Fréttablaðið - 08.09.2022, Blaðsíða 11

Fréttablaðið - 08.09.2022, Blaðsíða 11
Þorsteinn Pálsson n Af Kögunarhóli Síðustu mánuði hefur veðrið vikið fyrir vöxtunum, sem helsta umræðuefni daglegs lífs. Forysta verkalýðsfélaganna birtir reglulega svimandi útreikn- inga um áhrif vaxtahækkana á heimilin. Enginn getur andmælt þeim. Sagan endurtekur sig. Verð- bólgan þrengir mest að þeim sem lakast eru settir. Svarið Seðlabankinn segir að þetta sé vopnið sem bíti. Það er kórrétt. Forysta verkalýðsfélaganna vill grípa til annarra vopna. Andsvarið er þó auðvelt. Horfið bara á efna- hagslegu ringulreiðina í Tyrklandi þar sem aðrar leiðir voru reyndar. Til þess að sætta lágtekjuheim- ilin og lítil og meðalstór fyrirtæki við vaxtahækkanir Seðlabankans svarar ríkisstjórnin því til að vextir hækki líka í útlöndum. Það er rétt. Spurningin Spurningin sem enginn spyr er hins vegar þessi: Hvers vegna þarf vaxtavopnið í íslenska krónuhag- kerfinu að bíta tíu sinnum fastar en í danska krónuhagkerfinu þegar verðbólga er nánast sú sama í báðum hagkerfunum? Kannski er hitt þó enn stærri spurning: Hvers vegna hefur ríkis- stjórnin ekki skýrt þennan mikla mismun út fyrir launafólki og stjórnendum lítilla og meðalstórra fyrirtækja? Ríkisstjórnin þarf ekki að skýra þetta út fyrir þeim stóra hluta fyrirtækja, sem hefur yfirgefið krónuhagkerfið. Þau taka lán í erlendum myntum og kæra sig kollótt um þessa mismunun. Hún bitnar aðallega á starfsfólki þeirra. Ójöfnuður Þessi mismunun skerðir lífskjör heimila á Íslandi í ríkari mæli en í grannríkjunum. Hún veikir um leið samkeppnisstöðu lítilla og meðalstórra fyrirtækja gagnvart erlendum keppinautum. Samkeppnisstaða fyrirtækjanna utan krónuhagkerfisins, sem geta tekið erlend lán, raskast hins vegar minna. Þetta er eina sjáanlega skýringin á því að ríkisstjórnin kemst upp með að loka augunum fyrir þessum alvarlega ójöfnuði í þjóðarbúskapnum. Ef þessi fyrirtæki hefðu þurft að þola sömu vaxtahækkanir og heimilin hefði forysta atvinnulífs- ins brýnt raustina fyrir löngu. En eru ekki bara eðlilegar skýringar á þessum mun á vaxta- hækkunum hér og í Danmörku? Jú, vitaskuld. Spurningin er aftur á móti sú hvort þær eru þess eðlis að við sannfærumst um að þær þjóni hagsmunum íslenskra heimila í bráð og lengd. Skýringar Almenna skýringin er sú að það leiði einfaldlega af eðli hlutanna að vextir þurfi að vera hærri í svo litlu peningakerfi. Það er rétt. Andsvarið er bara þetta: Fá heim- ilin eitthvað í staðinn, sem vegur ójöfnuðinn upp? Ríkisstjórnin hefur ekki sýnt fram á það. Önnur skýring er sú að hag- vöxtur sé svo mikill. Um þessar mundir er hagvöxturinn sá sami hér og í Danmörku. Í fyrra var hag- vöxtur að meðaltali heldur meiri á evrusvæðinu en í ár hefur Ísland sigið fram úr því meðaltali. Þetta er alltént ekki fullnægjandi skýring á tíföldum mun. Svo Svo er sagt að vextir þurfi að vera hærri hér af því að þeir bíta ekki á þau fyrirtæki sem taka erlend lán. Þetta er rétt. Spurningin er: Þurfa heimilin að sætta sig við þann ójöfnuð eins og lögmál náttúr- unnar? Eins er á það bent að vextir þurfi að vera hærri hér til þess að laða erlent fjármagn inn á verðbréfa- markaðinn. Þetta er líka rétt. En spurningin er aftur: Af hverju eiga íslensk heimili að sætta sig við að borga útlendum fjármagnseig- endum vexti, sem heimilin í þeirra eigin löndum eru ekki tilbúin til að greiða? Skýringarnar eru að einhverju eða öllu leyti skotheldar. Þær vekja bara erfiðar spurningar. Þess vegna forðast ríkisstjórnin að ræða þær. Framtíðarsýn Af hverju í ósköpunum jöfnum við ekki stöðu heimilanna og lítilla og meðalstórra fyrirtækja með því að tengjast erlendri mynt eða ganga í alþjóðlegt myntbandalag? Það gera ekki bara flestar þjóðir af sömu stærð heldur líka þær stærri. Árum saman hefur svarið verið: Það tekur tíma. Við viljum gera eitthvað strax. En heimilin sitja enn í sama farinu af því að skjóta varanlega heimatilbúna töfra- lausnin er ekki til. Er ekki kominn tími á kerfis- breytingu, sem byggir á fram- tíðarsýn? Forysta launafólks og stjórnendur lítilla og meðalstórra fyrirtækja mættu spyrja þannig. n Spurningin sem enginn spyr Happdrætti SÍBS er hornsteinn framkvæmda á Reykjalundi 9. flokkur 2022 Útdráttur 6. september 2022 PENINGAVINNINGAR kr. 100.000 PENINGAVINNINGAR kr. 500.000 AUKAVINNINGAR kr. 100.000AÐALVINNINGUR kr. 5.000.000 PENINGAVINNINGAR kr. 50.000 PENINGAVINNINGAR kr. 25.000 VÖRUÚTTEKT kr. 30.000 VINNINGASKRÁ Tryggðu þér miða á sibs.is eða í síma 560 4800 Afgreiðsla vinninga hefst þann 20. september 2022 Birt án ábyrgðar um prentvillur 609 1079 1288 1432 3088 5082 5107 5724 6134 6243 6744 7039 8721 9810 10008 10206 10363 10728 10769 10795 10981 11848 13161 13870 15154 16583 17336 18476 19451 21576 23137 23228 23526 23753 24094 24207 25239 25417 25739 26599 27773 28414 29225 29292 31545 31779 32968 33945 34650 34882 35680 35838 36391 37658 38673 39079 40196 40355 42068 42563 42594 45963 47392 48283 49044 49771 53294 53708 55263 55479 56508 58782 58867 58897 58924 59087 59270 61123 61159 62772 63438 64683 69376 69748 70742 71418 72092 72814 73468 73917 74094 74579 75201 75560 76430 76791 77153 77273 78363 78804 463 1932 2388 3057 3292 3526 4138 4461 4896 5025 5259 5364 5643 5922 6109 6376 6558 6565 7253 7401 7702 7814 8623 8696 8855 9106 9142 9254 9349 10244 10751 11089 11798 11843 12569 13528 13986 14139 14468 14766 14825 15842 16930 17150 17690 17785 17920 18159 18303 18497 19145 19203 19497 20438 21675 21767 22670 22943 23393 23418 23917 24155 24240 24551 25058 25318 25338 25753 27213 27318 29357 29466 29594 30694 30896 31308 31502 31788 32291 32773 33025 33356 33517 34085 35104 35411 35537 36512 36629 36696 38330 38602 38736 39831 39928 40352 40442 40776 42504 42744 42935 43044 43471 43479 43533 44105 44657 44986 45323 46387 46543 47407 48310 48465 48789 48922 49209 49678 49731 50398 50584 50780 50939 51988 52072 52596 52600 52689 52804 53063 53674 53976 54024 54499 54828 54980 55095 55166 55475 55568 55698 55807 55877 56318 56930 56977 57499 57533 57909 58251 58429 58535 58698 59047 59128 59389 59819 59992 60262 60517 60559 61171 61558 61933 64392 64453 65270 66050 66512 66774 67327 67985 68397 68429 68502 68511 70102 71140 71609 72006 72681 72925 73424 73961 73974 74298 75842 76660 76834 76993 77830 77918 78123 78398 78605 78891 78975 79064 79887 79942 35 147 157 415 423 442 490 592 778 859 953 1159 1172 1482 1501 1526 1597 1692 1814 1875 1933 2123 2161 2253 2347 2605 2711 2721 2726 2865 2995 3065 3074 3150 3205 3307 3357 3402 3419 3432 3631 3633 3660 3733 3819 4155 4168 4175 4193 4217 4542 4837 4901 4928 5253 5430 5486 5545 5602 5617 5770 5788 5861 6088 6099 6327 6391 6487 6507 6596 6787 6896 6930 7059 7177 7412 7436 7444 7450 7518 7948 7998 8028 8061 8228 8468 9075 9096 9100 9163 9166 9171 9292 9322 9446 9651 9720 9874 10024 10213 10289 10327 10457 10502 10568 10700 10889 10908 11115 11128 11217 11326 11341 11359 11456 11586 11667 11701 11764 11879 12164 12192 12193 12229 12368 12406 12450 12489 12503 12942 13089 13772 13873 13920 13926 13963 13997 14203 14262 14310 14529 14560 14683 14717 14793 14813 14896 14925 15368 15496 15682 15734 16199 16242 16298 16819 16933 17262 17286 17381 17592 17719 17939 17964 18018 18178 18359 18696 18704 18714 18719 18724 18823 18880 19069 19100 19175 19363 19378 19446 19589 19743 19941 19976 20035 20176 20221 20792 20819 20846 20919 20963 20993 21068 21140 21161 21302 21405 21581 21588 21770 21820 21851 21882 22226 22344 22408 22432 22662 22786 22841 22990 23174 23543 23573 23627 23955 24012 24063 24202 24252 24276 24280 24559 24684 24756 24775 25059 25387 25434 25614 25648 26092 26276 26359 26626 26713 26810 26893 27085 27278 27295 27323 27431 27444 27472 27543 27559 27721 27753 27759 27777 27799 27954 28033 28207 28387 28529 28594 28848 29297 29343 29542 29604 29633 29815 29979 30130 30358 30364 30439 30446 30453 30477 30712 30929 30955 31014 31073 31084 31148 31637 31850 31857 32092 32109 32125 32156 32174 32320 32542 32792 32793 32893 33002 33124 33362 33566 33570 33624 33781 34002 34267 34292 34355 34461 34677 34931 34980 35033 35082 35152 35198 35201 36225 36658 36697 36748 36989 37532 37580 37721 37755 38107 38120 38170 38206 38263 38473 38654 38713 38831 39024 39178 39229 39292 39332 39333 39364 39384 39420 39669 39686 39972 40016 40074 40085 40275 40390 40450 40500 40579 40648 40832 40884 40894 40942 41127 41187 41278 41292 41383 41469 41479 41736 41745 41847 42338 42352 42368 42502 42606 42773 42792 42804 43163 43395 43396 43447 43463 43520 43598 43708 43881 44149 44187 44254 44400 44469 44476 44497 44500 44570 44575 44620 44709 44786 45176 45202 45349 45643 45996 46266 46328 46592 46606 46912 47088 47121 47286 47313 47350 47383 47441 47464 47547 47721 47867 48089 48221 48303 48331 48362 48633 48657 48664 48666 49363 49397 49468 49469 49749 49878 50216 50277 50313 50344 50403 50513 50742 50755 50785 51094 51264 51331 51343 51380 51399 51414 51652 51692 51739 51805 51848 51905 52092 52525 52548 52584 52604 52791 52813 52910 52969 53032 53927 53991 54041 54051 54099 54323 54363 54462 54507 54550 54578 54649 54920 54932 54984 55009 55025 55105 55164 55269 55300 55410 55590 55641 55668 55836 55956 56005 56223 56355 56529 56639 56721 56829 56840 56906 56913 56993 57215 57231 57476 57534 57573 57721 57790 57814 57845 57892 57945 57991 58017 58106 58447 58494 58555 58559 58830 58991 59099 59109 59293 59306 59311 59453 59695 59849 59865 59899 60135 60137 60147 60195 60310 60338 60478 60493 60624 60716 60949 61149 61158 61287 61393 61434 61466 61530 61818 61931 61985 62140 62212 62225 62310 62509 62588 62697 62892 62942 63031 63113 63130 63178 63317 63671 63672 63705 63976 64034 64054 64226 64238 64250 64294 64548 64809 65079 65321 65379 65451 65458 65552 65667 65752 65818 66062 66094 66155 66246 66269 66290 66307 66404 66519 66560 66642 67104 67241 67317 67318 67418 68084 68098 68357 68483 68539 68546 68595 68604 68745 68871 69205 69307 69330 69495 69535 69685 69844 70017 70118 70402 70424 70462 70491 70499 70517 70519 70690 70859 70999 71055 71357 71651 71678 72180 72267 72294 72352 72386 72493 72534 72651 72700 72731 72733 73012 73155 73198 73318 73478 73493 73565 73720 73761 73860 73867 73922 74150 74333 74736 74741 74817 75173 75319 75460 75571 75648 75696 75732 75789 76057 76146 76154 76428 76461 76604 76959 77152 77616 77766 77788 77899 77950 78383 78557 78664 78853 78896 78931 79072 79082 79286 79498 79696 79761 79843 38 133 141 158 189 205 274 315 395 450 485 526 691 896 919 1097 1231 1285 1364 1425 1571 1583 1690 1733 1758 1781 1885 1973 2257 2300 2338 2427 2550 2631 2635 2659 2660 2718 2831 2862 2984 3221 3227 3337 3547 3850 4046 4085 4121 4397 4536 4567 4792 5019 5246 5248 5298 5308 5524 5542 5661 5680 5728 5813 5847 5865 6173 6284 6297 6450 6469 6603 6746 6832 6883 6973 7413 7420 7430 7478 7772 7776 7829 7857 7925 7974 8043 8166 8312 8490 8576 8602 8822 8893 8952 8973 9104 9184 9185 9303 9333 9402 9432 9496 9601 9688 9852 10006 10182 10204 10219 10288 10367 10619 10635 10695 10856 10903 11203 11478 11551 12049 12170 12214 12379 12384 12594 12662 12701 12940 12976 13086 13107 13115 13165 13205 13281 13331 13343 13373 13455 13481 13609 13831 14002 14038 14096 14113 14161 14183 14464 14506 14561 14576 14660 14836 14845 14852 14973 15013 15156 15258 15270 15311 15420 15497 15725 15745 16013 16247 16270 16277 16280 16510 16668 16698 16795 16835 16893 16980 17008 17290 17469 17499 17522 17551 17771 17983 17986 18027 18194 18197 18226 18387 18394 18406 18468 18486 18531 18726 18859 18889 19097 19655 19747 19964 20182 20292 20444 20529 20657 20788 20866 20881 20965 21123 21145 21175 21314 21359 21444 21514 21548 21726 21751 21861 21898 22000 22174 22474 22649 22753 22834 22889 23053 23072 23126 23134 23167 23213 23281 23282 23315 23384 23420 23521 23595 23636 23726 23728 23872 23967 24024 24031 24086 24272 24304 24331 24636 24762 24902 24942 25170 25217 25401 25411 25464 25492 25543 25577 25689 25737 25752 25913 26054 26171 26463 26727 26790 26812 26820 26904 26915 26974 27088 27147 27241 27254 27433 27498 27558 27575 27581 27603 27658 27810 27825 27883 27889 27972 28004 28044 28186 28281 28452 28520 28527 28578 28621 28759 28784 28802 28868 28917 28970 28993 29005 29008 29037 29042 29064 29145 29183 29194 29278 29316 29363 29773 29797 29807 29888 29893 29906 29919 29930 30273 30352 30480 30674 30708 30954 30991 31019 31110 31131 31290 31315 31515 31564 31646 31697 31718 31776 31860 32067 32241 32471 32495 32534 32700 32985 32989 33052 33135 33204 33272 33368 33498 33548 33553 33582 33728 33738 33888 34166 34216 34350 34458 34592 34691 34801 34937 34963 34969 35086 35158 35229 35362 35424 35440 35486 35526 35528 35588 35685 35900 36011 36263 36317 36326 36360 36393 36486 36567 36689 36739 37040 37191 37234 37508 37589 37869 38010 38092 38262 38351 38378 38488 38513 38544 38575 38642 38878 38883 39040 39425 39817 39845 39884 40070 40159 40214 40216 40475 40561 40624 40644 40645 40758 40839 41223 41518 41607 41647 41650 41909 42023 42065 42079 42156 42200 42454 42503 42582 42753 42936 42958 42966 43054 43072 43107 43248 43349 43540 43618 43655 43769 43877 43905 44180 44310 44391 44408 44747 44780 44794 44941 45021 45102 45109 45118 45190 45237 45396 45572 45652 45792 45813 45965 46031 46037 46200 46583 46613 46689 46693 46698 46755 46914 46973 46984 47007 47021 47030 47100 47145 47263 47419 47946 48323 48531 48757 48779 48819 48847 49015 49101 49214 49517 49547 49579 49704 49708 49809 49851 49934 50083 50283 50347 50399 50439 50442 50734 50763 50952 51057 51083 51136 51315 51549 51584 51651 51669 51688 51704 51941 51960 52102 52172 52373 52409 52586 52647 52770 52790 52803 52856 53020 53233 53272 53298 53548 53901 54154 54163 54213 54464 54487 54653 54718 54824 54892 54957 54987 55078 55218 55235 55252 55258 55265 55334 55372 55400 55404 55547 55796 55831 55914 56070 56165 56173 56259 56561 56659 56815 56959 56984 57171 57245 57313 57360 57659 57738 57974 57980 58005 58108 58146 58276 58368 58382 58496 58571 58596 58665 58901 58940 59027 59110 59399 59528 59645 59793 59932 59934 60060 60081 60255 60348 60486 60704 60735 60740 60859 61041 61229 61307 61313 61319 61338 61676 61705 61742 61801 61844 61873 62029 62168 62297 62466 62565 62621 62716 63013 63018 63304 63506 63542 63656 63694 63769 63843 63846 63893 64049 64131 64176 64262 64293 64334 64444 64567 64662 64907 65246 65272 65310 65396 65574 65799 65829 65852 66147 66205 66672 66693 66714 66887 66930 67058 67267 67292 67378 67432 67560 67705 67755 67860 67862 67874 68081 68083 68135 68302 68421 68613 68690 68698 68711 68911 69063 69077 69160 69209 69242 69355 69365 69471 69590 69597 69679 69851 69947 69972 70116 70221 70380 70419 70592 70627 70661 70696 70793 71291 71294 71524 71574 71577 71793 71865 72151 72152 72171 72315 72336 72449 72452 72475 72537 72556 72679 72694 72797 72815 72860 73064 73171 73297 73417 73616 73795 73820 73821 73903 73948 74003 74076 74102 74115 74142 74208 74353 74361 74427 74896 74948 75021 75054 75274 75282 75341 75610 75614 75756 75978 76160 76176 76348 76406 76574 76725 76727 76756 76796 76810 76933 76963 77053 77121 77268 77285 77629 77675 77796 78105 78142 78152 78165 78195 78229 78328 78357 78438 78445 78502 78695 78871 78885 79035 79055 79113 79273 79282 79347 79496 79604 79755 79799 79880 79915 79930 79943 20028 23552 26903 37562 44646 56154 58405 59884 65037 78652 669856698366984 FIMMTUDAGUR 8. september 2022 Skoðun 11

x

Fréttablaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Fréttablaðið
https://timarit.is/publication/108

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.

Aðgerðir: