Skipulagsmál höfuðborgarsvæðisins - 01.12.1987, Side 27

sRipiagsmál
25
LJÓSANOTKUN -
UMFERÐARSLYS
Þorsteinn Þorsteinsson, verkfr.
Þann 19. mars síðastliðinn voru
samþykkt á Alþingi ný um-
ferðarlög og taka þau við af
lögum nr. 40, 23. apríl 1968.
Nýju umferðarlögin taka þó ekki
gildi fyrr en 1. mars 1988 og hafa
þá gömlu lögin verið í gildi í um
20 ár; er það nokkurn veginn
sami tími og hægri umferð hefur
verið í gildi hérlendis. Miklar
breytingar hafa orðið á þessum
tuttugu árum bæði á vegum og
umferð. Breytingar þessar hafa
haft áhrif á hin nýju umferðarlög
og má þar til nefna hámarkshraða
á vegum og notkun ljósa en það
er einmitt Ijósanotkunin, sem hér
er gerð að umtalsefni.
*
Astæða þess að ljósanotkun er
gerð að skyldu er ekki sú að
umfangsmiklar athuganir hafi
verið gerðar á hvort vænta megi
verulegrar fækkunar slysa við
aukna ljósanotkun í dagsbirtu.
Aftur á móti hafa grannþjóðir
okkar á Norðurlöndum verið
fyrirmynd en þar hefur í all mörg
ár verið skylda að aka með kveikt
ljós. Svíar og Finnar tóku upp
þessa skyldu fyrir meira en tíu
árum og Norðmenn nokkru síðar.
Niðurstöður athugana Norð-
manna sýna eindregið að notkun
ljósa í dagsbirtu fækkar slysum.
Verður hér á eftir fjallað um
reynslu Norðmanna.
Ljósanotkun í dagsbirtu í Noregi
jókst frá 25-35% í 60-70% á
fjögurra ára tímabili. Á sama
tíma fjölgaði árekstrum í myrkri
um 27% en fjölgun árekstra í
dagsbirtu var ekki nema 10%.
Niðurstöður þessar eru annars
vegar upplýsingar lögreglu um
slys á vegum árin 1980-81 og
árin 1984-85 og hins vegar
talningar norsku vegagerðarinnar
á hlutfalli bfla sem nota ljós í
dagsbirtu sömu ár.
Þegar meta á hvort aðgerðir til
aukins öryggis í umferðinni hafa
skilað árangri vandast málið.
Vandinn er fólginn í því að sýna
fram á að breytt slysatíðni sé að
þakka eða kenna einhverri
tiltekinni aðgerð en eigi sér ekki
aðrar orsakir. Oft verða breyting-
arnar að vera verulegar til að
teljast marktækar. Einnig þarf að
greina umferðaróhöpp þannig að
afleiðingar aðgerðarinnar, sem á
að kanna, séu augljósar. í
norsku könnuninni var reynt að
greina frá þau umferðaróhöpp
sem líklegt var að ljósanotkun í
dagsbirtu hefðu áhrif á.
Slys, sem Ijósanotkun í dagsbirtu
hefði líklega áhrif á, eru slys
tveggja eða fleiri vegfarenda, þ.e.
árekstrar bfla og slys á gangandi
og hjólandi. Notkun ljósa í
dagsbirtu hefur aftur á móti ekki
áhrif á tíðni slysa í myrkri né
teljandi áhrif á slys í dagsbirtu
þar sem aðili að slysi er einn.
Tafla 1 sýnir fjölda umferðar-
slysa með meiðslum á fólki,
annars vegar árin 1980-81 og
hins vegar árin 1984-85.
Úr töflunni má lesa að slysum í
dagsbirtu, þar sem fleiri en einn
aðili átti hlut að máli, fjölgaði um
3% á tímabilinu á meðan fjölgun
slysa í myrkri og slysa þar sem
einn aðili á hlut að máli var um
17%. Þessi munur er það mikill
að hann er tölfræðilega mark-
ækur.
Freistandi er að álíta að ljósa-
notkun í dagsbirtu sé að þakka
þessari tiltölulega litlu aukningu í
árekstrafjölda að degi til. Hugs-
anlega eru aðrar ástæður fyrir
þessum niðurstöðum og má
ímynda sér að akstur á kvöldin og
að næturlagi hafi aukist. Kannski
hefur sjónvarpsdagskrá norska
sjónvarpsins versnað svo að
Norðmenn haldast ekki við heima
hjá sér á kvöldin heldur hrekjast
út á götur á kvöldin! Aðrar skýr-
ingar eru reyndar mögulegar.