Heilbrigðisskýrslur - 06.12.1994, Blaðsíða 16

aðferð er hins vegar erfitt að beita þegar úrtakið er stórt og spurningarnar margar.
í þessari könnun voru þátttakendur beðnir að tilgreina íjölda rekkjunauta. Látið
var bggja milli hluta hvort um hafi verið að ræða óvarðar samfarir eða ekki. Nógu
erfitt getur verið að henda reiður á fjölda rekkjunauta hvað þá á áhættuhegðun í
kynlífi mörg ár aftur í tímann. Til þess að bæta fyrir þetta að einhverju leyti var hins
vegar spurt um notkun smokksins við kynmök s.l. tólf mánuði. Þannig ætti að fást
vísbending um hversu oft óvarðar samfarir hafi átt sér stað við kynmök í fóstu
sambandi eða við skyndikynni. Einnig verður hægt að tengja fjölda rekkjunauta við
ýmsa þætti, svo sem atvinnu, utanlandsferðir, kynmök við einstaklinga sem
stunda vændi og búsetu. Fjölda skyndikynna þarf einnig að athuga til þess að meta
hversu algeng þau eru meðal hinna ýmsu hópa.
Flestir sem hafa smitast af HlV-veirunni hér á landi eru samkynhneigðir karlar.
Rannsókn Sigríðar Haraldsdóttur (1988) á samskiptaneti HlV-smitaðra sýnir að
þótt HlV-smit sé enn algengast meðal homma brúa tvíkynhneigðir bilið milli
samkynhneigðra og gagnkynhneigðra. Á það hefur verið bent að mikilvægara sé
að beina athyglinni að kynhegðun frekar en kynhneigð í forvarnarstarfi vegna
alnæmis. Ástæðan er að sumir karlar sem sofa hjá öðrum körlum líta ekki á sig sem
samkyn- eða tvíkjmhneigða. Betra sé að tala um hvort áhætta sé tekin í kjmlífi með
konum eða körlum, burtséð frá kynhneigð, vegna þess hve kynlífsmjmstur fólks
getur verið fjölbreytt. Þegar fólk er flokkað eftir kynhneigð er líka hætta á að
skipuleggjendur forvarnarstarfs missi sjónar af því sem fólk raunverulega gerir í
sínu kynlífi. Fólk eru ólíkir einstaklingar sem haga sér á mismunandi hátt, burtséð
frá kynhneigð.
Engar tölur eru til um fjölda þeirra sem sýna samkynhneigða hegðun hér á landi.
Þátttakendur í könnuninni voru ekki spurðir út í kynhneigð sína heldur var
ákveðið að kanna samkynhneigða og tvíkjmhneigða hegðun á þann hátt að spurt
var um fjölda rekkjunauta og var þátttakandi beðinn um að gefa upp fjölda þeirra
karla og kvenna sem hann hafði samrekkt. Gera má ráð fyrir að þær tölur sem fást
út úr rannsókninni séu lágmarkstölur, því þetta er kynhegðun sem fer oft lejmt af
ýmsum ástæðum, m.a. vegna fordóma sem ríkja til samkynhneigðar í íslensku
samfélagi.
í fræðslu um varnir gegn alnæmi kemur oft fram að eitt af ráðunum til að forðast
smit sé að vera í “fóstu” sambandi. “Fast” samband er þó engin trygging fyrir því
að ekki geti komið til framhjáhalds (Glass og Wright, 1992, bls. 367). í lífsgilda-
könnun Félagsvísindastofnunar frá 1990 taka íslendingar harðari afstöðu gegn
framhjáhaldi en hinar Norðurlandaþjóðimar og þjóðir Suður- og Vestur-Evrópu
(Friðrik H. Jónsson og Stefán Ólafsson, 1991, bls. 79 og 83). í ljósi þessa kemur
samanburður íslendinga við sömu þjóðir hvað varðar afstöðu til frelsis í kjmlífi ef
til vill á óvart. Um fjórðungur Islendinga er hlynntur því að einstaklingar eigi að
eiga þess kost að njóta algjörs frelsis í kjmlífi, án takmarkana. Þjóðir í Suður-
Evrópu eru frjálslyndari í sinni afstöðu en hinar þjóðirnar á Norðurlöndum en þær
eru ekki frjálslyndari en Islendingar í þessum efnum. í þessari könnun var spurt
um framhjáhald, bæði til þess að fá upplýsingar um hugsanlega tíðni þess hér á
landi og til þess að athuga hvort niðurstöður sýni merki um þau tvöfoldu viðhorf
sem virðast koma fram í viðhorfum Islendinga til framhjáhalds og viðhorfum til
frelsis í kynlífi.
14
J