Morgunblaðið - 31.12.2021, Page 33

STJÓRNMÁL 33
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 31. DESEMBER 2021
Á
ramót, þessi ímynduðu þáttaskil í lífi okkar, eru sér-
stakur tími. Í þeim rennur saman í eitt, nánast áþreif-
anlegt augnablik, minningar okkar úr fortíðinni og
væntingar okkar um framtíðina. Það er hollt að
staldra við á þessum skurðpunkti fortíðar og framtíðar og líta
yfir sviðið. Það er margt í samfélagi okkar sem er gott eins og
sést þegar helstu mælikvarðar eru skoðaðir. Það þýðir þó ekki
að hér sé allt fullkomið. Alltaf er rými til að bæta þá umgjörð
sem við höfum skapað um samfélag okkar.
Þegar maður er orðinn margfaldur afi þá hefst nýtt tímabil í
lífi manns. Minningar frá fyrstu árum barnanna verða ljóslifandi
og þá ekki síður minningar úr eigin æsku. Í kringum börn er
ævintýraheimur sem er fullur af litríkum persónum. Ein þeirra
er Emil í Kattholti, strákurinn sem var svo óþægur að sveitung-
arnir söfnuðu peningum til þess að hægt væri að senda hann til
Ameríku. Því var auðvitað hafnað og átti fyrir Emil að liggja að
verða oddviti. Astrid Lindgren hélt með börnunum í sögum sín-
um og opnaði leið inn í heim þeirra og það á tímum sem ekki var
á öllum heimilum litið á börn sem manneskjur.
Velsæld barna
Á síðustu árum höfum við lagt mikla áherslu á velferð barna
eins og sér glöggt merki í nýjum lögum um velsæld barna sem
samþykkt voru undir lok síðasta kjörtímabils. Rannsóknir sýna
að fyrstu árin eru gríðarlega mikilvæg og hafa mótandi áhrif á
ævina alla. Áhersla Framsóknar hefur lengi verið á velferð
barna. Hluti af sögu Framsóknar er að koma á fæðingarorlofi
fyrir feður sem er ekki aðeins mikilvægt fyrir jafnrétti kynjanna
heldur stuðlar að nánara og betra sambandi barna við feður sína.
Lenging fæðingarorlofs í 12 mánuði sem er eitt af verkum síð-
ustu ríkisstjórnar er einnig mikilvægt skref í að bæta enn að-
búnað barna.
Barnið er hjartað í kerfinu
Þær breytingar, sem lögin um velsæld barna og sú samþætt-
ing sem unnið var að í tíð Ásmundar Einars Daðasonar sem fé-
lags- og barnamálaráðherra, fela í sér hefur í för með sér að
veggir og þröskuldar milli ólíkra kerfa voru brotnir til. Það er
orðið algjörlega skýrt að barnið er hjartað í kerfinu og að hags-
munir þess séu alltaf í öndvegi. Þær lýsingar sem heyrst hafa
reglulega í fjölmiðlum heyra vonandi sögunni til innan skamms.
Í vinnunni við lögin var sérstaklega reiknað út hvaða áhrif
þessar breytingar hefðu efnahagslega. Það kom í ljós, sem eru
eflaust lítil tíðindi fyrir marga, að þessi áhersla á velsæld barna
hefur ekki aðeins gríðarlega jákvæð áhrif á einstaklinginn sjálf-
an heldur kemur hún til með að skila samfélaginu öllu fjárhags-
legum ávinningi. Sé stutt við þau börn sem á því þurfa að halda
aukast líkurnar á því að þau njóti aukinna lífsgæða á lífsleiðinni.
Önnur stór breyting sem varð á síðasta kjörtímabili var nýr
Menntasjóður námsmanna sem varð að veruleika með vinnu
Lilju Daggar Alfreðsdóttur sem mennta- og menningarmála-
ráðherra. Í þeim breytingum eru aðstæður námsmanna orðnar
mun betri, ekki síst barnafólks þar sem nú er veittur styrkur
fyrir hvert barn en ekki viðbótarlán eins og áður. Með þessu er
stutt sérstaklega við ungt barnafólk og tækifæri þess til náms
aukin verulega.
Ég hef lagt á það áherslu í mínum störfum að fá sjónarhorn
barna og ungmenna varðandi samgöngur. Sérstakur starfs-
hópur hefur komið með tillögur í þeim efnum sem snúast meðal
annars um betri vegi þar sem börn fara um til að sækja skóla,
aukna áherslu á göngu- og hjólastíga og að samgönguþing ung-
menna og barna verði hluti af árlegu Samgönguþingi. Það er
nefnilega þannig að þegar stjórnmálin hugsa um hagsmuni
barna þá verður ákvarðanatakan ábyrgari og horfir meira til
framtíðar. Sú áhersla sem ég lagði á umferðaröryggi í störfum
mínum er nátengt þessari sýn á samfélagið.
Húsnæði er frumþörf
Ein af stóru breytingunum sem birtast í nýrri ríkisstjórn er
að húsnæðismál, skipulagsmál, samgöngur, sveitarstjórnar- og
byggðamál eru nú öll í einu innviðaráðuneyti. Það gefur okkur
tækifæri til að leggja meiri áherslu á húsnæðismál um allt land.
Það verður að ná jafnvægi á húsnæðismarkaði. Húsnæði er
frumþörf manneskjunnar og má ekki vera fjárhagslegt happ-
drætti. Með betri og breiðari yfirsýn er hægt að ná þessu jafn-
vægi og leiða saman ólíka aðila til að bæta lífsgæði íbúa landsins
og búa betur að fjölskyldum, hvar sem þær ákveða að stofna
heimili.
Fjölbreytt atvinnutækifæri um allt land
Vinna, vöxtur og velferð hefur lengi verið leiðarstef Fram-
sóknar. Samfélagið hvílir á því að fólki standi til boða fjölbreytt
atvinna um allt land. Sú viðhorfsbreyting varðandi störf ríkisins,
sem kemur fram í stjórnarsáttmála nýrrar ríkisstjórnar Fram-
sóknar, Sjálfstæðisflokks og Vinstri hreyfingarinnar – græns
framboðs, er mikil tíðindi. Störf á vegum ríkisins eiga ekki að
vera staðbundin nema þau séu sérstaklega skilgreind þannig.
Þetta þýðir að frelsi fólks til búsetu er stóraukið. Þessi breyting
kallar á viðhorfsbreytingu meðal stjórnenda hjá ríkinu og mun
ég leggja mikla áherslu á að þessi grundvallarbreyting á hugsun
varðandi störf starfsmanna ríkisins verði almenn og viðvarandi.
Stjórnmál snúast um þjónustu
Í störfum mínum síðustu fjögur árin lagði ég mikla áherslu á
að efla sveitarstjórnarstigið. Það er að mati mínu og margra
annarra og veikburða og er það ekki síst vegna þeirra mörgu og
smáu eininga sem sveitarfélögin eru. Með nýrri hugsun í mál-
efnum barna verður það enn mikilvægara að sveitarfélögin
standi sterk og það verður helst gert með því að þau stækki.
Hlutverk sveitarstjórna er skýrt, alveg eins og hlutverk ríkis-
stjórna: Þær eiga að tryggja lífsgæði, þær eiga að tryggja jöfn
tækifæri íbúanna til að blómstra og þar eru málefni barna mik-
ilvægasti þátturinn. Öflugt skólakerfi frá leikskóla er nauðsyn-
legt til þess að öll börn njóti sömu tækifæra. Það hefur sýnt sig
að félagslegur hreyfanleiki er mikill á Íslandi. Öflugt mennta-
kerfi um allt land skapar almenn og mikil lífsgæði fyrir komandi
kynslóðir.
Heilsan í fyrsta sæti
Síðustu tvö ár hafa öðru fremur snúist um baráttu við heims-
faraldur og efnahagslegar afleiðingar hans. Það er óhætt að
segja að árangur okkar í baráttunni, bæði hvað varðar heilsuna
og efnahaginn, hefur gengið vonum framar. Við stöndum nú á
ákveðnum tímamótum í baráttunni við veiruna. Við sjáum að
nýtt afbrigði virðist hafa vægari veikindi í för með sér en á móti
kemur að það er meira smitandi og fer um samfélagið eins og
eldur í sinu. Það er eðlilegt og ábyrgt að fara varlega í aflétt-
ingar en enn fremur ljóst að þráin eftir venjulegu lífi er mikil og
eðlileg. Baráttan við veiruna er þó ekki eina verkefni nýs heil-
brigðisráðherra, Willums Þórs Þórssonar, því fram undan er
styrking heilbrigðiskerfisins og þjónustu við eldra fólk um allt
land. Ég er mjög þakklátur fyrir hið mikla og óeigingjarna starf
þeirra sem standa í eldlínunni í faraldrinum, hvort sem þau
starfa í heilbrigðiskerfinu, menntakerfinu eða löggæslu.
Tækifærin bíða okkar
Loftslagsmálin eru stærsta úrlausnarefni samtímans. Yngstu
kynslóðirnar hafa miklar áhyggjur og er það skiljanlegt miðað
við þá háværu umræðu sem verið hefur síðustu árin. Ný ríkis-
stjórn er metnaðarfull í áformum sínum varðandi loftslagsmál
og hún er raunsæ. Við höfum nú þegar náð miklum árangri með
raf- og hitaveituvæðingu landsins. Græn orka er ein eftirsóttasta
vara í heimi og þá orku eigum við og höfum gríðarlega reynslu af
því að framleiða. Það skapar tækifæri fyrir okkur, bæði í græn-
um iðnaði og garðyrkju, svo eitthvað sé nefnt, en það skapar líka
tækifæri fyrir frumkvöðla og nýsköpunarfyrirtæki til að sækja
með þessa þekkingu til annarra landa. Hugverkaiðnaðurinn
snýst ekki aðeins um aðgang að grænni orku heldur að skapandi
hugsun og þekkingu. Hugverkaiðnaðurinn, hvort sem hann felst
í lyfjaiðnaði eða tölvuleikjagerð, hefur stækkað mikið á síðustu
misserum og mun ef rétt er haldið á spöðunum blómstra enn
frekar á næstu árum og áratugum.
Listin er uppspretta nýrra tækifæra
Sagan af Emil í Kattholti er ekki bara spegill á samfélag. Sag-
an sýnir okkur líka mikilvægi menningar og lista í því að skapa
verðmæti, andleg og veraldleg. Aukin áhersla á menningu og
skapandi greinar skapar ekki aðeins aukin tækifæri til atvinnu
heldur skapar hún vitund um samfélag. Allir okkar stórkostlegu
listamenn sem auðga líf okkar hafa einnig lagt mikið af mörkum
til þess að skapa sjálfsmynd okkar sem þjóðar; skapa ímynd Ís-
lands. Kvikmyndagerðin, tónlistin, bókmenntirnar, myndlistin,
leiklistin eru uppspretta nýrra hugmynda og nýrra tækifæra.
Samfélagi sem leggur áherslu á velferð barna og hlustar á
raddir þeirra hlýtur að farnast vel. Þannig samfélag horfir til
framtíðar með hagsmuni komandi kynslóða að leiðarljósi. Í
þannig samfélagi vil ég búa og þannig samfélag mun ég og
Framsókn leggja alla krafta okkar í að viðhalda og efla á næstu
árum.
Sigurður Ingi Jóhannsson, formaður Framsóknar og innviðaráðherra
Morgunblaðið/Eggert
Vinna, vöxtur og velferð
Samfélagi sem leggur áherslu á velferð barna og
hlustar á raddir þeirra hlýtur að farnast vel.
Þannig samfélag horfir til framtíðar með hags-
muni komandi kynslóða að leiðarljósi.