Fréttablaðið - 27.07.2022, Síða 12

n Halldór
n Frá degi til dags
ÚTGÁFUFÉLAG: Torg ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Helgi Magnússon FORSTJÓRI OG ÚTGEFANDI: Jón Þórisson RITSTJÓRI: Sigmundur Ernir Rúnarsson ser@frettabladid.is, FRÉTTASTJÓRAR: Aðalheiður Ámundadóttir adalheidur@
frettabladid.is , Garðar Örn Úlfarsson gar@frettabladid.is . Fréttablaðið kemur út í 80.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslun um á landsbyggðinni.
Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. ISSN 1670-3871 FRÉTTABLAÐIÐ Kalkofnsvegur 2, 101 Reykjavík Sími: 550 5000, ritstjorn@frettabladid.is
VEFSTJÓRI: Einar Þór Sigurðsson einarthor@frettabladid.is, MARKAÐURINN: Guðmundur Gunnarsson ggunnars@frettabladid.is, HELGARBLAÐ: Björk Eiðsdóttir bjork@frettabladid.is MENNING: Kolbrún Bergþórsdóttir
kolbrunb@frettabladid.is ÍÞRÓTTIR: Hörður Snævar Jónsson hoddi@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Anton Brink anton@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Sæmundur Freyr Árnason sfa@frettabladid.is
Sitjum ekki
auðum
höndum
meðan við
bíðum,
heldur
krefjumst
þess að
Útlend-
ingastofn-
un verði
lögð niður.
En það er
bogin hug-
mynda-
fræði að
tryggja
þeim sterk-
ustu rétt til
að standa
utan við
krónuhag-
kerfið en
njörva þá
veikustu
innan þess.
Aðalheiður
Ámundadóttir
adalheidur
@frettabladid.is
Síðasta áratug hefur ólík hugmyndafræði aftur orðið
ríkur þáttur pólitískrar umræðu og pólitískra átaka.
Víða á hugmyndafræði lýðræðisskipulagsins í vök
að verjast. Eins vex einangrunarhyggju ásmegin með
fráhvarfi frá hugmyndafræði frjálsra viðskipta sem
hafa tryggt smáum og stórum ríkjum jafna möguleika
með sameiginlegum leikreglum í fjölþjóðasamvinnu.
Brexit er skýrasta dæmið. Þar fór frjálslynd hug-
myndafræði halloka fyrir íhaldssemi. Reynslan sýnir
nú að atvinnulífið í Bretlandi er í veikari stöðu en áður
og launafólk mætir að sama skapi meiri þrengingum.
Hér heima hefur hugmyndafræði verið bannorð.
En þróunin sýnir að allar þjóðir hafa þörf fyrir að líta
á einstök viðfangsefni frá sjónarhorni langtíma hug-
myndastefnu. Í stað tímabundinna sérhagsmuna.
Sala á eignarhlut ríkisins í bönkum er eðlileg. Og
mikilvæg. En það er röng hugmyndafræði við söluna
að taka hagsmuni fjárfesta fram yfir kröfur um virka
samkeppni á fjármálamarkaði. Samkeppnin er mikil-
vægari fyrir fyrirtæki og launafólk.
Aflahlutdeildarkerfi er hagkvæmt. Hitt vinnur gegn
almennri þjóðhagslegri hagkvæmni að tímabinda
ekki einkaréttinn og taka ekki gjald fyrir verðmæti
hans. Eins og alls staðar er gert með einkarétt til að
nýta almannaeign. Einkaafnot útgerða á sameiginleg-
um auðlindum þjóðarinnar án eðlilegs auðlindagjalds
leiðir síðan til mismununar á fjárfestingamarkaði.
Landbúnaður er í vörn en ekki sókn. Ástæðan er sú
að hugmyndafræði skömmtunarstjórnar hefur vikið
frjálslyndum hugmyndum um athafnafrelsi til hliðar.
Frjáls gjaldeyrisviðskipti eru mikilvæg. En það er
bogin hugmyndafræði að tryggja þeim sterkustu rétt
til að standa utan við krónuhagkerfið en njörva þá
veikustu innan þess. Það skapar ójafna stöðu.
Þessi mismunun er ein ástæða þess að íslenskt
atvinnulíf skrapar botninn í samanburði á samkeppn-
ishæfni í alþjóðaviðskiptum og erlendri fjárfestingu.
Það er kominn tími á breytingar.
Frjálslynd hugmyndafræði í þágu almannahags-
muna þarf að leysa af hólmi ríkjandi stefnu íhalds-
semi og sérhagsmuna. Hér fara saman heildarhags-
munir fyrirtækja og launafólks. n
Mikilvægi frjálslyndis
Þorgerður Katrín
Gunnarsdóttir
formaður
Viðreisnar
BERUM
ARMBANDIÐ
og sýnum kra
í verki á lifidernuna.is
Orð sem vararíkissaksóknari lét
falla á Facebook-síðu sinni í
síðustu viku opna augu okkar fyrir
viðhorfum sem enn grassera í
samfélaginu. Ekki aðeins á jöðrum
samfélagsins, heldur einnig meðal mennta-
fólks í ábyrgðarstöðum. Þau minna okkur enn
og aftur á að sömu viðhorf ríkja innan kerfa og
stofnana sem eiga að halda utan um fólk í verri
stöðu en fæst okkar munu nokkurn tíma upp-
lifa. Þar ríkja þrjósk tregðulögmál sem ekkert
virðist bíta á.
Það er ekki bara hatrið og ógestrisnin í lög-
gjöfinni sem ekkert virðist geta haggað, sem
standa því fyrir þrifum að íslenska ríkið geti
verið þjóð sinni til sóma í móttöku flóttafólks.
Eins og margir hafa bent á hefur mannhatur
búið um sig í kjarna Útlendingastofnunar og
svo rækilega að ekki virðist nokkur leið að upp-
ræta það önnur en að leggja stofnunina niður.
Orð vararíkissaksóknara eru bergmál þeirra
viðhorfa Útlendingastofnunar að flóttafólk sé
upp til hópa lygamerðir í dulargervi sem fletta
þurfi ofan af. Ítrekað hefur stofnunin opin-
berað ömurlega afstöðu til þeirra sem hingað
leita skjóls. Konum frá ríkjum sem halda uppi
sjaríalögum er ráðlagt að fara aftur heim en
hafa sig hægar og lúta kúgunarlögum til að lifa
af. Börn eru send á brott í ömurlegar aðstæður
eða óvissu eftir að hafa fest hér rætur og eignast
vini. Ófrískar konur reknar á dyr.
Útlendingastofnun er rotin að innan og með
ónýtt erfðamengi. Henni er ekki viðbjargandi
og íslenska þjóðin hatar hana. Það er óum-
flýjanlegt að uppræta þessa stofnun og byggja
nýtt kerfi á nýjum grunni.
Opinberar stofnanir eru iðulega lagðar niður
og verkefnum þeirra komið fyrir innan ann-
arra stofnana eða í nýrri stofnun. Þjóðhags-
stofnun, Barnaverndarstofa, Rannsóknarlög-
regla ríkisins, Nýsköpunarmiðstöð. Líkt og
verkefnum þessara stofnana má koma móttöku
flóttafólks og þjónustu við innflytjendur fyrir
með farsælli og mannúðlegri hætti.
Vissulega þarf að gera fleira. Eftir einangrun
gamla Íslands eimir enn eftir af fordóma-
fullum, gamaldags viðhorfum. Kannski eru
þau af sömu rót og ímugustur okkar á því að
útlendingar eigi hér jarðnæði og að aðrir en
íslenskir auðmenn eyði náttúruauðlindum
landsins. Kannski þarf þjóðin bara að bíða af
sér rasismann. Skoðanakannanir sýna að yngri
kynslóðirnar eru víðsýnni og umburðarlyndari
og útlendingaandúð eykst með hækkandi aldri.
En sitjum ekki auðum höndum meðan við
bíðum, heldur krefjumst þess að Útlendinga-
stofnun verði lögð niður. n
Vonda fólkið
ser@frettabladid.is
Fréttaflakk
Forfallnir fréttafíklar hafa
verið illilega slegnir út af laginu
síðustu daga, en hið hugprúða
ríkissjónvarp landsmanna
hefur verið að f lakka út um alla
dagskrá sína með fréttatímann
hins opinbera, sem vel að
merkja er helsti öryggisventill
þjóðarinnar og ein helsta rétt-
lætingin fyrir tilveru stofnunar-
innar. Það skrýtna í þessu öllu
saman er að sjöfréttirnar hafa
vikið nokkrum sinnum fyrir
knattspyrnuleikjum í beinni
lýsingu frá Englandi sem hafa
ekki einasta verið sýndir á svo-
kallaðri sportrás ríkismiðilsins,
heldur líka samtímis á aðalrás
hans.
Tvírása
Gárungarnir skilja náttúr-
lega ekkert í þessu rugli,
enda ofrausn í þeirra huga að
ríkið sýni frá sama leiknum á
tveimur rásum í einu – og fórna
fyrir vikið aðalfréttatíma sínum
í tilsettri rás í viðtækjum lands-
manna. En kannski er þetta
liður í sparnaðaráætluninni í
Efstaleiti, en það er náttúrlega
ódýrara en ella að sýna sama
efni á mörgum rásum samtímis,
gott ef fótboltinn í beinni getur
ekki líka verið á hinu svokall-
aða Krakkarúvi – og hvað þær
heita sjónvarpsrásirnar sem
ríkið hefur verið að stofna sér
til skemmtunar og yndisauka á
síðustu árum. n
SKOÐUN FRÉTTABLAÐIÐ 27. júlí 2022 MIÐVIKUDAGUR