Austurglugginn - 14.08.2008, Qupperneq 8

8 AUSTUR · GLUGGINN Fimmtudagur 14. ágúst
Cathy Ann Josephson segist vera með
sex húfur – eiginkona, myndlista-
kona, handverkskona, gistihúsarek-
andi, kvenfélagskona og vesturfara-
sérfræðingur. Hún fluttist til Íslands
fyrir fjórtán árum og vill hvergi ann-
ars staðar vera en í Vopnaf irði. Hún
hefur flutt tæplega þrjátíu sinnum á
ævinni, missti manninn sem hún gift-
ist fyrst á Vopnafirði úr krabbameini.
„Við skulum ekki ræða um veðrið –
það er ekki til neins,“ segir hún okkur.
Austurglugginn heimsótti Cathy.
Cathy Ann Josephson er 57 ára gamall
Íslendingur, áður Vestur-Íslendingur.
Hún er lítil og snaggaraleg. „Verið
bara eins og heima hjá ykkur,“ segir
hún þegar hún tekur á móti okkur
og vísar til herbergisins. Cathy ólst
upp í Minnesota í Bandaríkjunum
en heimsótti Ísland fyrst árið 1994
til að vitja upprunans.
„Þá voru liðin 100 ár síðan afi fluttist.
Hann var tveggja ára þegar hann fór
með foreldrum sínum frá Vopnafirði.
Afkomendurnir í Minneapolis hitt-
ust árlega og fóru út að borða. Okkur
fannst það orðið leiðinlegt svo við
ákváðum að koma til landsins. Afi
giftist þrisvar og átti börn með öllum
konunum svo við áttum skyldmenni
um allt land.“
Cathy segir dýpst hafa verið
á tengslunum við Vopnafjörð.
„Pabbi fann bréf frá afa með nafni
Friðriks Sigurjónssonar. Ég próf-
aði að senda bréf á hann. Nokkrum
vikum seinna hringdi djúpraddaður
maður, barnabarn hans og alnafni.
Ég segi stundum að ég hafi sent bréf
á dáinn mann og hann fengið það.
Við vorum 27 sem komum austur
og okkur var hent út í Möðrudal.
Við vissum ekki hvernig við ættum
að komast til Vopnafjarðar en það
kom rúta og sótti okkur. Í henni var
Haukur, hálfbróðir Friðriks sem ég
giftist síðan og hann skipulagði ferð-
ina fyrir okkur. Þegar við vorum hjá
kaupfélaginu kom til okkar maður og
las með mér á ættartöflu. Hann fór
að gráta. Haukur útskýrði að þetta
væri stjúppabbi hans og afi hans og
afi minn hefðu verið systkinabörn.
Ég hafði pælt nógu lengi í íslensku til
að skilja hvað var í gangi og sagði við
Hauk „Þegiðu – þú truflar okkur.“
Sigurjón sagði mér að þau hefðu ekki
vitað hvað varð um langömmu mína
sem dó nokkrum árum eftir að við
komum til Minnesota.“
Afi og amma Cathy voru íslensk
en mamma hennar, frá Arkinsaw
fylki, af írskum og bandarískum
ættum. „Hún var íslenskari en hann.
Hann vildi vera eins og venjulegt
fólk en hún var meiri villimaður,“
segir Cathy og bætir við að fjöl-
skyldan hafi haldið íslensk jól. „Afi
og amma töluðu íslensku og pabbi
getur bjargað sér á íslensku. Ég eyddi
fyrstu árunum hér í að hlusta á fólkið
tala og reyndi að grafa upp málfars-
bækur. Ég þurfti þrjú eða fjögur ár
áður en ég gat lesið bækur án þess
að vera með orðabók.“
Heim í Refsstað
Hún giftist síðan leiðsögumanninum
Hauki. „Hann skynjaði hvernig mér
leið úti í Bandaríkjunum og bauð mér
að koma. Ég fór heim og það tók
mig sex mánuði að henda, selja og
gefa allt sem ég vildi ekki taka með
mér. Ég kom aftur í mars árið 1995
og við Haukur giftum okkur í ágúst.
Um haustið lenti bróðir minn í slysi
og við fórum til Bandaríkjanna í ár
til að hjálpa honum.
Eins og flestir Íslendingar vann ég
eins og skepna í frystihúsinu og þreif
á elliheimilinu. Ég bjó ein í þrjú ár á
Hámundarstöðum, sem eru út með
firðinum á leiðinni til Bakkafjarðar.
Þar byrjaði ég að reka gistihús til að fá
félagsskap. Ég kynntist nýjum manni,
Sverri Ásgrímssyni og við bjuggum
fyrst í litlu húsi á Vopnafirði. Það
hafði verið til sölu í heilt ár og seld-
ist loksins. Sverrir missti vinnuna og
við þurftum að fara. Hann var frá
Þórshöfn svo við fluttum þangað í tíu
mánuði áður en við komum aftur og
keyptum Refsstað II. Mér fannst allt
í lagi að vera á Þórshöfn en heimaslóð
mín er á Vopnafirði. Langalangamma
mín fæddist á Refsstað og er skyld
þeim sem eiga jörðina, en ég vissi
það ekki fyrr en eftir að ég keypti,“
segir Cathy og þylur upp fjölda
vestur-íslenskra Vopnfirðinga og
bendir í allar áttir. „Langafi var frá
Hrafnsstöðum og langamma fæddist
í Viðvík... við skulum hætta þessu.“
Áhuginn
nægur vestra
Cathy starfar á Vesturfaramiðstöð
Austurlands í Kaupvangi á
Vopnafirði. Þar var um helgina
opnuð sýning tengd vesturferð-
unum. „Ég er Vestur-Íslendingur svo
ég á auðvelt með að tengja. Ég hafði
grúskað töluvert í ættfræði og skrif-
aði 100 ára sögu íslensku kirkjunnar í
Minneapolis. Þegar ég kom til Íslands
fann ég hversu miklu ég hafði safnað
saman. Fyrir nokkrum árum byrj-
aði ég að setja saman vesturfaraskrá
frá Vopnafirði og ég er komin með
manntöl og kirkjubækur.“
Hún segir Íslendinga í vesturheimi
varðveita uppruna sinn vel. „Áhuginn
er nægur. Ég vissi alltaf að afi væri
frá Vopnafirði, amma frá þessum
bæ og svo framvegis. Menn vilja
ekki sleppa tengingunni. En það er
erfiðast að selja þeim hugmyndina
um að koma hingað og finna jörð-
ina. Ég fór einu sinni með manni
og konunni hans, sem er norsk og
frönsk, inn að Grundarhól sem er
innan við Grímsstaði á Fjöllum.
Þau grétu þegar þau komu á stað-
inn því þau höfðu heyrt svo mikið
um staðinn. Ég fór líka með 89 ára
gamalli vestur-íslenskri konu inn að
Hofteigi. Hún vildi standa á sama
stað og gamli torfbærinn var. Þar
er bara gras í dag en hún stóð og
horfði í kringum sig og hugsaði „já
– þetta hefur afi séð þegar hann
stóð í bæjardyrunum.“ Fólk fæð-
ist með þessar tilfinningar. Þær eru
ekki áunnar.“
Cathy hefur lent í ýmsu skrautlegu
þegar hún hefur aðstoðað Vestur-
Íslendinga í leit að upprunanum.
„Ég fékk eitt sinn afkomanda Jóns
Hrafnssonar. Ættarnafnið hafði
breyst og var orðið Rafsson því
mamma þeirra barnanna hafði
látið þau skrifa það vitlaust. En
mér fannst nafnið fyndið því mað-
urinn vann sem rafvirki. Stundum
kemur fólk og segir „við ætlum að
finna ömmu okkar.“ Stundum get
ég hjálpað því. Ég fékk einu sinni
mann af norskum ættum. Hann
sagði við mig. „Ég held að amma
sé að sækja mig og vilji að ég finni
hana – var hún kannski íslensk.“
Og ég svaraði: „Auðvitað var hún
íslensk. Ég vissi það fyrir löngu og
ég hélt að þú vissir það líka. Hann
dó nokkrum árum síðar en hann
fann hana. Þetta er tilfinning sem
er til staðar.“
Pöddudagar
Faðir Cathy býr í Minneapolis.
„Hann er góður sölumaður og
vísar vestur-íslensku fólki til mín.
Cathy Ann Josephson
„Bíð ekki eftir fólki sem segir alltaf nei“
Cathy við húsið á Refsstað II. „ Ég hef flutt 29 sinnum á ævinni, næst þegar ég flyt verður það á elliheimilið eða í kirkjugarðinn!“ Mynd: GG
Cathy í Vesturfaramiðstöðinni. „Fólk fæðist
með þessar tilf inningar. Þær eru ekki áunnar.“
Mynd: GG