Fréttablaðið - 22.04.2022, Blaðsíða 34

Grínið er hjákátlegt
frekar en smellið og
erfitt er að átta sig á
þessum vinahóp.
LEIKHÚS
Fyrrverandi
Valur Freyr Einarsson
Borgarleikhúsið
Leikstjóri: Valur Freyr Einarsson
Leikarar: Árni Þór Lárusson,
Halldór Gylfason, Jörundur
Ragnarsson, Katla Margrét
Þorgeirsdóttir, Vala Kristín
Eiríksdóttir, Þorsteinn Bachmann
og Þórunn Arna Kristjánsdóttir
Leikmynd og búningar: Ilmur
Stefánsdóttir
Tónlist: Davíð Þór Jónsson og
Salka Valsdóttir
Hljóðmynd: Salka Valsdóttir
Lýsing: Ingi Bekk
Myndbönd: Einar Þórarinsson og
Ingi Bekk
Höfundur sviðshreyfinga: Anna
Kolfinna Kuran
Leikgervi: Elín S. Gísladóttir og
Ilmur Stefánsdóttir
Sigríður Jónsdóttir
Vinahópur hittist til að gera sér
dagamun en draugar fortíðarinnar
í formi fyrrverandi maka svífa yfir
kampavínsglösunum. Valur Freyr
Einarsson safnaði saman sönnum
sögum um samskipti og reynslu
einstaklinga af fyrri samböndum.
Þrátt fyrir forvitnileg efnistök er
lítið um stóra drætti í Fyrrverandi
sem var frumsýnd nýlega í Borgar-
leikhúsinu.
Til að byrja með eru ýmsir form-
gallar á handritinu. Persónur eru
stöðugt að tala um atburðarás sem
gerðist áður eða einstaklinga sem
eru annars staðar. Vandamál sem
koma upp í sýningunni eru annað
hvort ekki leyst eða leyst á allt of
auðveldan máta. Það að hringja
eitt símtal í lögfræðing er yfirleitt
alls ekki nóg til að stoppa stafrænt
ofbeldi. Efnislega koma sömuleiðis
fram vandamál. Öll pörin eru kynnt
til sögunnar sem gagnkynhneigð en
annað kemur í ljós. Tví- eða pankyn-
hneigð er notuð sem sjokkerandi
opinberun, niðurlag brandara eða
dæmi um óæskilega kynhegðun, til
dæmis mistök þegar viðkomandi er
ofurölvi. Þó er að finna nokkra þræl-
góða brandara sem krydda þessa
samsuðu örlítið.
Sundurslitið persónugallerí
Leikhópurinn gerir sitt besta með
efniviðinn en áhorfendur kynnast
ekki persónunum nægilega vel.
Katla Margrét Þorgeirsdóttir leikur
gestgjafann Unu sem er í mjög góðu
sambandi við sinn fyrrverandi,
kannski aðeins of góðu að mati
maka hennar Togga, sem leikinn
er af Þorsteini Bachmann. Hún nær
fínum tökum á konunni sem er með
allt á hreinu og er jarðtenging hóps-
ins. Þó er erfitt að skilja hvað Una
sér við andlega þenkjandi bókarann
Togga. Þorsteinn gerir sitt besta til
að koma þessum lina karakter til
skila en skilur lítið eftir sig. Nýlið-
inn Árni Þór Lárusson leikur Bjart,
son Unu af fyrra hjónabandi. Það
er alltaf gaman að sjá unga leikara
taka sín fyrstu skref eftir útskrift og
stendur Árni sig með prýði.
Halldór Gylfason leikur lækninn
Karl sem vill undirstrika að hann
byrjaði ekki að hitta Gígju, fyrr-
verandi sjúklinginn sinn á krabba-
meinsdeildinni, leikna af Þórunni
Örnu Kristjánsdóttur, fyrr en hún
var útskrifuð og hann var skilinn
við konuna sína. Halldór og Þór-
unn Arna eru á sömu grínbylgju-
lengdinni allan tímann en persónur
þeirra eru fremur einsleitar.
Yngsta parið í hópnum eru Bjarni
og Hulda leikin af Jörundi Ragnars-
syni og Völu Kristínu Eiríksdóttur.
Bjarni er eina persónan sem tengir
sína erfiðleika við fyrirmyndirnar
sem hann hafði í æsku, eða skort á
þeim. Jörundur nær að þræða þessa
nál á milli harms og húmors laglega.
En það er Vala Kristín Eiríksdóttir
sem stelur senunni enn og aftur.
Tímasetningarnar hennar eru frá-
bærar, líkamsbeitingin bráðfyndin
og hún finnur sársaukann í hinni
tættu Huldu, tilfinningar sem ekki
er búið að vinna úr.
Listræn samsuða
Eins og áður sagði er leikstjórnin í
höndum Vals Freys. Veröld Fyrrver-
andi liggur á gráu svæði milli raun-
veruleika og óraunveruleika. Annað
hvort hefði súrrealisminn þurft að
spila stærra hlutverk eða Valur Freyr
hreinlega að ganga inn í klassískt
stofudrama. Gallinn er líka sá að
ekki er ljóst hvernig í ósköpunum
þessi ólíki hópur þekkist, hvaðan
þau koma og hvert þau eru að fara.
Eftir hlé dalar sýningin, missir afl og
framvindan er lítil. Lokauppgjörið
fellur flatt og sýningin virðist óklár-
uð.
Ilmur Stefánsdóttir stendur yfir-
leitt fyrir sínu enda mjög fær lista-
maður. En eins og með flest annað
í sýningunni er listræna umgjörðin
óskýr þrátt fyrir laglega hönnun,
einhvern veginn hvorki né. Dans- og
söngatriðin virka eins og uppfylli-
efni frekar en að næra sýninguna.
Sviðshreyfingar Önnu Kolfinnu
Kuran njóta sín best þegar hreyfi-
mynstrin malla undir samtöl-
unum. Myndbandshönnun Einars
Þórarinssonar og Inga Bekk týnast
í leiktjöldunum. Davíð Þór Jónsson
og Salka Valsdóttir semja og setja
saman tónlistina en líkt og annað
situr hún fremur illa í sýningunni
þó að hún sé áheyrileg.
Forvitnilegar og f jölbreyttar
sögur af alls konar fyrrverandi eru
hér fléttaðar saman. Niðurstaðan er
samsuða af hugmyndum sem smella
aldrei. Spyrja má hvort Valur Freyr
hefði mátt finna annan farveg fyrir
þessar áhugaverðu sögur heldur en
þann sem hér er boðið upp á. Grínið
er hjákátlegt frekar en smellið og
erfitt er að átta sig á þessum vina-
hóp. Svo sannarlega er þörf og pláss
fyrir ný íslensk leikrit um samtíma-
vandamál en því miður þá missir
Fyrrverandi marks. n
NIÐURSTAÐA: Þrátt fyrir nokkra
góða brandara og kostulega
frammistöðu frá Völu Kristínu er
Fyrrverandi frústrerandi upplifun.
Klaufaleg
fyrrverandi
Áhorfendur kynnast ekki persónunum nægilega vel, segir gagnrýnandi. MYND/ÍRIS DÖGG EINARSDÓTTIR 
kolbrunb@frettabladid.is
Sunnudaginn 24. apríl býður Rót-
arýhreyfingin á Íslandi til sérstakra
hátíðartónleika í Tónlistarmiðstöð
Austurlands á Eskifirði. Tilefnið er
veiting tónlistarstyrks Rótarý sem
árlega er veittur tveimur framúr-
skarandi tónlistarnemum sem
stunda framhaldsnám á erlendri
grundu.
Styrkþegar Tónlistarsjóðs Rótarý
árið 2022 eru þau Alexander Smári
Edelstein píanóleikari og Sólveig
Vaka Eyþórsdóttir f iðluleikari.
Tónlistarstyrkir Rótarý hafa verið
veittir árlega frá árinu 2005 og var sá
fyrsti sem styrkinn hlaut Víkingur
Heiðar Ólafsson píanóleikari en
styrkþegar eru nú orðnir 30 tals-
ins. Hefð hefur skapast fyrir því að
styrkþegarnir komi fram á árlegum
tónleikum Rótarýhreyfingarinnar
og eru tónleikarnir í ár í umsjón
Rótarýklúbbs Héraðsbúa í sam-
starfi við listhópinn Austuróp. Auk
styrkþeganna koma fram tónlistar-
menn sem starfa á Austurlandi og
Norðurlandi, þau Hlín Pétursdóttir
Behrens sópran, Erla Dóra Vogler
messósópran, Árni Friðriksson
tenór, Valdimar Hilmarsson barí-
ton ásamt píanóleikurunum Helenu
Guðlaugu Baldursdóttur og Daníel
Þorsteinssyni. n
Hátíðartónleikar á Eskifirði
Alexander Smári
Edelstein, styrk-
þegi Tónlistar-
sjóðs Rótarý.
FRÉTTABLAÐIÐ/
SIGTRYGGUR ARI
Tónlistarstyrkir Rótarý
hafa verið veittir árlega
frá árinu 2005 og var
sá fyrsti sem styrkinn
hlaut Víkingur Heiðar
Ólafsson.
18 Menning 22. apríl 2022 FÖSTUDAGURFRÉTTABLAÐIÐMENNING FRÉTTABLAÐIÐ 22. apríl 2022 FÖSTUDAGUR