Feykir - 16.06.2021, Blaðsíða 12

Ertu með fréttaskot, mynd eða
annað skemmtilegt efni í Feyki?
Hafðu samband. Síminn er 455 7176
og netfangið feykir@feykir.is
24
TBL
16. júní 2021 41. árgangur
Frétta- og dægurmálablað á Norðurlandi vestra : Stofnað 1981
Manni varnað að ganga aftur
Einhverju sinni voru tveir
menn samferða í trippaleit.
Var það á öndverðri
jólaföstu. Voru snjóþyngsli
mikil svo þeir bjuggust ekki
við að ná til byggða með
trippin fyr en í vökulok
enda tók þar tunglskin við
sem dag þraut. Um kvöldið
varð þeim sundurorða og
kom svo að annar heitaðist við hinn að ganga aftur
og drepa hann; síðan datt hann dauður niður. Fór
hinn þá að stumra yfir honum og ætlaði að færa
líkið að byrgi á hól nokkrum skammt í burtu. En
að vörmu spori gjörðist líkið svo þungt að hann
kom því ekki úr stað; tók það að þrútna, blána og
bólgna upp. Vildi hinn þá ekki bíða þess að hann
næði að ganga aftur. Greip hann þá staf þann er
hann hafði gengið við, braut stafinn sundur í
miðju, lagði brotin í kross og batt ofan á brjóst
líkinu. Hætti það þá að blása upp. Síðan komst
hann til byggða um kvöldið. Daginn eftir fékk
hann hesta og menn til að sækja líkið. Var það þá
eins og þegar hann gekk frá því. Bjó hann líkið svo
til jarðar að hann lagði trékross yfir það, en stakk
nálum í iljar þess í kross svo það gat ekki gengið
aftur. /PF
Þjóðsögur Jóns Árnasonar
Nýdauðir menn
Landbrotið þar sem öskuhaugurinn opnaðist. MYND: MINJASTOFNUN
Í landi Hafna á Skaga var eitt
sinn stór verstöð líklega frá
landnámi og fram eftir öllum
öldum og í gegnum tíðina hafa
verið verbúðir á nokkrum
stöðum eftir ströndinni í landi
Hafna, m.a. við Rifsbúðir,
Innri-Þrándarvík og á
nesjunum beggja vegna
Grútarvíkur og Sandvíkur.
Sjórinn hefur brotið mikið af
landinu á þessum stað og
valdið miklum skemmdum á
þeim minjum sem þarna eru og
núna hefur gamall öskuhaugur
komið í ljós sem stendur opinn.
Þorbjörn kólka, sem talinn er
einn af landnámsmönnum, mun
hafa gert út frá Hafnabúðum en
þær draga nafn sitt af bænum
Höfnum.
Í Þjóðsagnarsafni Jóns Árna-
sonar er sagt svo frá Hafna-
búðum. „Alltítt var að menn úr
sveitum gerðu sig út til sjóróðra
á Hafnabúðum haust og vor því
þar var jafnan aflasælt þá sem
nú; enda má sjá þar mörg
búðastæði forn.“
Feykir hafði samband við
Guðmund Stefán Sigurðsson,
minjavörð Norðurlands vestra
og forvitnaðist um minja-
fundinn.
„Þetta er semsagt í landi
Hafna, þar var stór verstöð,
sennilega frá landnámi og fram
eftir öllum öldum. Það eru
verbúðir þarna eftir ströndinni
allri meira og minna, í landi
Hafna. Þarna er sjórinn að brjóta
mikið af og búnar að verða
miklar skemmdir á þessum
minjum í gegnum árin og núna
er þarna opinn gamall ösku-
haugur með fiskibeinum og
dýrabeinum sem er að brotna
þarna í sjó og einhverjar
mannvirkjaleifar líka.“
Í þessum haug er hægt að sjá
gjóskulög sem gefa vísbendingu
um aldur minjanna og við fyrstu
sýn virðast einhverjar leifar vera
undir gjósku frá 1104, en það ár
gaus Hekla en talið er að 2,5
rúmmetrar af gjósku hafi komið
úr fjallinu og fallið víðsvegar um
land allt, Þjórsárdalur lagðist t.d.
í eyði sökum gjóskufallsins.
Guðmundur telur einnig að
þarna séu mannvistarleifar á
milli 1104 og líklega 1300 og
Einn af þeim gripum sem fannst.
MYND: MINJASTOFNUN
eftir það.
Minjastofnun hefur tekið nokkra gripi, sem fundust
í haugnum, til skoðunar.
„Þetta eru bein og mögulega tennur, það er
hugsanlegt að eitt af þessu sé allavega rostungstönn og
það eru einhver mannaverk á þessu, búið að sníða
þetta eitthvað til og móta, þetta hefur þjónað
einhverjum tilgangi, verið verkfæri af einhverju tagi
eða eitthvað slíkt.
Sökum náttúruafla eru minjarnar í stöðugri hættu
á að útrýmast og því þarf að hafa hraðar hendur til að
þær minjar og heimildir sem haugurinn geymir,
varðveitist og verði til gagns.
„Við þurfum að skoða hvað við getum gert til þess
að reyna að bjarga sem mestum upplýsingum, það er
óvíst að það verði hægt að verja þetta en það má reyna
að ná í þær upplýsingar sem hægt er að ná í þarna.
Þetta er allt í skoðun hvað verður gert og í hvaða
ferli allt þetta fer, þetta er allt á algjöru frumstigi,”
segir Guðmundur.
Minjastofnun er að skipuleggja nánari rannsókn á
svæðinu í næstu viku og er meiningin að mæla upp
sjávarbakkana framan við minjarnar og bera saman
við síðustu mælingar sem Byggðasafn Skagfirðinga
gerði árið 2008, þegar allar fornleifar á jörðinni voru
skráðar. Þá munu starfsmenn Minjastofnunar einnig
hreinsa og teikna upp sniðið sem komið er í
öskuhauginn og sigta það sem fallið hefur fram. Í
framhaldinu verður metið til hvaða frekari ráðstafana
er hægt að grípa til verndar minjum á svæðinu. /SHV
Jarðlög í öskuhaugnum. MYND: MINJASTOFNUN
Minjafundur á Höfnum á Skaga
Öskuhaugur sem geymir
mannvistarleifar frá 10. öld