Tímarit rafvirkja - 01.12.1949, Qupperneq 12

Raforkan breytti auðn Tenneseedalsins>
í blómlega byggð
Fylkið Tennesee í Bandaríkjunum er að flatar-
máli til því sem næst einn fjórði hluti af stærð
Svíþjóðar. Fyrir um það bil tíu árum síðan voru
lífskjör þar erfiðari og allar framkvæmdir smærri
heldur en í nokkru öðru ríki þar í landi. Orsök
þess var fyrst og fremst sú, að fljótið Tennesee og
hinar mörgu elfur, sem í það renna, flæddu ár
hvert yfir bakka sína gerðu geysileg spjöll og tjón
á landi og verðmætum.
Vatnsflóð þessi voru bændum dalsins hinir
mestu vágestir. Flaumurinn braut akurlendið og
engjaspildurnar og sópaði hinum frjóa jarðvegi
á brott, svo að þar varð auðn eftir. Samkvæmt
mati, byggðu á rannsóknum, nam tjónið, er árlega
hlauzt af flóðunum, um það bil fimmtíu milljón-
um dala.
í ársbyrjun 1930, lagði öldungadeildarþingmað-
urinn George W. Norris tillögu um varnarráðstaf-
anir gegn flóðunum, fyrir Bandaríkjaþing. Var í
tillögunni gert ráð fyrir að reistar yrðu margir
og miklir stíflugarðar í því skyni að beizla fljótið
og elfurnar, sem í það renna. Þá stakk og flutn-
ingsmaður upp á því, að reist yrðu tröllaukin
orkuver til hagnýtingar hinu gífurlega vatnsafli.
Fraklin D. Roosevelt gerðist ákveðinn stuðnings-
maður tillögunnar, þegar, áður en hann var orð-
inn forseti, og seinna auðnaðist honum að bera
tillöguna fram til sigurs á enn víðtækari grund-
velli.
Fyrirtækjasamband eitt, er nefndist Tennesee
Valley Authority, (TVA), tók að sér þessar risa-
vöxnu og erfiðu framkvæmdir. Hófst vinna við
þær árið 1933, og að tíu árum liðnum hafði TVA
byggt sextán geysimikla stíflugarða og aukið við
eða styrkt þá fimm stíflugarða, sem fyrst voru
reistir. Norris, flutningsmanni tillögunnar, var
sýndur sá heiður að láta einn stíflugarðinn bera
nafn hans.
Byggingarefni, sem nœgt hefði í 36
egypska pýramida, þurfti við til að
beizla Tennesee-fljótið.
Furðulegt magn af steinsteypu, grjóti og mold
þurfti við til þess að beizla Tenneseefljótið. í
byggingu stíflugarðanna og orkuveranna fóru 86
milljónir rúmmetra, eða tólf sinnum meira efnis-
magn en það, er á sínum tíma fór í byggingu
egipsku pýramidanna.
Við stíflugarðabygginguna mynduðust mörg og
stór stöðuvötn í Tennesee dalnum og voru þau
tengd saman með mörgum, skipgengum skurð-
um. Hið stríða Tenneseefljót breyttist í greiðfæra
samgönguleið. Eftir þeirri leið er nú árlega flutt
vörumagn er nemur 400—600 þúsund smálesta.
Þessi nýju vötn, sem eru samtals 240 000 hekt-
arar að flatarmáli, urðu skjótt fiskisæl mjög, þar
sem fjöldi manna stundar nú veiðar, sumir sem
atvinnugrein og aðrir sér til gamans og hressingar.
Það eru engar ýkjar þótt sagt sé, að raforkan
hafi gert lífskjör hinna fátæku Tenneseedalsbúa
öll önnur og betri. Þrem árum áður en TVA var
sett á stofn, eða árið 1930, höfðu aðeins þrjátíu
af þeim bændum, er þar bjuggu, raforku til heim-
ilisnotkunnar. Fyrir þrem árum síðan hafði þriðji
hver bóndi möguleika til að hagnýta sér raforku.
Árið 1947 bættust 21000 bænda í þann hóp, og
stöðugt er rafleiðslukerfið stækkað. Ráðgert er að
bæta 56 000 kílómetra langri háspennuleiðslu við
kerfið á næstu fimm árum. Rafnotendurnir voru
225 000 talsins árið 1933, en telja nú 600 000.
Ekki er raforka sú, er orkuverin framleiða, seld
beint til notenda heldur til sölustöðva og dreyf-
ingastöðva, sem samvinnufélag dalbændanna rek-
ur. Notkunnargjöldin, sem TVA ákveður, eru
10 TÍMARIT RAFVIRKJA