssonar land-
fógeta.
Benedikt lést 30. júlí 1825.
Merkir Íslendingar
Morgunblaðið/Birkir Fanndal
Benedikt Gröndal
Mývatn Benedikt Gröndal eldri fæddist í
Vogum við Mývatn og ólst þar upp.
Morgunblaðið/Heimasíða FIDE
Firouzja sigurvegari
FIDE Grand Swiss
1. sæti Firouzja ásamt Dvorkovich
forseta FIDE lengst t.v. og Bachar
Kouatly varaforseta FIDE.