Fréttablaðið - 01.12.2022, Blaðsíða 28

Lilja Alfreðsdóttir segir árangur í íslenskri kvikmyndagerð byggjast á ein-
stöku hæfileikafólki í greininni hér á landi. MYND/AÐSEND
Evrópsku kvikmyndaverðlaunin verða afhent í Hörpu 10. desember næstkomandi. FRÉTTABLAÐIÐ/VALGARÐ
Evrópsku kvikmyndaverð-
launin verða afhent við
hátíðlega athöfn í Hörpu
laugardaginn 10. desember
næstkomandi. Fréttablaðið
ræddi við Lilju D. Alfreðs-
dóttur, menningar- og við-
skiptaráðherra, í tilefni af
því að Reykjavík er gestgjafi
afhendingarinnar í ár.
olafur@frettabladid.is
Mikið vatn hefur runnið til sjávar
síðan Vilhjálmur Hjálmarsson,
þáverandi menntamálaráðherra,
fékk frumvarp sitt um stofnun
Kvikmyndasjóðs samþykkt á
Alþingi árið 1978. Fleiri merkileg
skref í kvikmyndasögu landsins
voru stigin sama ár því að þá var
Kvikmyndasafni Íslands einnig
komið á laggirnar og fyrsta kvik-
myndahátíðin var sömuleiðis
haldin í Reykjavík í tengslum við
Listahátíð.
Tilkoma Kvikmyndasjóðs mark-
aði þáttaskil fyrir kvikmyndagerð
í landinu en á fyrsta starfsári sínu
hafði sjóðurinn úr að spila 30
milljónum gamalla króna. Meðal
fyrstu mynda sem hlutu styrk úr
sjóðnum voru kvikmyndirnar
Land og synir í leikstjórn Ágústs
Guðmundssonar og Óðal feðranna
í leikstjórn Hrafns Gunnlaugs-
sonar.
„Það hefur verið ótrúlegt að
fylgjast með vexti íslenskrar kvik-
myndagerðar undanfarna áratugi.
Kvikmyndir eru orðnar samofnar
íslenskri þjóðarsál og menningu og
erlendis finnst fólki í raun ótrúleg
þau afköst sem eru í íslenskri
kvikmyndagerð. Málsmetandi fólk
trúir varla að við séum aðeins tæp-
lega 400.000 manns þegar það lítur
á umsvif kvikmyndagerðar hér
á landi,“ segir Lilja Alfreðsdóttir,
menningar- og viðskiptaráðherra.
Leiðarljós til ársins 2030 kynnt
Árið 2020 kynnti Lilja fyrstu
heildstæðu kvikmyndastefnuna
fyrir Ísland, Kvikmyndastefna til
ársins 2030 – Listgrein á tíma-
mótum. Í henni eru ýmis markmið
og fjölþættar aðgerðir til þess að
efla umgjörð kvikmyndagerðar
hér á landi, til að mynda í mennta-
málum, betri samkeppnisstöðu,
aukinni sjálfbærni og markvissu
alþjóðlegu kynningarstarfi.
Spurð um hvort mikil þörf
hafi verið á slíkri í stefnu í ljósi
velgengni greinarinnar fyrir
segir Lilja að kvikmyndagerð
hérlendis hafi verið á ákveðnum
tímamótum. „Á undanförnum ára-
tugum hefur fjölmörgum fræjum
verið sáð, og sum þeirra blómstrað
mjög fallega. Hins vegar til þess að
sjá blómahafið allt springa út þarf
að vökva það með markvissum og
skipulögðum hætti. Kvikmynda-
stefnan er leikplanið okkar í þeirri
vinnu, aðgerðirnar sem ráðast
þarf í til þess að kvikmyndagerð
verði burðug list- og atvinnugrein,
sprottin úr íslenskum veruleika,
sem stenst fyllilega alþjóðlegan
samanburð og fangar athygli
kvikmyndaunnenda ekki bara hér
heima heldur um allan heim.“
Aðgerðum hrint í framkvæmd
En hverju hefur verið áorkað frá
því að stefnan var kynnt til leiks
fyrir tveimur árum?
Lilja kveðst mjög ánægð með
þann árangur sem náðst hefur í
að hrinda stefnunni í framkvæmd
og segir hún stjórnvöld í raun vera
vel á undan áætlun. „Frá því að
við kynntum stefnuna árið 2020
höfum við hrint veigamiklum
aðgerðum í framkvæmd. Má þar
nefna aukin framlög til sérhæfðrar
kvikmyndamenntunar á fram-
haldsskólastigi, fyrstu kvikmynda-
deild á háskólastigi var loksins
komið á laggirnar við Listaháskóla
Íslands, unnið hefur verið að laga-
breytingum sem heimila stofnun
nýs fjárfestingarsjóðs sjónvarps-
efnis, tæpur milljarður var settur
sem tímabundin innspýting í
Kvikmyndasjóð í tengslum við
heimsfaraldurinn og endur-
greiðsluhlutfall vegna framleiðslu-
kostnaðar í kvikmyndagerð hér á
landi hækkað úr 25 í 35 prósent.“
Stuðlað að samkeppnishæfni
Frá því að endurgreiðslukerfinu
í kvikmyndagerð var komið á
árið 2001 hafa ýmsar alþjóðlegar
kvikmyndir verið teknar upp að
hluta hér á landi. Upphaflega var
endurgreiðsluhlutfallið 12 prósent
en það hefur hækkað í áföngum og
í vor fékk Lilja samþykkt frumvarp
sitt um hækkun hlutfallsins í 35
prósent fyrir kvikmyndaverkefni
að ákveðinni stærð, sem uppfylla
ákveðin skilyrði.
Spurð um hvort þessi hækkun
hlutfallsins muni skila sér segir
Lilja: „Við höfum séð stóraukin
umsvif í kvikmyndagerð hérlendis
frá því að endurgreiðslukerfið var
innleitt í kvikmyndagerð. Kerfið
hefur nýst íslenskri kvikmynda-
gerð mjög vel og kemur til dæmis
til viðbótar við beina styrki úr
Kvikmyndasjóði. Þá hefur kerfið
dregið að erlend kvikmyndaverk-
efni sem hafa haft virkilega jákvæð
margfeldisáhrif hér á landi, bæði á
innlenda kvikmyndagerð í formi
þekkingar og reynslu, betri inn-
viða, aukins tengslanets og fleiri
tækifæra fyrir íslenskt listafólk. En
ekki síður fyrir ímynd Íslands sem
áfangastaðar fyrir ferðamenn og
fyrir ferðaþjónustu.
Með þessari breytingu er
alþjóðleg samkeppnishæfni
Íslands aukin í kvikmyndagerð og
ég er sannfærð um að jákvæð víxl-
verkun innlendrar og erlendrar
kvikmyndagerðar verði enn meiri
í kjölfarið. Áhrifa hækkunarinnar
fór að gæta strax þegar tilkynnt var
um stærsta kvikmyndaverkefni
sem ráðist hefur verið í hér á landi,
fjórðu þáttaröðina af True Dective,
sem að langstærstum hluta er tekið
upp hér á landi en umfang þess er
áætlað milli 9–10 milljarðar króna
og stór hópur Íslendinga starfar
við verkefnið í mjög fjölbreyttum
störfum.“
Innlend kvikmyndagerð
Þegar Lilja er spurð sérstaklega út í
stöðu íslenskrar kvikmyndagerðar
í heimi þar sem alþjóðleg sam-
keppnishæfni um fólk og fjármuni
fer harðnandi segir Lilja íslenska
kvikmyndagerð vera jarðveginn
sem allur þessi árangur spretti upp
úr. „Án alls þess framúrskarandi
fólks sem hefur helgað sig íslenskri
kvikmyndagerð væri þessi iðnaður
ekki neitt hér á landi.
Á næstu árum munum við halda
áfram að bæta umhverfi og starfs-
skilyrði íslenskrar kvikmynda-
gerðar, meðal annars fjármögnun
innlendra verkefna. Fyrr í haust
kynnti ég hugmyndir um svokall-
að menningarframlag streymis-
veitna sem felur í sér gjaldtöku af
streymisveitum. Önnur Evrópu-
lönd hafa verið að feta sig í þessa
átt þar sem gjaldtakan af alþjóð-
legum streymisveitum er nýtt til
innlendrar kvikmynda- og sjón-
varpsþáttagerðar. Ég tel eðlilegt að
við Íslendingar fetum svipaða leið
og er undirbúningsvinna við slíkt
nú þegar hafin. Það er alveg skýrt
í huga mér að þetta framlag eigi
að nýta til þess að efla innlenda
menningu sem skapar sjálfsmynd
okkar sem þjóðar.“
Evrópski Óskarinn í Reykjavík
Evrópsku kvikmyndaverðlaunin
2022 verða haldin í Hörpu þann 10.
desember næstkomandi en hátíðin
er haldin annað hvert ár í Berlín
en þess á milli til skiptis í öðrum
borgum Evrópu og varð Reykjavík
fyrir valinu að þessu sinni.
Ríki og borg halda hátíðina
í samstarfi við Evrópsku kvik-
mynda-akademíuna. Hátíðin laðar
að sér fjölmarga erlenda gesti og
ljóst er að hún stuðlar að öflugri
kynningu og markaðssetningu á
Íslandi og Reykjavík sem áfanga-
stað og tökustað fyrir kvikmyndir.
Gert er ráð fyrir hátt í 1.200 gestum
á verðlaunahátíðina sjálfa frá allri
Evrópu auk þess sem von er á tvö
hundruð erlendum blaðamönnum
til Íslands.
Lilja segist vera stolt af því að
Reykjavík hafi verið valin sem
vettvangur hátíðarinnar að þessu
sinni en stuðningur við hátíðina
er meðal annars í takt við Kvik-
myndastefnu Íslands þar sem lögð
er áhersla á miðlun og stuðning við
viðburði sem þennan.
„Þetta er í raun enn ein fjöðrin í
hatt kvikmyndamenningar hér á
landi. Það var ríkur vilji íslenskra
stjórnvalda og Reykjavíkurborgar
til að sækja um að halda hátíðina
hér á landi. Svona stórt og marg-
þætt verkefni vinnst ekki nema í
góðu samstarfi við sterka sam-
starfsaðila. Markmið okkar er að
sýna fram á sérstöðu Íslands og
leggja meðal annars áherslu á listir,
sköpun, hugvit og grænar lausnir
í kynningaráherslum. Þetta er
geysilega spennandi tækifæri fyrir
íslenska kvikmyndamenningu og
kvikmyndageirann hér á landi og
við munum nýta það vel,“ segir
Lilja Alfreðsdóttir, menningar- og
viðskiptaráðherra. n
Evrópski Óskarinn afhentur í Reykjavík
Án alls þess fram-
úrskarandi fólks
sem hefur helgað sig
íslenskri kvikmynda-
gerð væri þessi iðnaður
ekki neitt hér á landi.
8 kynningarblað 1. desember 2022 FIMMTUDAGURKVIKMYNDIR MÁNAÐARINS