Fréttablaðið - 18.10.2022, Blaðsíða 26

N Ý F O R M
h ú s g a g n a v e r s l u n
h ú s g a g n av e r s l u n
Strandgötu 24 | 220 Hafnarfjörður | Sími 565 4100 | nyform.is
Mikið úrval af HVÍLDARSTÓLUM
með og án rafmagns lyftibúnaði
Komið og
skoðið úrvalið
Natasha S. ásamt Degi B. Eggertssyni borgarstjóra og Hauki Ingvarssyni,
Eyþóri Árnasyni og Guðrúnu Sóleyju úr dómnefnd. FRÉTTABLAÐIÐ/ERNIR
tsh@frettabladid.is
Ljóðskáldið Natasha S. hlaut í gær
Bókmenntaverðlaun Tómasar Guð-
mundssonar fyrir handrit bókar-
innar Máltaka á stríðstímum sem
kom út samhliða af hendingunni
á vegum Unu útgáfuhúss. Er þetta
í fyrsta sinn sem rithöfundur af
erlendum uppruna hlýtur þessi
virtu bókmenntaverðlaun.
Dagur B. Eggertsson borgarstjóri
veitti Natöshu verðlaunin við hátíð-
lega athöfn í Höfða í gær og sagði að
Natasha væri vel að verðlaununum
komin.
„Það er ánægjulegt að ljóðskáld
af erlendum uppruna sé að hljóta
verðlaunin í fyrsta sinn. Í ljóðum
sínum segir Natasha S. á áhrifa-
mikinn hátt frásögn manneskju
sem fylgist úr fjarlægð með stríðs-
rekstri í heimalandi sínu Rússlandi
gegn nágrannaríkinu Úkraínu.
Átakanleg frásögn sem um leið
dregur fram sláandi andstæður,“
sagði Dagur.
Alls bárust 62 óbirt ljóðahand-
rit í samkeppnina í ár, handrit eru
send inn undir dulnefni og aðeins
umslagið með nafni verðlaunahaf-
ans opnað. Reykjavík bókmennta-
borg UNESCO hefur umsjón með
verðlaununum og í dómnefnd sátu
Guðrún Sóley Gestsdóttir formað-
ur, Haukur Ingvarsson og Eyþór
Árnason.
Í umsögn dómnefndar er Mál-
taka á stríðstímum sagt vera
„áhrifamikið verk, brýnt og ein-
stakt í sinni röð.“
„Það er frásögn manneskju sem
fylgist með stríði í heimalandi sínu
úr fjarlægð. Hennar eigin þjóð –
Rússar – hervæðist og ræðst inn
í Úkraínu. Andstaða höfundar
við stríðsreksturinn vekur marg-
slungnar tilfinningar og spurning-
ar sem glímt er við í bókinni. Þrátt
fyrir átakanleg efnistök einkennist
framsetning af lipurð og djúphygli,“
segir í umsögn.
Natasha S. f lutti til Íslands frá
Rússlandi árið 2012. Hún er mennt-
uð í blaðamennsku og íslensku og
hefur skrifað greinar um Ísland
auk þess að þýða íslenskan skáld-
skap yfir á rússnesku. Árið 2016
útskrifaðist hún frá Háskóla Íslands
með BA-gráðu í íslensku sem annað
mál, með sænsku sem aukagrein.
Hún ritstýrði safnritinu Pólífónía
af erlendum uppruna sem kom út
í fyrra og var auk þess einn höf-
unda þess. Þá er hún annar tveggja
ritstjóra greinarsafns sem Bók-
menntaborgin í Reykjavík gefur út
á næsta ári. Máltaka á stríðstímum
er fyrsta ljóðabók Natöshu S. n
Natasha S. fær Bókmenntaverðlaun
Tómasar Guðmundssonar 2022
Andstaða höfundar
við stríðsreksturinn
vekur margslungnar
tilfinningar og spurn-
ingar sem glímt er við í
bókinni.
Úr umsögn dómnefndar Bók-
menntaverðlauna Tómasar Guð-
mundssonar 2022.
Á sýningunni Geómetríu
í Gerðarsafni er íslensk
abstraktlist 6. áratugarins
skoðuð í nýju samhengi.
Sérstaklega er einblínt á hlut
kvenna sem voru í innsta
kjarna hreyfingarinnar.
tsh@frettabladid.is
Sýningin Geómetría var opnuð
nýlega í Gerðarsafni en um er að
ræða yfirlitssýningu á verkum 22
listamanna sem voru í forsvari list-
hreyfingarinnar geómetríu sem
kom eins og „loftsteinn inn í íslenskt
menningarlíf í upphafi sjötta ára-
tugarins og olli straumhvörfum í
listalífi þjóðarinnar“, eins og segir
í sýningartexta. Sýningarstjórar
eru Brynja Sveinsdóttir, safnstjóri
Gerðarsafns, og Cecilie Gaihede,
verkefnastjóri safneignar.
Brynja: „Þetta er tímabil sem
stendur safninu ansi nærri því
Gerður Helgadóttir er ein af þeim
listakonum sem eru þarna í innsta
kjarna. Okkur þótti spennandi að
taka þetta fyrir, því þetta er tímabil
sem er mjög nútímalegt og á í miklu
samtali við samtímann.“
Brynja segir tímabilið sem um
ræðir vera sérstaklega spennandi
vegna tveggja meginþátta.
Brynja: „Annars vegar, þá er þetta
eiginlega í fyrsta skipti í íslenskri
listasögu þar sem íslenskir lista-
menn detta allt í einu í takt við
alþjóðlegar hreyfingar. Þeir verða
bara algjörlega samstíga því sem
er að gerast í framúrstefnu í París
og Evrópu. Hins vegar, að innan
íslensku hreyfingarinnar verður
sú sérstæða að konurnar eru ansi
áberandi, sem var ekki endilega
alþjóðlega. Það er eitthvað sem við
ákváðum að vinna svolítið með,
að lyfta upp konunum á þessari
sýningu.“
Cecilie: „Í staðinn fyrir að segja
þessa línulegu frásögn sem oft
hefur verið sögð á svona sögulegum
sýningum vildum við reyna að gefa
glefsur og skapa sjónrænar tenging-
ar á milli listamannanna.“
Konur í kjarna hreyfingarinnar
Á sýningunni má sjá verk átta lista-
kvenna sem sumar voru mjög áber-
andi í íslenskri og evrópskri fram-
úrstefnu 20. aldar. Þær Ásgerður
Búadóttir, Eyborg Guðmundsdóttir,
Gerður Helgadóttir, Guðmunda
Andrésdóttir, Kristín Jónsdóttir frá
Munkaþverá, Málfríður Konráðs-
dóttir, Nína Tryggvadóttir og Vala
Enard Hafstað.
Þótti sérstakt þá að konur væru
áberandi í framúrstefnulist?
Cecilie: „Nefnilega alls ekki.
Þær ná einhvern veginn að verða
kjarninn í þessum breytingum
sem geómetrían endurspeglar.
Nína Tryggvadóttir, Gerður Helga-
dóttir og Vala Enard eru búsettar í
París á þessum tíma og Gerður var
svolítið aðdráttarafl íslenskra lista-
manna þar. Hún bauð íslenskum
listamönnum að koma út og sýna
með sér og hélt sömuleiðis sýn-
ingar heima á Íslandi. Af því Gerður
var með svo sterkt tengslanet við
erlenda listamenn þá hefur hún
svolítið náð að draga athygli að
íslenskum listamönnum úti, sem er
skemmtilegt.“
Geómetría sem hreyfing var mest
áberandi á árunum 1950–60 og
var andsvar við ríkjandi listrænni
fagurfræði þess tíma.
Brynja: „Þetta er módernísk
hreyfing sem sprettur upp sem and-
svar við fyrri skipan myndlistar og
kannski sem einhvers konar antí-
tesa við fagurfræði 19. aldar og
raunsæinu. Þetta sprettur upp sem
leit að nýjum tjáningarmáta, eins og
expressjónisminn. Þetta er leit að
því hvernig þú tjáir einhvern innri
heim og hugsun frekar en að vísa í
raunheiminn.“
Þriggja ára rannsóknarverkefni
Sýningin Geómetría er haldin sam-
hliða útgáfu bókarinnar Abstrakt
geómetría á Íslandi 1950–1960 sem
Veröld gefur út. Að bókinni stendur
Knútur Bruun en ritstjóri hennar
er Ólafur Kvaran auk þess sem hún
inniheldur texta eftir Ásdísi Ólafs-
dóttur og Sjón.
Brynja: „Þetta eru tvær sjálfstæð-
ar einingar sem styðja hvor aðra. Við
vorum meðvitaðar um að sýningin
myndi þróast sjálfstætt í sína átt en
auðvitað eru líka margir snertifletir
þarna á milli.“
Gerðarsafn hefur þá sérstöðu að
vera safn tileinkað Gerði Helgadótt-
ur og að sögn sýningarstjóra er sýn-
ingin hluti af þeirri vegferð safnsins
að setja listamanninn Gerði í nýtt
samhengi í samtali við bæði eldri og
yngri listamenn.
Cecilie: „Við erum að sinna rann-
sókn á verkum Gerðar Helgadóttur
og þetta hefur verið okkar fyrsta
þrep í þeirri rannsókn, að skoða
Gerði í hennar samtíma umkringda
hennar samtímamönnum. Þetta er
áframhaldandi verkefni sem fékk
þriggja ára öndvegisstyrk úr Safna-
sjóði.“ n
sjá nánar á frettabladid.is
Loftsteinn í íslenskt menningarlíf
Sýningarstjórar
Geómetríu eru
Brynja Sveins-
dóttir, safnstjóri
Gerðarsafns, og
Cecilie Gaihede,
verkefnastjóri
safneignar.
FRÉTTABLAÐIÐ/
ANTON BRINK
14 Menning 18. október 2022 ÞRIÐJUDAGURFRÉTTABLAÐIÐMENNING FRÉTTABLAÐIÐ 18. október 2022 ÞRIÐJUDAGUR