Feykir - 18.08.2021, Blaðsíða 9

Hvað á barnið að heita?
ÁSKORANDAPENNINN | Umsjón: Sæþór Már
Mannanöfn er einn angi
íslenskunnar sem reynir
á þetta fallega tungumál,
já og landann. Hver hefur
ekki skoðun á nafngift
frumburðar frænku
nágrannans? Það má
ekki heita of gamaldags
nafni en heldur ekki of
nýmóðins, og hvað sem
þú gerir, ekki segja að þú
sért að bíða eftir úrskurði
mannanafnanefndar.
Sameinumst nú á hinni
heilögu nafnamiðju svo
að allir geti sofið rótt og
kvíði ekki næstu skírn.
Samkvæmt elsta íslenska
manntalinu sem tekið
var árið 1703, voru 338
kvenmannsnöfn og 387
karlmannsnöfn í notkun.
Þá voru Íslendingar
tæplega 50.000 talsins, en
með fjölgun landsmanna
fjölgaði nöfnunum
sömuleiðis og hefur það
haldist í hendur í gegnum
tíðina. Guðrún og Jón
hafa löngum verið í
toppsætum yfir vinsælustu
kven- og karlmannsnöfnin
og eru í dag notuð af
skynsemisfólki sem
heldur lífi í gömlu,
góðu nöfnunum. En
óhefðbundnari nöfn, ný af
nálinni, eru þau sem halda
nafnaþróuninni gangandi.
Mannanafnasiðir breytast
í takti við tímann, og nöfn
sem okkur kann að þykja
hin venjulegustu í dag,
voru framandi nöfn á
einhverjum tímapunkti. En
við aðlögumst, venjumst
og höldum áfram, þar til
næsta nýstárlega nafn
lítur dagsins ljós og ferlið
endurtekur sig.
Nýverið birtist frétt
um að Stofnun Árna
Magnússonar myndi
bæta kynhlutlausa
persónufornafninu hán
við orðabækur sínar.
Með viðurkenningu á
þessum jaðarhópi er
heimurinn smátt og smátt
að rétta sig af, og enn
frekar með samþykkt
kynhlutlausu nafnanna
Bryn og Eló. Er þetta
dæmi um það hvernig
mannanöfn þróast með
samfélaginu og fara frá því
að vera fagurfræðilegar
vangaveltur, yfir í
grunnmannréttindi.
Fyrir ykkur sem kann
að blöskra nýsamþykkt
nöfn og breyttar venjur,
þið þurfið ekki að skilja,
einungis virða. Auðvitað
er ekki hægt að gera
öllum til geðs, enda eru
það væntingar sem seint
verða uppfylltar. Fögnum
heldur fjölbreytileikanum
og sístækkandi nafnaflóru
íslenskunnar.
- Ég skora á Ármann
Pétursson, bónda á Neðri-
Torfustöðum
Elísabet Sif. MYND AÐSEND
Elísabet Sif Gísladóttir Vestur-Húnavatnssýslu
hverju götuhorni, í kaupfélaginu, í
búðunum, alls staðar meðan þessi
kosningabarátta stóð, fullorðna fólkið
var svo æst! Það er nefnilega svo þegar
tekist er á um trúmál að skoðanaskiptin
verða tilfinningaþrungin því trúin lýtur
ekki lögmálum almennrar rökhyggju;
það getur orðið svo djúpt á sönnunum.
Víst er að ekki greri um heilt í nokkrum
fjölskyldum eftir kosningarnar.
Sr. Árni heimsækir Eyþór laugar-
daginn 30. janúar til þess að undirbúa
messu sína daginn eftir. Hann er ekki
bjartsýnn á gengi sitt í kosningum en
messan tókst vel og hana sóttu margir:
„Þótti mörgum honum takast vel. Það
vakti athygli þeirra sem eru tíðir
kirkjugestir, að sjá hversu margir voru í
kirkju sem aldrei sjást þar, nema þá
helst við jarðarfarir, og margir voru
þarna af þeim er telja sig til kommúnista
og flestir framámenn þeirra.“ Það var
mikil pólitík kringum þessar kosningar!
Kosningadagurinn var ákveðinn 28.
febrúar og frambjóðendur hugsa sinn
gang. Jónas heimsækir Eyþór í febrúar-
byrjun: „Sr. Jónas Gíslason kom hér
fyrir hádegi og sat um stund og rabbaði
um alla heima og geima nema prests-
kosningar“ (2. 2. 1960). Um þetta leyti
drógu sr. Árni og sr. Fjalar umsóknir
sínar til baka vegna áskorana sóknar-
barna sinna, eftir stóðu sr. Jónas og sr.
Þórir. Ekki var um annað rætt í bænum
síðustu vikur fyrir kjördag og ótrúleg
heift í málflutningi. Á kennarastofunni
í barnaskólanum skiptust menn í fylk-
ingar og virtist Eyþóri að Jónas ætti þar
aðeins meiri stuðning en sr. Þórir.
Svo rann upp dagurinn mikli, 28.
febrúar. Króksarar fjölmenntu á
kjörstað, kjörsóknin var 80,34%. Menn
biðu síðan í spennu til 7. mars að úrslit
voru kunngjörð: sr. Þórir hlaut 346
atkvæði, sr. Jónas 296. „Vonandi fara nú
allar öldur að lækka, enda ekki vanþörf
á að svo verði sem fyrst“ (7. 3. 1960). Sr.
Þórir var settur inn í embætti sunnu-
daginn 10. apríl og var kirkjan þétt
setin, „athöfnin virðuleg“ skrifaði
Eyþór. Milli þeirra sr. Þóris tókst ágætt
samstarf og þeir bundust vinaböndum
og unnu náið saman. Messum fjölgaði á
starfsárum hans og kirkjusókn jókst.
Eyþór hafði nóg fyrir stafni. Fyrsta ár sr.
Þóris í embætti var Eyþóri ánægjulegt
og starfsamt. Fermt var sunnudaginn
22. maí og „kl. 2 æfði ég prestinn í
altarisgöngutóninu fyrir morgundag-
inn“ skrifar Eyþór í dagbókina daginn
áður.
Í júní 1971 urðu þáttaskil. Sr. Þórir
tilkynnti Eyþóri 29. júní að hann hefði
verið ráðinn aðstoðarprestur sr. Jóns
Auðuns við Dómkirkjuna í Reykjavík
og flytti senn búferlum suður. „Sr. Þórir
hefur verið starfsamur embættismaður
og gengið með miklum dugnaði til allra
verka“ skrifar Eyþór. Þeir eiga kveðju-
stund eftir síðustu messuna en sr. Þórir
kvaddi söfnuðinn 29. ágúst. Eyþór á
eftir að sakna hans.
Nú var prestlaust á Króknum og
kallið auglýst laust til umsóknar. Sr.
Tómas Sveinsson sækir einn um
brauðið og 140 manns mæta í kynn-
ingarmessu hans 5. september 1971.
Kosning fer fram 26. september og kusu
tæplega 400 manns. Sr. Tómas var svo
munstraður sóknarprestur 17. október.
Hann var síðan kjörinn prestur í
Háteigssókn í Reykjavík 1976 og kvaddi
söfnuð sinn með messu 7. nóvember.
Mér sýnist að Eyþór hafi ekki saknað
hans en hvergi stendur það berum
orðum í heimildum. Sr. Sigfús Jón
Árnason sótti einn um kallið en lögum
samkvæmt var samt kosið 12. desember
1976 og var kjörsókn dræm. Einungis
fjórir af 60 á kjörskrá í Skarðshreppi
greiddu atkvæði „enda hafa þeir oftast
verið utan gátta“ skrifar Eyþór. Sr. Sigfús
fékk Hof í Vopnafirði 1980 og „hin
aldna móðir“ var þá prestlaus. Eyþór
hefur áhyggjur af kirkjunni sinni, finnst
prestarnir vanmegna.
Þjóðkirkjan rekur sumarbúðir á
Löngumýri. Þangað kemur roskið fólk
úr ýmsum sóknum syðra og prestur
með í för. Margsinnis fara Eyþór og Sissa
á kvöldvökur þar fremra í boði
viðkomandi prests og Eyþór fer þar með
ljóð eins og stemningin bauð honum
hverju sinni. Honum finnst þetta gaman.
Bílferðir eiga líka við hann, hvort sem
bílstjórinn kann eða kann ekki að keyra,
meira um það síðar. Sr. Þórir er fyrir
norðan með svona hóp í júlí 1977 og
syngur þá messu á Króknum fyrir fullri
kirkju en undanfarin ár hafði kirkjusókn
verið mjög dræm. „Þetta sýnir vel,
hversu mikil ítök sr. Þórir á enn í þessum
söfnuði, það liggur líka við að segja
megi, að hér hafi verið prestlaust síðan
hann fór héðan“ (31. 7. 1977). Eyþóri
líkaði illa hvað kirkjusókn var dræm og
rekur það m.a. til prestanna sem komu
að kallinu að sr. Þóri fluttum.
Samkvæmt tölum á Covid.is sem
birtar voru sl. mánudagsmorgun eru
nú aðeins fjórir smitaðir af Covid á
Norðurlandi vestra en þeir voru mest
17 í síðustu viku. Þá voru einnig 15 í
sóttkví á Norðurlandi vestra.
Á landsvísu hefur smituðum
einnig farið fækkandi, voru yfir 1.300
á laugardag en voru orðnir 1.170 á
mánudag. Þá voru 30 einstaklingar
á sjúkrahúsi vegna Covid í byrjun
vikunnar og þar af sex á gjörgæslu
sem eru sömuleiðis heldur lægri tölur
en fyrir helgi. Þetta er að sjálfsögðu
jákvætt en hvort þetta þýði að fjórða
bylgjan sé heldur að gefa eftir getur
tíminn einn leitt í ljós.
Fram kom í fréttum fyrir helgi
að Landsspítalinn væri á mörkum
þess að vera kominn í neyð vegna
fjölda Covid-smitaðra á gjörgæslu.
Þórólfur Guðnason sóttvarnalæknir
var orðinn klár með minnisblað til
heilbrigðisráðherra um hertar aðgerðir
en beið í raun aðeins eftir neyðarkalli
frá Landsspítalnum.
Mbl.is sagði frá því í byrjun
vikunnar að mun færri greind ust
smitaðir inn an lands á laugardag og
sunnudag en verið hef ur. Þórólf ur seg-
ir það ánægju legt en er ekki viss um
að það sé hægt að túlka smit töl urn ar
þannig að far ald ur inn sé á niður leið.
Pössum okkur og hvort annað
Munum að halda uppi vörnum í
baráttunni við vágestinn; að spritta
hendur, bera grímur þar sem það á við
og virða fjarlægðarmörk. Þetta hefst
með sameiginlegu átaki. /ÓAB
COVID-19 | Fjórða bylgjan
Covid-tölurnar á niðurleið
á Norðurlandi vestra
31/2021 9