Tímarit rafvirkja - 01.12.1949, Qupperneq 7

ELDINGAR
Raforka framleidd með hita (2. grein)
Hita samstæður þær, sem notaðar eru við
hitamælingar, nefnast „pyrometer“. Mjög er
breytilegt hvaða málmar eru notaðir í samstæð-
urnar og fer það eftir hve háan hita á að mæla.
Fyrir hitastig allt að 500° Cels. er hægt að
nota Eir og Konstantan. Upp að 800° er Járn og
Konstantan. Siemens & Halske hafa framleitt
„Pyrometra“ fyrir hitastig allt að 1100° og nota
Nikkel og Nikkel-Cromþi'æði. Við hitamælingar
upp að 1600° hafa reynst vel samstæður úr Plat-
inu og Platinshodium (10% Rhodium 90% Platina)
Slíkar mælasamstæður eru venjulega þannig
hyggðar að sammæti þráðanna eru innilokuð í
eldföstu efni (t. d. hólk úr leir, postulini eða
kvartsi) og þræðirnir ca. 150 cm. langir og 0,4—0,6
m/m gildir.
gekk Nikulás í hans flokk, og rafvirkjun varð síð-
an æfistarf hans.
Þegar Rafmagnsveita Reykjavíkur tók til starfa,
var Nikulás ráðinn í hennar þjónustu, og var
bráðlega falin forustustaða fyrir innlagninga- og
umsjónardeild Rafmagnsveitunnar. Því starfi
gengdi hann með þvílíkri elju, atorku og stjórn-
semi, að deildin varð til fyrirmyndar í hans hönd-
um.
Það hefði mátt telja ærið æfistarf hverjum með-
almanni, að byggja upp og stjórna umsjónardeild
Rafmagnsveitunnar, á þann hátt, sem Nikulás
gerði, en orkuforði hans og starfsþrek var meira
en svo, að þetta viðfangsefni nægði honum. Hann
tók jafnframt þátt í stjórnmálum, félagsmálum,
atvinnumálum og kirkjumálum, og allstaðar gekk
Nikulás fram með þeirri atorku og einbeittni, sem
einkenndi hann alla æfi.
Á síðari árum gerðist Nikulás einnig áhugasam-
ur þátttakandi í tilraunum til öflunar vitneskju
um áframhald lífs eftir líkamsdauðann.
Nikulás Friðriksson var ekki steyptur í mót
meðalmennskunnar. Orkuforði hans og athafna-
þörf var miklu meiri en svo, að til meðallags gæti
talist. Hann lét ekkert tækifæri ónotað til þess að
Lengdin hefur þó ekki aðra þýðingu en þá að
fjarlægja ytri tengingarnar frá hitanum.
Gildleiki þráðanna fer eftir straummagni því,
sem þeir eiga að leiða (og viðnámi efnisins).
I slíkum hitamælum framleiðist (og eyðist)
mjög lítil orka, en tekist hefur að byggja hita-
súlur,. sem framleiða margfalt meiri orku. Til
dæmist hafa verið smíðuð hleðslutæki, hituð með
gasloga. Slík tæki, sem hafa verið framleidd í
Þýzkalandi, gefa 4 volta spennu. Þau eru byggð
úr 66 raðtengdum samstæðum úr Nikkel og
Antimonmálmblöndu. Innra viðnám hitasúlunnar
allrar er 0,65 Ohm. Við skammhlaup (kortslutn-
ingu) getur tækið því gefið 0,65 : 4 = 6 Amp.
straum.
I hitasúlunum er hitanum breytt beint í rafmagn,
þannig að önnurhvor sammæti eru hituð. Við
orkubreytinguna kólna heitu sammætin og þurfa
því stöðuga hitun. Köldu sammætin, afturámóti
hitna og þurfa því afkælingu.
Enn hefur sú aðferð, til að breyta hitaorku í
raforku, sem hér hefur verið lýst ekki getað
keppt við aðrar aðferðir, en hver veit . . . ?
E. K. E.
auk þekkingu sína og gera sig sem hæfastann til
þátttöku í glímunni við vandamál samtíðar sinnar
og hann var óragur til þátttöku í baráttu fyrir þeim
málum, sem að hans dómi horfðu til umbóta og
framfara.
Menn litu upp þar sem Nikulás fór. Orð hans
og athafnir mörkuðu spor á minningaskjöld sam-
ferðamannanna. Spor, sem endast munu um sinn,
þótt æfi hans sé á enda.
Af starfi Nikulásar Friðrikssonar hlaut óhjá-
kvæmilega að leiða margháttuð samskifti milli
hans og okkar, hinna löggiltu rafvirkjameistara
í Reykjavík. Samstarfið hefir sjálfsagt ekki alltaf
gengið hljóðalaust, enda ekki við því að búast, þar
sem umbótaviðleitni Nikulásar mun oft hafa átt að
etja við íhald og tregðu af okkar hendi. En þrátt
fyrir árekstra í einstökum dægurmálum, misstum
við aldrei sjónar af hinum góðu kostum hans;
dugnaði, árvekni og einbeittni í starfinu, og við
munum jafnan virða og meta viðleitni hans til að
hefja rafvirkjastéttina á hærra stig iðnmenningar
og þroska.
Nikulás er farinn. Við kveðjum hann sem góð-
an samferðamann, án hans hefði förin orðið fá-
breyttari. Júlíus Bjömsson.
TÍMARIT RAFVIRKJA 5