Fréttablaðið - 26.07.2022, Qupperneq 10

n Halldór
n Frá degi til dags
ÚTGÁFUFÉLAG: Torg ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Helgi Magnússon FORSTJÓRI OG ÚTGEFANDI: Jón Þórisson RITSTJÓRI: Sigmundur Ernir Rúnarsson ser@frettabladid.is, FRÉTTASTJÓRAR: Aðalheiður Ámundadóttir adalheidur@
frettabladid.is , Garðar Örn Úlfarsson gar@frettabladid.is . Fréttablaðið kemur út í 80.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslun um á landsbyggðinni.
Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. ISSN 1670-3871 FRÉTTABLAÐIÐ Kalkofnsvegur 2, 101 Reykjavík Sími: 550 5000, ritstjorn@frettabladid.is
VEFSTJÓRI: Einar Þór Sigurðsson einarthor@frettabladid.is, MARKAÐURINN: Guðmundur Gunnarsson ggunnars@frettabladid.is, HELGARBLAÐ: Björk Eiðsdóttir bjork@frettabladid.is MENNING: Kolbrún Bergþórsdóttir
kolbrunb@frettabladid.is ÍÞRÓTTIR: Hörður Snævar Jónsson hoddi@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Anton Brink anton@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Sæmundur Freyr Árnason sfa@frettabladid.is
Lofts-
lagsmál
eru hvorki
hægri né
vinstri
stjórnmál.
Þau eru öll
mál – og
varða hags-
muni allra
jarðarbúa.
Öflun
vindorku
er hvorki
óum-
deild né
án vand-
kvæða.
Elín
Hirst
elinhirst
@frettabladid.is
Kapphlaup um virkjun vindsins er hafið á Íslandi.
Hjá verkefnisstjórn rammaáætlunar liggja rúmlega
þrjátíu hugmyndir um vindorkukosti víðs vegar um
land. Á þessari stundu er óljóst hversu margir þeirra
hljóta afgreiðslu eftir skoðun en það er nokkuð
ljóst að vindmyllur verða hluti af orkulandslaginu á
þessari öld.
Afgreiðsla þriðja áfanga áætlunar um vernd og
orkunýtingu landsvæða á Alþingi í sumar markaði
tímamót að því leyti að þar var samþykkt að setja tvo
vindorkukosti í nýtingarflokk: Blöndulund (100 MW)
og Búrfellslund (120 MW). Þar er mikilvægt skref stigið
í átt til þess að nýta fleiri náttúruauðlindir til raforku-
framleiðslu hér á landi en vatnsafl og jarðvarma.
En það sama gildir um virkjun vindorku og virkjun
jarðvarma og vatnsafls. Það er ekki sama hvernig það
er gert og heldur ekki hvar. Um það vitna viðbrögð
fólks á Vesturlandi, t.d., við virkjanahugmyndum þar.
Hér þarf að vanda til verka, því að öflun raforku með
vindorku er hvorki óumdeild né án vandkvæða.
Samfylkingin telur miklu skipta að vindorkukost-
irnir tveir í nýtingarflokki séu á hendi Landsvirkjunar
vegna þess að fyrirtækið er í ríkiseigu og greiðir arð
af starfsemi sinni í ríkissjóð. Það er lykilatriði í þessu
tilliti að fólkið í landinu njóti ávaxtanna af slíkri
orkuvinnslu og því eðlilegt að fyrirtæki í ríkiseigu fari
fremst í virkjun vindorku. Einnig liggur fyrir að sam-
spil vatnsafls og vinds getur gert raforkuframleiðslu
hagkvæmari og bætt afhendingaröryggi.
Samkvæmt hugmyndunum í 4. áfanga rammaáætl-
unar bíða einkaaðilar í röðum eftir því að geta virkjað
íslenska rokið. Við það er í sjálfu sér ekkert að athuga
en staðan setur stjórnmálunum skýrt og afar mikil-
vægt verkefni; að marka lagaumgjörð um orkuöflun
einkaaðila með þeim hætti að auðlindarentan renni
í sameiginlega sjóði en ekki í prívatvasa. Þetta er for-
gangsmál sem jafnaðarmannaflokkur Íslands mun
beita sér fyrir á Alþingi í vetur. ■
Kapphlaupið um
vindorkuna
Þórunn Svein-
bjarnardóttir
þingkona Sam-
fylkingarinnar
– jafnaðarmanna-
flokks Íslands
Sjálfvirkur
opnunarbúnaður og
snertilausir rofar frá
Þýsk gæðavara.
Snertilausir rofar
Skútuvogi 1h - Sími 585 8900
www.jarngler.is
ser@frettabladid.is
Kontóristar
Alveg er það eitthvað svo ein-
staklega íslenskt að kontóristum
fjölgi miklu hraðar á æðsta
spítala landsmanna en starfs-
fólkinu á gólfinu sem er að
sinna sjúklingunum. Læknar
og hjúkrunarfræðingar ásamt
öðru fagfólki á deildum spítalans
hafa bent á þessa þróun í all-
langan tíma án þess að nokkuð
hafi verið gert í málinu – og það
er auðvitað að vonum að þeir
hnykli sveittar brýnnar, enda
margir komnir á fremsta hlunn
með að segja upp störfum sakir
óheyrilegs álags í manneklunni á
staðnum. Og hvernig bregst yfir-
stjórn spítalans við því? Jú, með
því að fjölga blýantsnögurunum.
Skrattakollar
Meðal deilda spítalans sem hafa
fengið innspýtingu á undan-
liðnum árum er upplýsinga-
deildin, sem eðli málsins sam-
kvæmt er ekki mikið að sinna því
mikilvægasta sem þessi virðulega
heilbrigðisstofnun er alla jafna að
gera, að lækna og líkna fólki alls
staðar að af landinu. En það er
raunar líka hrein spurning hvort
hún er að sinna því starfi sem
hún á að vera að vinna að, nefni-
lega að upplýsa þjóðina um starf-
semi spítalans, en frægt er þegar
yfirmaður upplýsingasviðsins
galt sérlegan varhug við því að
fagfólk Landspítalans svaraði
fyrirspurnum „skrattakollanna“
á fjölmiðlum landsins. ■
Fyrstu myndirnar frá James Webb-geim-
sjónaukanum eru stórkostleg sjón og
hafa ratað á forsíður allra helstu fjöl-
miðla í heimi. Aldrei fyrr hafa menn
fengið að skyggnast svo langt út í hinn
ægistóra geim og sjá ævintýralega hluti eins og
stjörnur í fæðingu, stjörnur í andarslitrunum og
fjarlægar vetrarbrautir. Geimsjónaukinn hefur
einnig fundið elstu stjörnuþoku sem menn hafa
nokkru sinni augum barið, Glass-z13, sem er í
13,5 milljarða ljósára fjarlægð frá Jörðinni.
Fyrir rúmum tuttugu árum fengum við að
kynnast öðrum óþekktum heimi hér á Jörðinni,
inni í mannslíkamanum, þegar vísindamönn-
um tókst að raðgreina erfðamengi mannsins í
fyrsta sinn. Hulunni var svipt af örsmáum veru-
leika sem er að finna inni í hverri einustu frumu
okkar. Fræg eru ummæli stjörnufræðingsins
Carl Sagan: „Alheimurinn er innra með okkur.
Við erum gerð úr stjörnuefni. Við erum leið fyrir
alheiminn til að þekkja sjálfan sig.“
En staðan er samt sú að maðurinn flýtur sof-
andi að feigðarósi. Vegna endalauss útblásturs
gróðurhúsalofttegunda er andrúmsloft Jarðar
að hlýna hættulega mikið, eins og fólk víða um
Evrópu hefur fundið á eigin skinni í hitabylgj-
unum sem þar hafa gengið yfir síðustu daga. Í
kjölfarið fylgja þurrkar og gróðureldar. Þetta er
bara ein birtingarmynd þess sem er að gerast.
Andrúmsloft Jarðar er bara örþunn himna, en
gerir lífið í núverandi mynd mögulegt. Litlu má
skeika. Segja má að náttúran hafi sýnt ótrúlegt
þolgæði miðað við allt okkar brambolt frá iðn-
byltingu. En nú hriktir í.
Myndirnar frá James Webb sýna okkur enn
og aftur svo ekki verður um villst að mann-
kynið hafi fengið úthlutað einstökum stað í
alheiminum sem er ríkulega búinn auðlindum.
Stjörnufræðingurinn Carl Sagan lýsti Jörðinni
sem dýrmætum skartgripi í himingeimnum;
einstakri ljósblárri perlu. En samt vaða uppi
alls konar illmenni, stríðsherrar, valdasjúkir
skaðræðisgripir, óseðjandi peningamenn; fólk
sem skaðar samfélagið, lífríkið og náttúruna,
ef til vill bara til að græða eða skemmta sér.
Eins og fílar í postulínsbúð. Tekið skal fram að
þessi lýsing á aðeins við lítinn hóp, meginþorri
mannkyns er gott fólk sem vill láta gott af sér
leiða og kann að meta þær gjafir sem náttúran
færir.
Loftslagsmál eru hvorki hægri né vinstri
stjórnmál. Þau eru öll mál – og varða hagsmuni
allra jarðarbúa. Vonandi mun sú þekking sem
geimsjónaukinn færir auka skilning okkar á
alheiminum, okkur sjálfum og hvert ferðinni er
heitið. Stöðvað okkur á óheillabrautinni. ■
Fílar og postulín
SKOÐUN FRÉTTABLAÐIÐ 26. júlí 2022 ÞRIÐJUDAGUR