Morgunblaðið - 17.11.2021, Blaðsíða 6

6
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 17. NÓVEMBER 2021
Flatahrauni 7 | 220 Hafnarfirði | Sími 565 1090 | www.bjb.is
Fékk bíllinn
ekki skoðun?
Aktu áhyggjulaus í burt á nýskoðuðum bíl
Sameinuð gæði
BJB-Mótorstilling þjónustar
flesta þætti endurskoðunar
anngjörnu verði og að
ki förum við með bílinn
n í endurskoðun, þér
kostnaðarlausu.
á s
au
þin
að
Höskuldur Daði Magnússon
hdm@mbl.is
Arnaldur Indriðason rithöfundur
hlaut í gær Verðlaun Jónasar Hall-
grímssonar. Hann sagði að það væri
bæði mikill og óvæntur heiður að
hljóta verðlaunin. „Það gefur manni
vísbendingu um að maður hafi verið
að gera eitthvað rétt fyrir íslenska
lesendur og íslenskar bókmenntir
þótt maður hafi kannski ekki farið
alveg hefðbundna leið að því,“ sagði
Arnaldur við Morgunblaðið.
Verðlaunin eru veitt árlega þeim
einstaklingi sem hefur með sér-
stökum hætti unnið íslenskri tungu
gagn í ræðu eða riti, með skáldskap,
fræðistörfum eða kennslu og stuðl-
að að eflingu hennar, framgangi eða
miðlun til nýrrar kynslóðar. Þau
hafa verið veitt á degi íslenskrar
tungu frá 1996 og hafa margir áber-
andi Íslendingar úr bókmennta- og
menningargeiranum hlotið verð-
launin. „Það er ekki ónýtt að til-
heyra slíkum hópi og gerir þessi
verðlaun kannski enn mikilvægari
fyrir mig persónulega,“ segir Arn-
aldur sem gat þess þegar hann tók
við verðlaununum að hann teldi að
margt það fegursta sem íslenskan
hefði að geyma væri komið frá Jón-
asi Hallgrímssyni. Verðlaunin væru
„sérstakur heiður“ fyrir sig.
Fulltrúi glæpasagnahöfunda
- Þú hefur stundum verið spurður
um og tjáð þig um uppgang glæpa-
sögunnar á Íslandi. Hún hefur orðið
lífleg bókmenntagrein á þeim aldar-
fjórðungi sem þú hefur skrifað
glæpasögur. Telurðu að þessi viður-
kenning staðfesti endanlega sess
glæpasögunnar í bókmenntaheim-
inum? Eða færðu viðurkenninguna
einmitt í ár þegar þú sendir ekki frá
þér glæpasögu heldur sögulega
skáldsögu?
„Ég held að íslenska glæpasagan
hafi sannað sig fyrir löngu og ég tek
við þessari viðurkenningu fyrir
hönd allra þeirra sem hafa lagt
þeirri bókmenntagrein lið á und-
anförnum áratugum og staðið sig
frábærlega. Við eigum orðið glæsi-
legan hóp glæpasagnahöfunda með
Yrsu og Ragnari Jónassyni og fleiri
höfundum sem of langt væri upp að
telja. Ekki má gleyma að glæpasög-
urnar hafa líka náð langt út fyrir
landsteinana og þannig vakið at-
hygli á öllum íslenskum bók-
menntum. Nei, ætli að það sé ekki
bara skemmtileg tilviljun að ég
hljóti þessa viðurkenningu fyrir
glæpasögurnar akkúrat núna þegar
ég sendi frá mér sögulega skáld-
sögu.“
Vera Illugadóttir, dagskrárgerð-
arkona á Ríkisútvarpinu, hlaut við
sama tilefni sérstaka viðurkenningu
dags íslenskrar tungu fyrir þátt
sinn, Í ljósi sögunnar. Vera kvaðst
vera þakklát að hafa fengið tæki-
færi til að segja allar þær sögur
sem hún hefur gert í Ríkisútvarpinu
og að fá að leika sér með þá
skemmtilegu blöndu af rit- og tal-
máli sem útvarpið bjóði upp á.
Góð þátttaka í Reddum málinu
Alls safnaðist 366.241 raddsýni í
Reddum málinu, vinnustaðakeppni
þar sem fyrirtæki og stofnanir
kepptu sín á milli í söfnun raddsýna
á íslensku. Keppninni lauk í gær en
350 fyrirtæki og stofnanir voru
skráð til leiks. Alls tóku 2.700
manns þátt en 69% raddsýnanna
voru lesin af konum. Keppt var í
þremur flokkum eftir stærð vinnu-
staða. Menntaskólinn á Tröllaskaga
sigraði í flokki lítilla fyrirtækja,
Elko í flokki millistórra fyrirtækja
og Advania sigraði í flokki stórra
fyrirtækja. Starfsmenn Elko lásu
flestar setningar eða alls 47.896,
Menntaskólinn á Tröllaskaga las
42.470 setningar og starfsmenn
Kerecis hf. lásu 33.657 setningar.
Raddsýnin fara nú í gagnagrunn
Samróms sem verður öllum opinn
og aðgengilegur.
Morgunblaðið/Unnur Karen
Verðlaun Arnaldur Indriðason rithöfundur tók við Verðlaunum Jónasar Hallgrímssonar í Þjóðminjasafninu í gær.
Verðlaun Jónasar
„sérstakur heiður“
- Arnaldur og Vera heiðruð á degi íslenskrar tungu í gær
Morgunblaðið/Kristinn Magnússon
Heiður Vera tók við viðurkenningu
frá Lilju Alfreðsdóttur ráðherra.
Höskuldur Daði Magnússon
hdm@mbl.is
Niðurstöður lestrarkönnunar Mið-
stöðvar íslenskra bókmennta sem
kynntar voru í gær, á degi íslenskrar
tungu, vöktu athygli margra. Þar
kom meðal annars fram að þeim sem
ekki lesa bækur
hefur fjölgað milli
ára. Sama dag
sendi Storytel
nokkrar stað-
reyndir um bók-
lestur á við-
skiptavini sína en
þar kvað við ann-
an tón.
Að sögn Stef-
áns Hjörleifs-
sonar, landsstjóra Storytel á Íslandi,
komu niðurstöður þessarar könnunar
MÍB nokkuð á óvart enda eru þær
mjög ólíkar þeim tölum sem koma úr
könnunum sem fyrirtækið lætur
framkvæma reglulega meðal Íslend-
inga varðandi bókalestur hljóð-, raf-
og prentaðra bóka.
„Já, þetta kom okkur á óvart. Við
erum gagnadrifið fyrirtæki sem
kappkostar að þekkja lestrarhegðun
viðskiptavina vel til þess að geta veitt
þeim sem besta upplifun. Við látum
því ekki aðeins gera kannanir reglu-
lega heldur höfum við yfir miklu
magni af mælanlegum gögnum um
raunlestur að ráða sem við eigum
auðvelt með að greina og bera saman
milli tímabila.“
Að sögn Stefáns jókst raunlestur
hljóðbóka um 50% milli ára hjá Story-
tel en samkvæmt könnun MÍB er
hann talinn hafa staðið í stað. Sömu
sögu er að segja af lestri rafbóka hjá
MÍB en hjá Storytel var aftur á móti
um 400% vöxt í lestri rafbóka að ræða
milli ára. Storytel hefur lagt aukna
áherslu á rafbækur undanfarið og er
vöxturinn drifinn áfram af sérstöku
lesbretti sem fyrirtækið setti á mark-
að fyrir réttu ári. „Það sem er þó líkt
með þessum könnunum er að lestur
er almennt mikill og svipaður í könn-
unum beggja aðila, eða ríflega tvær
bækur á hvern lesanda á mánuði. Það
sem okkur finnst þó sérstaklega
ánægjulegt er að hjá Storytel á Ís-
landi virðist lestur íslenskra bóka
töluvert meiri en hlutfallslega í
prenti. Samkvæmt tölum úr könnun
MÍB lesa um 58% landsmanna aðeins
eða oftar á íslensku en hjá Storytel er
hlutfallið 84% á ársgrundvelli og um
40% áskrifenda lesa íslenska bók
hvern einasta dag ársins,“ segir Stef-
án og bætir við að samkvæmt könn-
unum fyrirtækisins eru um 25%
áskrifenda Storytel nýir lesendur,
þ.e. þeir sem ekki lásu bækur áður.
„Við höfum séð það í okkar könn-
unum að áskrifendur Storytel kaupa
fleiri bækur en þeir sem eru ekki
áskrifendur. Nýjum bókum fjölgar
stöðugt í þjónustunni og virðast við-
skiptavinir því kunna vel að meta það
að hlusta á bækurnar áður en þeir
kaupa þær til gjafa. Þessi mismun-
andi snið bóka virðast því styðja
hvert annað enda hefur íslenski bóka-
bransinn verið í mikilli sókn undan-
farin ár.“
Greina aukinn
lestur á milli ára
- Meiri áhugi á rafbókum hjá Storytel
Morgunblaðið/Eggert
Neysla Bókaormur kynnir sér
Storytel á Bókamessu í Hörpu.
Stefán Hjörleifsson
Opnað var fyrir aðgang að nýrri ensk-íslenskri orðabók á Degi íslenskrar
tungu í gær. Fram til þessa hefur engin góð og ókeypis ensk-íslensk
orðabók verið aðgengileg almenningi. Orðabókin er aðgengileg á word-
reference.com en hún var sett saman af íslenskum sjálfboðaliðum í
gegnum lýðvirkjun (e. crowdsourcing). Sigurður Hermannsson, mál-
fræðingur og forsprakki orðabókarinnar, kynnti hana og sagði frá tilurð
hennar á Borgarbókasafninu Grófinni í gær. Hvert orð og frasi í orðabók-
inni var þýddur og yfirfarinn af sjálfboðaliðum. Í tilkynningu kemur fram
að margir hafi lagt á sig þrotlausa vinnu og því hafi ferlið, frá upphafi til
birtingar, ekki tekið nema tæpt ár. Stefnt er að opnun hins hluta orða-
bókarinnar, íslensk-enskrar, á degi íslenskrar tungu á næsta ári.
Sett saman af sjálfboðaliðum
NÝ ENSK-ÍSLENSK ORÐABÓK KYNNT TIL SÖGUNNAR
Brim ýtti í gær úr vör átaki sem
nefnist „Íslenskan er hafsjór“ sem
hefur það markmið að minna á haf-
tengd orðtök í íslensku og merk-
inguna að baki þeim. Bent er á að ís-
lensk tunga sé ólgandi hafsjór af
orðum og orðasamböndum, máls-
háttum og líkingamáli af ólíkum
uppruna.
„Í hversdagslegum samtölum
grípum við til fjölbreytilegs orðalags
til að glæða frásögn lífi eða komast
að kjarna málsins, án þess að velta
því mikið fyrir okkur hvaðan orðin
komi. Og þá dettum við stundum í
sjóarann,“ segir í kynningu Brims á
verkefninu.
Á degi íslenskrar tungu er því
fagnað að við eigum tungumál sem
spriklar af lífi. Um leið er vakin at-
hygli á því hversu mörg orðasam-
bönd í nútímamáli eiga uppruna sinn
í gamla sjómannasamfélaginu. Á síð-
unni islenskanerhafsjor.brim.is/ má
finna fjórtán skemmtileg mynd-
skreytt dæmi með útskýringum.
Tekið er fram að þau séu aðeins
dropi í hafið. aij@mbl.is
Íslenskan ólgandi hafsjór
- Haftengd
orðtök skýrð og
myndskreytt
Á sjómannamáli Að vera tvöfald-
ur/föld í roðinu er að blekkja eða
gefa falska mynd af sjálfum/ri sér.
Brim Að hafa marga fjöruna sopið
er að hafa gengið í gegnum mikla
lífsreynslu samkvæmt skýringum.
Haldið upp á dag íslenskrar tungu